Giáo án Sinh học bài 38: Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật

Trường Đại Học Đà Lạt Ngày soạn: 20/02/2009
Lớp Sinh Học K29.	 Ngày dạy: 23/02/2009
GVHD: Cô Nguyễn Thị Vinh.
SVTH : Hàn Thị Thanh Tâm.
MSSV: 0510630.
Bài 38: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
I. MỤC TIÊU:
Kiến thức:
 Sau khi học bài này, học sinh phải:
- Liệt kê được các loại hoocmon ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của động vật.
- Giải thích được cơ chế tác động của nhóm hoocmon sinh trưởng (tuyến yên) và Tiroxin (tuyến giáp) đối với sự sinh trưởng.
- Liệt kê được các nhóm hoocmon và vai trò của chúng trong sự điều hòa biến thái ở sâu bọ, ếch nhái; điều hòa các tính trạng sinh dục thứ sinh, điều hòa chu kì sinh sản.
-Giải thích được sơ đồ các hiện tượng trong chu kì sinh sản
2. Kỹ năng:
- Phân tích, giải thích sơ đồ, hình ảnh.
- Hệ thống hóa kiến thức.
- Hoạt động độc lập và hoạt động theo nhóm nhỏ.
3. Thái độ (liên hệ thực tế):
- Vận dụng kiến thức đã học để giải thích các bất thường ở cơ thể người (lùn, khổng lồ). 
- Sử dụng muối Iốt trong bữa ăn để phòng ngừa bệnh đần độn.
- Hiểu biết về những biến đổi ở tuổi dậy thì.
- Nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe sinh sản. 
II. NỘI DUNG TRỌNG TÂM:
- Điều hoà sinh trưởng:Hoocmon sinh trưởng (GH),tiroxin.
- Điều hoà sự phát triển qua biến thái: Ecđixơn, Juvenin (sâu bọ), tiroxin (ếch).
- Điều hoà chu kì động dục ở động vật, chu kì kinh nguyệt ở người: FSH, LH, Ơstrogen, Prôgestêron
III. CHUẨN BỊ:
- Phiếu học tập 
Hoocmôn
Nơi sinh sản hoocmôn
 Tác dụng
Kích nang trứng (FSH)
Tạo thể vàng (LH)
Progesterone
Kích dục nhau thai (HCG)
IV. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Nêu khái niệm sinh trưởng, phát triển ở động vật? Mối liên hệ giữa sinh trưởng và phát triển?
2. Đăt vấn đề vào bài mới:
- Ngày 16/07/2007, tại vùng Nội Mông, Trung Quốc đã diễn ra một cuộc gặp gỡ giữa nhân vật chính là người cao nhất thế giới - Bao Xishun (56 tuổi, cao 2.36m) và ứng cử viên của kỉ lục người thấp nhất thế giới - Ping Ping (19 tuổi, cao 73cm).Đây được coi là cuộc hội ngộ giữa “người khổng lồ” và “tí hon” thời hiện đại, một phiên bản “kì khôi” của chuyện cổ tích! 
Tại sao lại có những hiện tượng lạ lùng như thế? Tại sao có người khổng lồ như Bao Xishun, lại có người lùn như Ping Ping? Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm ra lời giải đáp!
3. Tiến trình bài học:
Hoạt động 1: TÌM HIỂU ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ BÊN TRONG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN.
Mục tiêu:
-Chỉ ra ảnh hưởng của các nhân tố như giới tính, hoocmôn sinh trưởng.
- Phân tích ảnh hưởng của từng loại hoocmôn.
- Vận dụng vào thực tiễn.
Hoạt động của giáo viên
 Hoạt động của học sinh
Nội dung
- Đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi sau:
+ Theo em, những yếu tố nào có ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật?
+ So sánh tầm vóc của nam và nữ trong cùng độ tuổi.
+Tuổi thọ của nam và nữ có gì khác nhau?
+ Tất cả những hiện tượng trên chứng tỏ điều gì?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức.
- Quan sát sơ đồ đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi sau:
+ So sánh tốc độ sinh trưởng giữa con trai và con gái.
+ Tốc độ sinh trưởng của các cá thể trọng cùng một loài như thế nào? Cho ví dụ?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức. 
