Chuyên đề Quy trình dạy bài viết, bài nói và nghe Lớp 4

 Chuyên đề: Quy trình dạy bài viết, và bài nói và nghe lớp 4
 Người báo cáo: Thái Thị Liên
 Ngày báo cáo: 20/9/2023
I. BÀI VIẾT 
1. Mục tiêu: Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn và văn bản. 
2. Các loại bài viết và thời lượng thực hiện 
2.1. Viết đoạn văn và văn bản 
 SGK Tiếng Việt 4 hướng dẫn HS viết các đoạn văn và văn bản theo quy 
định của Chương trình Ngữ văn với thời lượng phân bổ như sau:
 – Bài viết báo cáo là kiểu văn bản viết theo mẫu, được học trong 3 tiết, bao 
gồm: tiết hình thành khái niệm, tiết thực hành viết, tiết trả bài viết. 
– Mỗi bài viết đoạn văn được học trong 4 tiết, bao gồm: tiết hình thành khái 
niệm, tiết lập dàn ý, tiết thực hành viết, tiết trả bài viết.
 – Bài viết thuật lại một sự việc được chứng kiến hoặc tham gia học trong 6 tiết, 
bao gồm: tiết hình thành khái niệm, tiết tìm ý và lập dàn ý, tiết thực hành viết 
mở bài và kết bài, tiết thực hành viết đoạn văn ở thân bài, tiết thực hành viết 
toàn bộ bài văn, tiết trả bài viết. 
– Bài viết thư được học trong 6 tiết, bao gồm: tiết hình thành khái niệm, tiết lập 
dàn ý, tiết thực hành viết phần mở đầu và phần kết thúc bức thư, tiết thực hành 
viết nội dung chính, tiết thực hành viết toàn bộ bức thư, tiết trả bài viết.
 – Các bài hướng dẫn thực hiện một công việc, hướng dẫn sử dụng một sản 
phẩm có nội dung gần nhau và có tác dụng rất thiết thực. Vì vậy, SGK tổ chức 
dạy cả hai kiểu bài, tổng cộng 6 tiết, bao gồm cả các tiết Trao đổi, Góc sáng tạo. 
– Mỗi bài văn miêu tả (tả cây cối, tả con vật) được học trong 8 tiết, bao gồm: tiết 
hình thành khái niệm, tiết quan sát, tiết tìm ý và lập dàn ý, tiết thực hành viết mở 
bài, tiết thực hành viết kết bài, tiết thực hành viết 1 – 2 đoạn văn ở thân bài, tiết 
thực hành viết toàn bộ bài văn, tiết trả bài viết. 
2.2. Viết chính tả
 Để HS tiếp tục rèn luyện kĩ năng nghe và viết chính tả, không gây đứt 
đoạn với các lớp dưới, SGK Tiếng Việt 4 bố trí 4 bài nghe – viết trong các tuần 
Ôn tập. 
3. Cấu trúc các loại bài viết 
3.1. Viết đoạn văn và văn bản
 – Các bài hình thành khái niệm, gồm ba phần: Nhận xét, Bài học, Luyện tập. 
Phần Nhận xét hướng dẫn HS phân tích ngữ liệu, từ đó rút ra Bài học, tiếp đó 
Luyện tập để củng cố kiến thức đã học, hình thành kĩ năng mới.
 – Các bài luyện tập được tổ chức theo quy trình viết: lập dàn ý, thực hành viết, 
trả bài viết. Tuỳ theo kiểu bài, SGK bổ sung các hoạt động sau: quan sát, thực 
hành viết mở bài, kết bài, viết một số đoạn ở thân bài. 
3.2. Viết chính tả 
 Bài chính tả nghe – viết được bố trí ở các tuần Ôn tập; mỗi tuần một bài, 
gồm văn bản chính tả và nhiệm vụ viết. 
4. Quy trình dạy bài viết
 1 4.1. Giao nhiệm vụ cho học sinh 
– GV mời 1 – 2 HS đọc đề bài, xác định yêu cầu của bài tập. 
– GV mời 1 – 2 HS làm mẫu, nếu cần. 
