Giáo trình Kỹ thuật điện tử chương 9, 10 - Xuân Vinh

phép đo trên : Trước hết nhìn vào ký hiệu ta biết 
được Transistor trên là bóng ngược, và các chân của 
Transistor lần lượt là ECB ( dựa vào tên Transistor ). < xem lại 
phần xác định chân Transistor > 
z Bước 1 : Chuẩn bị đo để đồng hồ ở thang x1Ω 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
z Bước 2 và bước 3 : Đo thuận chiều BE và BC => kim lên . 
z Bước 4 và bước 5 : Đo ngược chiều BE và BC => kim không 
lên. 
z Bước 6 : Đo giữa C và E kim không lên 
z => Bóng tốt. 
---------------------------------------------------------------------- 
Phép đo cho biết Transistor bị chập BE 
z Bước 1 : Chuẩn bị . 
z Bước 2 : Đo thuận giữa B và E kim lên = 0 Ω 
z Bước 3: Đo ngược giữa B và E kim lên = 0 Ω 
z => Bóng chập BE 
----------------------------------------------------------------- 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Phép đo cho biết bóng bị đứt BE 
z Bước 1 : Chuẩn bị . 
z Bước 2 và 3 : Đo cả hai chiều giữa B và E kim không lên. 
z => Bóng đứt BE 
--------------------------------------------------------- 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Phép đo cho thấy bóng bị chập CE 
z Bước 1 : Chuẩn bị . 
z Bước 2 và 4 : Đo cả hai chiều giữa C và E kim lên = 0 Ω 
z => Bóng chập CE 
z Trường hợp đo giữa C và E kim lên một chút là bị dò CE. 
 Phân cực cho Trranssistor 
 1. Các thông số kỹ thuật của Transistor 
z Dòng điện cực đại : Là dòng điện giới hạn của transistor, vượt 
qua dòng giới hạn này Transistor sẽ bị hỏng. 
z Điện áp cực đại : Là điện áp giới hạn của transistor đặt vào 
cực CE , vượt qua điện áp giới hạn này Transistor sẽ bị đánh 
thủng. 
z Tấn số cắt : Là tần số giới hạn mà Transistor làm việc bình 
thường, vượt quá tần số này thì độ khuyếch đại của Transistor 
bị giảm . 
z Hệ số khuyếch đại : Là tỷ lệ biến đổi của dòng ICE lớn gấp bao 
nhiêu lần dòng IBE 
z Công xuất cực đại : Khi hoat động Transistor tiêu tán một 
công xuất P = UCE . ICE nếu công xuất này vượt quá công xuất 
cực đại của Transistor thì Transistor sẽ bị hỏng . 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 2. Một số Transistor đặc biệt . 
 * Transistor số ( Digital Transistor ) : Transistor số có cấu tạo 
như Transistor thường nhưng chân B được đấu thêm một điện trở vài 
chục KΩ 
 Transistor số thường được sử dụng trong các mạch công tắc , 
mạch logic, mạch điều khiển , khi hoạt động người ta có thể đưa trực 
tiếp áp lệnh 5V vào chân B để điều khiển đèn ngắt mở. 
Minh hoạ ứng dụng của Transistor Digital 
 * Ký hiệu : Transistor Digital thường có các ký hiệu là DTA...
( dền thuận ), DTC...( đèn ngược ) , KRC...( đèn ngược ) KRA...
( đèn thuận), RN12...( đèn ngược ), RN22...(đèn thuận ), UN...., 
KSR... . Thí dụ : DTA132 , DTC 124 vv... 
 * Transistor công xuất dòng ( công xuất ngang ) 
 Transistor công xuất lớn thường được gọi là sò. Sò dòng, Sò 
nguồn vv..các sò này được thiết kế để điều khiển bộ cao áp hoặc biến 
áp nguồn xung hoạt động , Chúng thường có điện áp hoạt động cao 
và cho dòng chịu đựng lớn. Các sò công xuất dòng( Ti vi mầu) 
thường có đấu thêm các diode đệm ở trong song song với cực CE. 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Sò công xuất dòng trong Ti vi mầu 
 3. Ứng dụng của Transistor. 
 Thực ra một thiết bị không có Transistor thì chưa phải là thiết bị 
điện tử, vì vậy Transistor có thể xem là một linh kiện quan trọng nhất 
trong các thiết bị điện tử, các loại IC thực chất là các mạch tích hợp 
nhiều Transistor trong một linh kiện duy nhất, trong mạch điện , 
Transistor được dùng để khuyếch đại tín hiệu Analog, chuyển trạng 
thái của mạch Digital, sử dụng làm các công tắc điện tử, làm các bộ 
tạo dao động v v... 