- Giảng giải thêm:Tùy theo loài, có thể con cái có tốc độ lớn nhanh hơn, tầm vóc lớn hơn và sống lâu hơn con đực; hoặc ngược lại.
- Đọc thông tin trong SGK thảo luận nhóm lớn trả lời lệnh và các câu hỏi sau:
+ Cos những hoocmon sinh trưởng và phát triển nào? 
- Hoocmôn sinh trưởng (GH) tiết ra từ đâu? Chúng có tác dụng như thế nào?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức. 
- Giảng giải thêm: GH làm cho xương trẻ em dài ra, nhưng không có tác dụng với xương người lớn.Muốn chữa lùn, cần tiêm GH ở giai đoạn trẻ em .
- Đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi sau:
+ Hoocmon tioxin được tiết ra từ đâu? Nó có những tác dụng gì?
+ Ở trẻ em thiếu tiroxin dẫn đến hậu quả gì?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức. 
Giảng giải thêm: Iốt là thành phần cấu tạo nên Tiroxin.
+ Vì sao ở người lại mắc bệnh bướu cổ ?
- Đọc thông tin trong SGK thảo luận nhóm nhỏ thực hiện lệnh và trả lời các câu hỏi sau:
+ Ở sâu bọ những hoomôn nào điều hòa sự biến thái?
+ Nêu tác dụng của hoocmôn Ecđixơn và Juvenin?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức.
- Đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi sau: 
+ Hoocmôn nào điều hòa biến thái ở ếch?
+ Nêu tác dụng của hoocmôn Tiroxin?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức. 
- Đọc SGK trả lời các câu hỏi sau:
+ Thế nào là tính trạng sinh dục thứ sinh?
+ Tính trạng sinh dục thứ sinh được điều hòa bởi những hoocmôn nào?
+ Nêu tác dụng của các hoocmôn đó?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức.
Giảng giải thêm:Bờm sư tử đực chính là tính trạng sinh dục thứ sinh (thứ cấp) ở sư tử, giúp ta phân biệt giới tính của chúng. 
Sự hình thành các tính trạng này (ở giai đoạn trưởng thành) của động vật cũng nằm trong sự điều hòa của hoocmon
- Đọc thông tin trong SGK thảo luận nhóm nhỏ trả lời các câu hỏi sau:
+ Tuổi dậy thì? Đặc điểm của tuổi dậy thì?
+ Vì sao không nên làm bố mẹ khi còn ở tuổi dậy thì?
- Nhận xét đánh giá giúp HS hoàn thiện kiến thức.
- Quan sat sơ đồ, đọc thong tin trong SGK thảo luận nhóm lớn trong 3 phút hoàn thành phiếu học tập sau:
- Đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi:
- 1-2 HS trả lời.
- Các em khác bổ sung.
Quan sát sơ đồ đọc thông tin trong SGK trả lời
- 1-2 HS trả lời.
- Các em khác bổ sung.
Đọc thông tin trong SGK thảo luận nhóm lớn trả lời lệnh và các câu hỏi:
- 1→2 HS trả lời.
- Các học sinh khác bổ sung.
-Trả lời lệnh: Thông qua tăng tổng hợp Protein, GH thúc đẩy sinh trưởng nhanh
-Thừa GH gây khổng lồ (có thể cao tới 2,4m)
-Thiếu GH dẫn đến lùn (chỉ cao tối đa 0,7 – 1m khi trưởng thành)
Người lùn nhất hành tinh: - Cậu bé người Nepal, 14 tuổi. Cao 50cm, nặng 4,5kg.
- Đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi:
- 1→2 HS trả lời.
- Các học sinh khác bổ sung.
- Thiếu tiroxin gây đần độn ở trẻ em.
- Đọc thông tin trong SGK thảo luận nhóm nhỏ trả lời lệnh và các câu hỏi:
- 1→2 HS trả lời.
- Các học sinh khác bổ sung.
- Đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi:
- 1→2 HS trả lời.
- Các học sinh khác bổ sung
- Đọc thông tin trong SGK trả lời các câu hỏi:
- 1-2 HS trả lời.
- Các em khác bổ sung
- Đọc thông tin trong SGK thảo luận nhóm nhỏ trả lời các câu hỏi
- 1-2 HS trả lời.
