Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 3, 4

Tuần: 3,4	 Ngày soạn: 25/08/2014
Tiết: 3,4	 Ngày dạy: /08/2014
LUYỆN TẬP SỬ DỤNG CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
I/ Mục tiêu:	
1. Kiến thức: Giúp HS:
Nắm được đặc điểm của các phương châm hội thoại đã học như: phương châm về lượng; phương châm về chất; phương châm quan hệ; phương châm cách thức và phương châm lịch sự.
2. Kĩ năng: 
- Rèn kĩ năng phát hiện các phương châm hội thoại trong tình huống giao tiếp.
- Đặt ra 1 số tình huống giao tiếp vi phạm các phương châm hội thoại.
- Tìm 1 số câu chuyện vi phạm phương châm hội thoại.
3. Thái độ: HS có ý thức sử dụng các phương châm hội thoại hợp lý.
II/ Chuẩn bị:
1. GV: Giáo án, SGK,…
2, HS: Bài soạn, SGK,…
III/ Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình, đàm thoại,...
IV/ Các bước lên lớp:
1. Ổn định lớp:
- Kiểm tra sĩ số.
- Nhận xét vệ sinh lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Ghi bảng
- Hoạt động 1: Phương châm về lượng.
? Thế nào là phương châm về lượng, cho ví dụ minh họa.
? Tìm câu chuyện em đã học đã vi phạm phương châm về lượng.
Hoạt động 2: Phương châm về chất.
? Trình bày khái niệm phương châm về chất.
? Cho ví dụ phương châm về chất.
* Đưa ra một số tình huống vi phạm phương châm về chất.
- Hoạt động 3: Phương châm quan hệ.
? Thế nào là phương châm quan hệ. Cho ví dụ minh họa.
* Tìm những tình huống mà người nói vi phạm phương châm quan hệ.
- Hoạt động 4: phương châm cách thức.
? Thế nào là phương châm cách thức. Cho ví dụ minh họa.
- Hoạt động 5: Phương châm lịch sự.
? Thế nào là phương châm lịch sự.
? Tìm câu tục ngữ, ca dao có liên quan đến phương châm lịch sự
- “Không có gì quí hơn độc lập tự do”
(Các khẩu hiệu, câu nói nổi tiếng).
- HS: Trí khôn tao đây.
- HS: Trong giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực.
- Đất nước 4000 năm
 Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước
- HS: độc lập làm.
HS: Khi giao tiếp cần nói đúng vào đề tài giao tiếp tránh nói lạc đề.
 VD: Ông nói gà, bà nói vịt.
- HS tự tìm.
HS: Khi GT cần chú y nói ngắn gọn, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ.
VD: Tôi đồng y‏‎ với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn.
HS: Khi GT cần tế nhị, tôn trọng người khác.
HS:
Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe
I/ Thế nào là PC về lượng ? 
- Khi giao tiếp cần nói có nội dung.
- Nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu, không thừa.
II.Thế nào là PC về chất? 
 Trong giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực.
III. Thế nào là PC Quan hệ ? 
 Khi giao tiếp cần nói đúng vào đề tài giao tiếp tránh nói lạc đề.
IV. Thế nào là PC cách thức ? 
 Khi GT cần chú y nói ngắn gọn, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ.
V.Thế nào là PC lịch sự ?
 Khi GT cần tế nhị, tôn trọng người khác.
VI. Luyện tập
 Bài 1: Nhận xét về việc tuân thủ phương châm về lượng trong truyện "Trí khôn của tao đây" 
 Gợi ý
Trong chuyện "Trí khôn của tao đây" có 3 nhân vật Hổ, con Trâu, Người nông dân. Điều mà Hổ muốn biết là "cái trí khôn" của Người. Mọi điều hỏi đáp đều xoay quanh việc đó:
 - Này anh trâu! Sao anh to lớn thế kia mà để người bé điều khiển?
- Người nhỏ bé nhưng có trí khôn.
- Trí khôn là cái gì?
- Anh đến hỏi người thì sẽ biết.
 - Anh có thể cho tôi xem cái trí khôn của anh được không?
 - Trí khôn tôi để ở nhà.
 -Anh có thể về lấy cho tôi xem một lát được không?
Bài 2: Câu chuyện sau người nhân viên đã vi phạm phương châm hội thoại nào ? vì sao? 
 "Hết bao lâu" (truyện cười Tây Ban Nha)
 Một bà già tới phòng bán vé máy bay hỏi:
- Xin làm ơn cho biết từ Madrid tới Mêhicô bay hết bao lâu?
 Nhân viên đang bận đáp: - 1 phút nhé.
- Xin cảm ơn! - Bà già đáp và đi ra.
Bài 3. Tác dụng của phương châm về chất trong các đoạn trích 
"Vậy nên Lưu Cung tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét
Chứng cứ còn ghi"
Gợi ý: Nguyễn Trãi nêu những chứng cứ lịch sử, ngôn ngữ đanh thép hùng hồn, khẳng định sức mạnh, nhân nghĩa Đại Việt với tất cả niềm tự hào.
Bài 4:
 Trong truyện “Đặc sản Tây Ban Nha”
 Hai người ngoại quốc tới thăm Tây Ban Nha nhưng không biết tiếng. Họ vào khách sạn và muốn ăn món bít tết. Ra hiệu, chỉ trỏ, lấy giấy bút vẽ con bò và đề một số “2” to tướng bên cạnh.
 Người phục vụ “A” một tiếng vui vẻ và mang ra 2 chiếc vé đi xem đấu bò tót.
Bài 5: Đọc những câu ca dao ,tục ngữ thể hiện phương châm lịch sự
VD: Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe
4. Củng cố: Gv hệ thống bài
 HS đọc những chuyện cười châm biếm những kẻ ăn nói khoác lác ở đời:
"Con rắn vuông" ,"Đi mây về gió" ,"Một tấc lên giời".
5.Hướng dẫn : - Nắm nội dung bài .
 - Ôn tập mối quan hệ chặt chẽ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp.Hiểu được phương châm hội thoại không phải là những quy định bắt buộc trong mọi tình huống giao tiếp. Vì nhiều lí do khác nhau, các phương châm hội thoại có khi không được tuân thủ
V/ Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
	1. Ưu điểm:...................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
	2. Hạn chế:....................................................................................................
.................................................................................................................................
	 Nhận xét Duyệt