 4. Cấp điện cho Transistor ( Vcc - điện áp cung cấp ) 
 Để sử dụng Transistor trong mạch ta cần phải cấp cho nó một 
nguồn điện, tuỳ theo mục đích sử dụng mà nguồn điện được cấp trực 
tiếp vào Transistor hay đi qua điện trở, cuộn dây v v... nguồn điện 
Vcc cho Transistor được quy ước là nguồn cấp cho cực CE. 
Cấp nguồn Vcc cho Transistor ngược và thuận 
z Ta thấy rằng : Nếu Transistor là ngược NPN thì Vcc phải là 
nguồn dương (+), nếu Transistor là thuận PNP thì Vcc là nguồn 
âm (-) 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 5. Định thiên ( phân cực ) cho Transistor . 
 * Định thiên : là cấp một nguồn điện vào chân B ( qua trở định 
thiên) để đặt Transistor vào trạng thái sẵn sàng hoạt động, sẵn sàng 
khuyếch đại các tín hiệu cho dù rất nhỏ. 
 * Tại sao phải định thiên cho Transistor nó mới sẵn sàng hoạt 
động ? : Để hiếu được điều này ta hãy xét hai sơ đồ trên : 
z Ở trên là hai mạch sử dụng transistor để khuyếch đại tín hiệu, 
một mạch chân B không được định thiên và một mạch chân B 
được định thiên thông qua Rđt. 
z Các nguồn tín hiệu đưa vào khuyếch đại thường có biên độ rất 
nhỏ ( từ 0,05V đến 0,5V ) khi đưa vào chân B( đèn chưa có 
định thiên) các tín hiệu này không đủ để tạo ra dòng IBE ( đặc 
điểm mối P-N phaỉ có 0,6V mới có dòng chạy qua ) => vì vậy 
cũng không có dòng ICE => sụt áp trên Rg = 0V và điện áp ra 
chân C = Vcc 
z Ở sơ đồ thứ 2 , Transistor có Rđt định thiên => có dòng IBE, khi 
đưa tín hiệu nhỏ vào chân B => làm cho dòng IBE tăng hoặc 
giảm => dòng ICE cũng tăng hoặc giảm , sụt áp trên Rg cũng 
thay đổi => và kết quả đầu ra ta thu được một tín hiệu tương tự 
đầu vào nhưng có biên độ lớn hơn. 
 => Kết luận : Định thiên ( hay phân cực) nghĩa là tạo một dòng 
điện IBE ban đầu, một sụt áp trên Rg ban đầu để khi có một nguồn tín 
hiệu yếu đi vào cực B , dòng IBE sẽ tăng hoặc giảm => dòng ICE cũng 
tăng hoặc giảm => dẫn đến sụt áp trên Rg cũng tăng hoặc giảm => và 
sụt áp này chính là tín hiệu ta cần lấy ra . 
 6. Một số mach định thiên khác . 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 * Mạch định thiên dùng hai nguồn điện khác nhau . 
Mạch định thiên dùng hai nguồn điện khác nhau 
 * Mach định thiên có điện trở phân áp 
 Để có thể khuếch đại được nhiều nguồn tín hiệu mạnh yếu khác 
nhau, thì mạch định thiên thường sử dụng thêm điện trở phân áp Rpa 
đấu từ B xuống Mass. 
Mạch định thiên có điện trở phân áp Rpa 
 * Mạch định thiên có hồi tiếp . 
 Là mạch có điện trở định thiên đấu từ đầu ra (cực C ) đến đầu vào 
( cực B) mạch này có tác dụng tăng độ ổn định cho mạch khuyếch đại 
khi hoạt động. 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 Chương X - Mạch khuếch đại 
 1. Khái niệm về mạch khuyếh đại . 
 Mạch khuyếch đại được sử dụng trong hầu hết các thiết bị điện tử, 
như mạch khuyếch đại âm tần trong Cassete, Âmply, Khuyếch đại tín 
hiệu video trong Ti vi mầu v.v ... 