- Các em khác bổ sung
- Đọc thông tin trong SGK thảo luận nhóm lớn hoàn thành phiếu học tập:
1.Giới tính:
Trong cùng một loài, sự sinh trưởng và phát triển của con đực và con cái có thể khác nhau về:
+ Tốc độ lớn
+ Thời gian sống.
2. Các hoocmon sinh trưởng và phát triển
a. Hoocmon điều hòa sinh trưởng :
α. Hoocmon sinh trưởng (GH)
+ Được tiết ra từ: thùy trước tuyến yên	
+ Tác dụng: tăng cường tổng hợp protein trong tế bào, mô và cơ quan
β. Tiroxin:
- Được tiết ra từ: tuyến giáp
- Tác dụng: làm tăng tốc độ chuyển hóa cơ bản à sinh trưởng bình thường của cơ thể.
b. Hoocmon điều hòa sự phát triển
α Điều hòa sự biến thái:
+ Ở sâu bọ: 
- Ecđixon: Gây lột xác ở sâu bướm, kích thích sâu biến thành nhộng và bướm
- Juvenin: Phối hợp với ecđixon gây lột xác ở sâu bướm, ức chế quá trình sâu biến đổi thành nhộng và bướm
+ Ở ếch nhái:
- Tiroxin: Thiếu tiroxin làm nòng nọc không thành ếch, thừa tiroxin nòng noc nhanh chóng biến thành ếch.
β. Điều hoà các tính trạng sinh dục thứ sinh:
+ Ơstrogen (hoocmon sinh dục cái):
- Tiết ra từ: buồng trứng
- Tác dụng: điều hòa phát triển các tính trạng sinh dục cái.
+ Testostêrôn (hoocmon sinh dục đực):
- Tiết ra từ: tinh hoàn
- Tác dụng: điều hòa phát triển các tính trạng sinh dục đực.
γ. Điều hòa chu kì kinh nguyệt
+Tuổi dậy thì:
Là giai đoạn phát triển, trong đó trẻ em đã phát triển thành người lớn có khả năng sinh sản.
- Đối với nữ: khoảng 13 – 14 tuổi
- Đối với nam: khoảng 14 – 15 tuổi
-Đặc điểm:
 Đặc điểm sinh dục thứ sinh 
Tuổi Hoocmon
dậy thì sinh dục 
 Biến đổi cơ quan sinh dục
+Điều hòa chu kì kinh nguyệt
Tiểu kết:
Hoocmôn
Nơi sinh sản hoocmôn
Tác dụng
Kích nang trứng (FSH)
Tuyến yên
Kích thích phát triển nang trứng
Tạo thể vàng (LH)
Tuyến yên
Gây rụng trứng
Progesterone
thể vàng
ức chế tiết FSH và LH phát triển dạ con chuẩn bị cho sự làm tổ của phôi
Kích dục nhau thai (HCG)
nhau thai
Duy trì thể vàng tiết Progesteron
V. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ:
Câu 1. Sinh trưởng được điều hòa bởi hoocmôn: 
a. GH và ecdixơn b. tiroxin và juvennin.
c. GH và tiroxin d. ecdixơn và juvennin
Câu 2: Hoocmôn nào sau đây điều hòa sự biến thái ở ếch?
a. Ơstrogen b.Testostêron c.Tirôxin d. Juvenin 
Câu 2: Hoocmôn nào sau đây điều hòa sự biến thái ở sâu bọ?
a. GH và ecdixơn b. Tiroxin và juvennin
c. GH và tiroxin d. Ecdixơn và juvennin
Câu 3: điều hòa chu kỳ kinh nguyệt gồm:
a. 2 hoocmôn b. 3 hoocmôn c.4 hoocmôn d. 5 hoocmôn 
Câu 4. Trẻ em thiếu GH sẽ dẫn đến bệnh:
a. khổng lồ b. to đầu xương chi c. dần độn d. lùn
Câu 5: Bệnh bướu cổ do thiếu:
a. tiroxin b. Juvennin c. Testostêron d. ecdixơn 
VI. DĂN DÒ:
- Về nhà học bài và trả lời câu hỏi trong SGK.
- Đoc trước bài 39, chuẩn bị bài và trả lời các câu lệnh.
- Đọc mục « Em có biết » trang 148-149.
Nhận xét của giáo viên hướng dẫn: