Giáo án Sinh học 7 - Tiết 15: Thực hành: Mổ và quan sát giun đất - Năm học 2013-2014

ng chui rúc trong đất như thế nào?
- So sánh với giun tròn, tìm ra cơ quan và hệ cơ quan mới xuất hiện ở giun đất?
- Hệ cơ quan mới ở giun đất có cấu tạo như thế nào?
- GV ghi ý kiến của các nhóm lên bảng và phần bổ sung.
- GV giảng giải một số vấn đề:
+ Khoang cơ thể chính thức có chứa dịch " cơ thể căng.
+ Thành cơ thể có lớp mô bì tiết chất nhầy " da trơn.
+ Dạ dày có thành cơ dày có khả năng co bóp nghiền thức ăn.
+ Hệ thần kinh: tập trung, chuỗi hạch (hạch là nơi tập trung tế bào thần kinh).
+ Hệ tuần hoàn: GV vẽ sơ đồ lên bảng để giảng giải: di chuyển của máu.
- GV yêu cầu HS rút ra kết luận về cấu tạo ngoài và cấu tạo trong của giun đất.
- GV cần bổ sung thêm cho hoàn chỉnh kết luận.
- Giỏo dục ý thức phũng chống ụ nhiễm MT đất, tăng cường độ che phủ của đất bằng TV để giữ ẩm và tạo mựn cho giun đất. 
- Cá nhân đọc thông tin và quan sát hình vẽ SGK, mẫu vật ghi nhớ kiến thức.
- Thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến và trả lời câu hỏi:
- Yêu cầu nêu được:
+ Hình dạng cơ thể.
+ Vòng tơ ở mỗi đốt.
+ Hệ cơ quan mới xuất hiện: hệ tuần hoàn (có mạch lưng, mạch bụng, mao quản da, tim đơn giản).
+ Hệ tiêu hoá: phân hoá rõ có enzim tiêu hoá thức ăn.
+ Hệ thần kinh: tiến hoá hơn, tập trung thành chuỗi, có hạch.
- Đại diện nhóm trình bày đáp án, các nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung.
- HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức.
- HS tự rút ra kết luận.
II. Cấu tạo của Giun đất.
- Cấu tạo ngoài:
+ Cơ thể dài, thuôn hai đầu.
+ Phân đốt, mỗi đốt có vòng tơ (chi bên).
+ Chất nhầy giúp da trơn.
+ Có đai sinh dục và lỗ sinh dục.
- Cấu tạo trong:
+ Có khoang cơ thể chính thức, chứa dịch.
+ Hệ tiêu hoá: phân hoá rõ: lỗ miệng " hầu " thực quản " diều, dạ dày cơ " ruột tịt " hậu môn.
+ Hệ tuần hoàn: Mạch lưng, mạch bụng, vòng hầu (tim đơn giản), tuần hoàn kín.
+ Hệ thần kinh: chuỗi hạch thần kinh, dây thần kinh.
Hoạt động 3: Di chuyển của Giun đất (5 phút)
 Mục tiêu: Trình bày được cách di chuyển của giun đất liên quan đến cấu tạo cơ thể.
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
Nội dung
- Cho HS quan sát hình 15.3 trong SGK, hoàn thành bài tập mục s trang 54: Đánh số vào ô trống cho đúng thứ tự các động tác di chuyển của giun đất.
- GV ghi phần trả lời của nhóm lên bảng.
- GV lưu ý: Nếu các nhóm làm đúng thì GV công nhận kết quả, còn chưa đúng thì GV thông báo kết quả đúng: 2, 1, 4,3 . Giun đất di chuyển từ trái qua phải.
- GV cần chú ý: HS hỏi tại sao giun đất chun giãn được cơ thể? 
- GV: Đó là do sự điều chỉnh sức ép của dịch khoang trong các phần khác nhau của cơ thể.
- Cá nhân tự đọc các thông tin, quan sát hình và ghi nhận kiến thức.
- Trao đổi nhóm hoàn thành bài tập. Yêu cầu:
+ Xác định được hướng di chuyển.
+ Phân biệt 2 lần thu mình phồng đoạn đầu, thu đoạn đuôi.
+ Vai trò của vòng tơ ở mỗi đốt.
- Đại diện các nhóm trình bày đáp án, nhóm khác bổ sung nếu cần.
- HS trả lời.
III. Di chuyển
Giun dất di chuyển bằng cách: Cơ thể phình duỗi xen kẽ, vòng tơ làm chỗ tựa kéo cơ thể về một phía.
Hoạt động 4: Dinh dưỡng của Giun đất (6 phút)
 Mục tiêu: Trình bày được cách dinh dưỡng của Giun đất
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
Nội dung
- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, trao đổi nhóm và trả lời câu hỏi:
- Quá trình tiêu hoá của giun đất diễn ra như thế nào?
- Vì sao khi mưa nhiều, nước ngập úng, giun đất chui lên mặt đất?
- Cuốc phải giun đất, thấy có chất lỏng màu đỏ chảy ra, đó là chất gì? Tại sao nó có màu đỏ?
- GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận.
- Cá nhân đọc thông tin trang 54, ghi nhớ kiến thức, trao đổi nhóm (2p) hoàn thành câu trả lời, yêu cầu:
+ Quá trình tiêu hoá: sự hoạt động của dạ dày và vai trò của enzim.
+ Nước ngập, giun đất không hô hấp được, phải chui lên.
+ Chất lỏng đó là máu, do máu có O2.
- Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
IV. Dinh dưỡng
Giun đất hô hấp qua da.
- Thức ăn giun đất qua lỗ miệng " hầu " diều (chứa thức ăn) " dạ dày (nghiền nhỏ) " enzim biến đổi " ruột tịt " bã đưa ra ngoài.
- Dinh dưỡng qua thành ruột vào máu.
Hoạt động 5: Sinh sản (5 phút)
 Mục tiêu: Trình bày được cách sinh sản của Giun đất 
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
Nội dung
- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, quan sát hình 15.6 và trả lời câu hỏi:
- Giun đất sinh sản như thế nào?
- GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận.
- Tại sao giun đất lưỡng tính, khi sinh sản lại ghép đôi?
- HS tự thu nhận thông tin qua nghiên cứu SGK.
- Yêu cầu:
+ Miêu tả hiện tượng ghép đôi.
+ Tạo kén.
- Đại diện HS trình bày đáp án.
V. Sinh sản
- Giun đất lưỡng tính.
- Ghép đôi trao đổi tinh dịch tại đai sinh dục.
- Đai sinh dục tuột khỏi cơ thể tạo kén chứa trứng.
4. Kiểm tra, đánh giá (3 phút)
 - Trình bày cấu tạo giun đất phù hợp với đời sống chui rúc trong đất?
 - Cơ thể Giun đất có đặc điểm nào tiến hoá so với ngành động vật trước?
5. Hướng dẫn học bài (1 phút)
 - Học bài và trả lời câu hỏi : 
? Trình bày đặc điểm cấu tạo ngoài của giun đất.
? Nêu cách di chuyển, dinh dưỡng và sinh sản của giun đất.
 - Chuẩn bị mỗi nhóm 1 con giun đất to.
Ngày soạn: 05/10/2013
Ngày giảng: 08/10/2013
Tiết 15 
Bài 16: Thực hành: Mổ và quan sát giun đất ( tiết 1)
I. Mục tiêu.
 1. Kiến thức
- Nhận biết được loài giun khoang, có cơ thể dài trên 20cm, thân to bằng chiếc đũa, lưng sẫm có màu biếc tím. Loài này dễ mổ và dễ quan sát.
 2. Kĩ năng
- Biết mổ động vật không xương sống (mổ mặt lưng trong môi trường ngập nước).
- Chia sẻ TT trong khi mổ và quan sỏt giun đất.
- Tự tin khi trỡnh bày ý kiến trước tổ, nhúm.
- Hợp tỏc nhúm, quản lý thời gian, đảm nhận trỏch nhiệm.
 3. Thái độ
- Có ý thức tự giác, kiên trì và tinh thần hợp tác trong giờ học thực hành.
II. Đồ dùng dạy và học
 1. Giáo viên: 
 6 Bộ đồ mổ
 2. Học sinh: 
 Mỗi nhóm chuẩn bị 1-2 con giun đất to.
 Học kĩ bài giun đất
III. Phương pháp
- Nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm.
- Thực hành- quan sỏt, trực quan
IV. Tổ chức giờ học.
 1. ổn định tổ chức ( 1phút)
 Sĩ số: 
Khởi động ( 3 phút)
* Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
 Kiểm tra mẫu vật và kiến thức cũ.
* Giới thiệu bài mới: Chúng ta tìm hiểu cấu tạo giun đất để củng cố khắc sâu lí thuyết về giun đất.
Các hoạt động 
Hoạt động 1: Cấu tạo ngoài ( 22 phút)
 Mục tiêu: Nhận biết được cấu tạo ngoài của Giun
 Đồ dùng dạy học: 1-2 con giun đất to
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK ở mục s trang 56 và thao tác luôn.
- Yêu cầu HS trình bày cách xử lí mẫu?
- GV kiểm tra mẫu thực hành, nếu nhóm nào chưa làm được, GV hướng dẫn thêm.
- GV yêu cầu các nhóm:
+ Quan sát các đốt, vòng to.
+ Xác định mặt lưng và mặt bụng.
+ Tìm đai sinh dục.
- Làm thế nào để quan sát được vòng tơ?
- Dựa vào đặc điểm nào để xác định mặt lưng, mặt bụng?
-Tìm đai sinh dục, lỗ sinh dục dựa vào đặc điểm nào?
- GV cho HS làm bài tập: chú thích vào hình 16.1 (ghi vào vở).