 Có ba loại mạch khuyếch đại chính là : 
z Khuyếch đại về điện áp : Là mạch khi ta đưa một tín hiệu có 
biên độ nhỏ vào, đầu ra ta sẽ thu được một tín hiệu có biên độ 
lớn hơn nhiều lần. 
z Mạch khuyếch đại về dòng điện : Là mạch khi ta đưa một tín 
hiệu có cường độ yếu vào, đầu ra ta sẽ thu được một tín hiệu 
cho cường độ dòng điện mạnh hơn nhiều lần. 
z Mạch khuyếch đại công xuất : Là mạch khi ta đưa một tín hiệu 
có công xuất yếu vào , đầu ra ta thu được tín hiệu có công xuất 
mạnh hơn nhiều lần, thực ra mạch khuyếch đại công xuất là kết 
hợp cả hai mạch khuyếch đại điện áp và khuyếch đại dòng điện 
làm một. 
 2. Các chế độ hoạt động của mạch khuyếch đại. 
 Các chế độ hoạt động của mạch khuyếch đại là phụ thuộc vào chế 
độ phân cực cho Transistor, tuỳ theo mục đích sử dụng mà mạch 
khuyếch đại được phân cực để KĐ ở chế độ A, chế độ B , chế độ AB 
hoặc chế độ C 
 a) Mạch khuyếch đại ở chế độ A. 
 Là các mạch khuyếch đại cần lấy ra tín hiệu hoàn toàn giốn với tín 
hiệu ngõ vào. 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Mạch khuyếch đại chế độ A khuyếch đại 
cả hai bán chu kỳ tín hiệu ngõ vào 
 * Để Transistor hoạt động ở chế độ A, ta phải định thiên sao cho 
điện áp UCE ~ 60% ÷ 70% Vcc. 
 * Mạch khuyếch đại ở chế độ A được sử dụng trong các mạch 
trung gian như khuyếch đại cao tần, khuyếch đại trung tần, tiền 
khuyếch đại v v.. 
 b) Mach khuyếch đại ở chế độ B. 
 Mạch khuyếch đại chế độ B là mạch chỉ khuyếch đại một nửa chu 
kỳ của tín hiệu, nếu khuyếch đại bán kỳ dương ta dùng transistor 
NPN, nếu khuyếch đại bán kỳ âm ta dùng transistor PNP, mạch 
khuyếch đại ở chế độ B không có định thiên. 
Mạch khuyếch đại ở chế độ B chỉ khuyếch 
đại một bán chu kỳ của tín hiệu ngõ vào. 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
 * Mạch khuyếch đại chế độ B thường được sử dụng trong các 
mạch khuếch đại công xuất đẩy kéo như công xuất âm tần, công xuất 
mành của Ti vi, trong các mạch công xuất đẩy kéo , người ta dùng hai 
đèn NPN và PNP mắc nối tiếp , mỗi đèn sẽ khuyếch đại một bán chu 
kỳ của tín hiệu, hai đèn trong mạch khuyếch đại đẩy kéo phải có các 
thông số kỹ thuật như nhau : 
 * Mạch khuyếch đại công xuất kết hợp cả hai chế độ A và B . 
Mạch khuyếch đại công xuất Âmply có : Q1 khuyếch đại ở 
chế độ A, Q2 và Q3 khuyếch đại ở chế độ B, Q2 khuyếch đại 
cho bán chu kỳ dương, Q3 khuyếch đại cho bán chu kỳ âm. 
 c) Mạch khuyếch đại ở chế độ AB. 
 Mạch khuyếch đại ở chế độ AB là mạch tương tự khuyếch đại ở 
chế độ B , nhưng có định thiện sao cho điện áp UBE sấp sỉ 0,6 V, 
mạch cũng chỉ khuyếch đại một nửa chu kỳ tín hiệu và khắc phục 
hiện tượng méo giao điểm của mạch khuyếch đại chế độ B, mạch này 
cũng được sử dụng trong các mạch công xuất đẩy kéo . 
 d) Mạch khuyếch đại ở chế độ C 
 Là mạch khuyếch đại có điện áp UBE được phân cự ngược với mục 
đích chỉ lấy tín hiệu đầu ra là một phần đỉnh của tín hiệu đầu vào, 
mạch này thường sử dụng trong các mạch tách tín hiệu : Thí dụ mạch 
tách xung đồng bộ trong ti vi mầu. 
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Ứng dụng mạch khuyếch đại chế độ C trong 
mạch tách xung đồng bộ Ti vi mầu. 
 3. Transistor mắc theo kiểu E chung. 
 Mạch mắc theo kiểu E chung có cực E đấu trực tiếp xuống mass 
hoặc đấu qua tụ xuống mass để thoát thành phần xoay chiều, tín hiệu 
đưa vào cực B và lấy ra trên cực C, mạch có sơ đồ như sau : 
Mạch khuyếch đại điện