- GV gọi đại diện nhóm lên chú thích vào tranh.
- GV thông báo đáp án đúng: 16.1 A
1- Lỗ miệng; 2- Đai sinh dục; 3- Lỗ hậu môn; Hình 16.1B : 4- Đai sinh dục; 3- Lỗ cái; 5- Lỗ đực. Hình 16.1C: 2- Vòng tơ quanh đốt.
1. Cấu tạo ngoài
a, Xử lí mẫu.
- Cá nhân tự đọc thông tin và ghi nhớ kiến thức.
- Trong nhóm cử 1 người tiến hành (lưu ý dùng hơi ete hay cồn vừa phải).
- Đại diện nhóm trình bày cách xử lí mẫu.
- Thao tác thật nhanh.
b, Quan sát cấu tạo ngoài
- Trong nhóm đặt giun lên giấy quan sát bằng kính lúp, thống nhất đáp án, hoàn thành yêu cầu của GV.
- Trao đổi tiếp câu hỏi:
+ Quan sát vòng tơ " kéo giun thấy lạo xạo.
+ Dựa vào màu sắc để xác định mặt lưng và mặt bụng của giun đất.
+ Tìm đai sinh dục: phía đầu, kích thước bằng 3 đốt, hơi thắt lại màu nhạt hơn.
- Các nhóm dựa vào đặc điểm mới quan sát, thống nhất đáp án.
- Đại diện các nhóm chữa bài, nhóm khác bổ sung.
- Các nhóm theo dõi, tự sửa lỗi nếu cần.
Hoạt động 2: Cấu tạo trong ( 14 phút)
 Mục tiêu: HS biết cách mổ phanh giun đất. 
Đồ dùng dạy học: 6 Bộ đồ mổ
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV yêu cầu:
+ HS các nhóm quan sát hình 16.2 đọc các thông tin trong SGK trang 57.
+ Thực hành mổ giun đất.
- GV kiểm tra sản phẩm của các nhóm bằng cách:
+ Gọi 1 nhóm mổ đẹp đúng trình bày thao tác mổ.
+ 1 nhóm mổ chưa đúng trình bày thao tác mổ.
- Vì sao mổ chưa đúng hay nát các nội quan?
- GV giảng: mổ động vật không xương sống chú ý:
+ Mổ mặt lưng, nhẹ tay đường kéo ngắn, lách nội quan từ từ, ngâm vào nước.
+ ở giun đất có thể xoang chứa dịch liên quan đến việc di chuyển của giun đất.
- Gv yêu cầu HS vệ sinh sạch sẽ.
2. Cấu tạo trong
a, Cách mổ
- Cá nhân quan sát hình, đọc kĩ các bước tiến hành mổ.
- Cử 1 đại diện mổ, thành viên khác giữ, lau dịch cho sạch mẫu.
- Đại diện nhóm lên trình bày kết quả.
- Nhóm khác theo dõi, góp ý cho nhóm mổ chưa đúng.
- HS vệ sinh dụng cụ.
4. Kiểm tra- Đánh giá ( 4 phút)
? Trình bày cách quan sát cấu tạo ngoài của giun đất.
? Nêu cách mổ giun đất.
5. Hướng dẫn học ở nhà. ( 1 phút)
 Tiếp tục mang giun để giờ sau thức hành.
Ngày soạn: 07/10/2013
Ngày giảng: 10/10/2013
Tiết 16
Bài 16: Thực hành: Mổ và quan sát giun đất ( tiết 2)
I. Mục tiêu.
 1. Kiến thức
- Nhận biết được loài giun khoang, có cơ thể dài trên 20cm, thân to bằng chiếc đũa, lưng sẫm có màu biếc tím. Loài này dễ mổ và dễ quan sát.
 2. Kĩ năng
- Biết mổ động vật không xương sống (mổ mặt lưng trong môi trường ngập nước).
- Chia sẻ thụng tin trong khi mổ và quan sỏt giun đất.
- Tự tin khi trỡnh bày ý kiến trước tổ, nhúm.
- Hợp tỏc nhúm, quản lý thời gian, đảm nhận trỏch nhiệm.
 3. Thái độ
- Có ý thức tự giác, kiên trì và tinh thần hợp tác trong giờ học thực hành.
- Có ý thức bảo vệ môi trường đất, bảo vệ giun sống trong đất.
II. Đồ dùng dạy và học
 1. Giáo viên: 
 6 Bộ đồ mổ
 2. Học sinh: 
 Mỗi nhóm chuẩn bị 1-2 con giun đất to.
 Học kĩ bài giun đất
III. Phương pháp
- Nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm.
- Thực hành- quan sỏt, trực quan
IV. Tổ chức giờ học.
 1. ổn định tổ chức ( 1 phút)
 Sĩ số: 
Khởi động ( 5 phút)
* Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
 Kiểm tra mẫu vật .
? Nêu cách mổ giun đất?
* Giới thiệu bài mới: Chúng ta tìm hiểu cấu tạo