4.2. Tổ chức cho học sinh thực hiện nhiệm vụ 
a) Đối với các tiết tìm hiểu cấu tạo, đặc điểm của kiểu bài văn
 – GV tổ chức cho HS đọc, trả lời câu hỏi hoặc làm bài tập. 
– GV tổ chức cho HS rút ra bài học từ việc trả lời câu hỏi, làm bài tập.
 – GV tổ chức cho HS luyện tập vào Vở bài tập Tiếng Việt 4 hoặc vở ô li. 
 b) Đối với các tiết tập viết đoạn văn, bài văn GV tổ chức cho HS làm bài tập 
theo hướng dẫn trong SGK. 
c) Đối với các tiết trả bài viết GV tổ chức cho HS tham gia hoạt động sửa bài 
viết theo hướng dẫn trong SGK. 
4.3. Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả 
– GV mời một vài HS đọc bài làm. 
– GV mời cả lớp nhận xét bài làm của bạn (nên hướng dẫn các em tìm ra những 
điểm tốt trong bài của bạn). 
– GV đánh giá theo hướng động viên kết quả tốt hoặc sự tiến bộ của HS. 
II. NÓI VÀ NGHE 
1. Mục tiêu: Rèn kĩ năng nói và nghe.
2. Các loại bài nói và nghe; thời lượng thực hiện 
 Thời lượng dành cho hoạt động nói và nghe là 1 tiết / tuần. Các loại bài 
rèn luyện kĩ năng nói và nghe gồm: 
2.1. Kể chuyện 
 SGK Tiếng Việt 4 tiếp tục rèn luyện các kĩ năng nghe và nói cho HS 
thông qua hình thức nghe (xem) – kể. 
 Riêng các bài học chính có 13 câu chuyện. Bên cạnh đó, SGK còn có 3 
câu chuyện trong các bài Ôn tập. 
2.2. Thảo luận về chủ điểm 
 Nội dung của tiết học này là HS thuyết trình và trao đổi về một đề tài 
thuộc chủ điểm đang học. 
2.3. Em đọc sách báo 
 Nội dung của tiết học này là HS giới thiệu câu chuyện (bài thơ, bài văn, 
bài báo) đã đọc ở nhà; trao đổi về câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài báo) đó. 
2.4. Tập kịch 
 Nội dung của tiết học này là HS tổ chức đội kịch, trao đổi để phân vai, 
phân công và tập diễn một màn kịch đã được học, chuẩn bị cho hoạt động biểu 
diễn trong tiết học Góc sáng tạo. 
3. Cấu trúc các loại bài nói và nghe 
3.1. Kể chuyện 
– SGK Tiếng Việt 4 đặt yêu cầu kể chuyện cao hơn lớp 3, ví dụ: kể lại truyện 
tranh có bóng nói; kể chuyện chỉ có gợi ý bằng lời và 1 tranh minh hoạ; tăng 
cường hoạt động trao đổi về câu chuyện để hiểu chủ đề, những chi tiết quan 
trọng trong câu chuyện, liên hệ với bản thân và thực tế; rèn kĩ năng và thái độ 
của người nghe. 
 2 – Các hoạt động kể chuyện bao gồm:
 + Nghe GV kể chuyện (hoặc xem video).
 + Kể lại câu chuyện (trong nhóm và trước lớp). 
 + Trao đổi về câu chuyện. 
– Yêu cầu đối với HS lớp 4 là: 
+ Người kể chuyện: kể lại toàn bộ câu chuyện; trả lời câu hỏi của các bạn; tham 
gia thảo luận về nội dung câu chuyện. 
+ Người nghe: chú ý lắng nghe; ghi chép những ý chính; hỏi thêm những điều 
chưa rõ; phát biểu ý kiến thảo luận về câu chuyện; trả lời câu hỏi của các bạn; 
tranh luận để bảo vệ ý kiến mình hoặc làm rõ nội dung câu chuyện, nếu cần 
thiết. 
3.2. Thảo luận về chủ điểm 
– Các hoạt động của HS là: 
+ Thuyết trình trong nhóm và trước lớp một đề tài thuộc chủ điểm đang học.
+ Trao đổi về nội dung mà bạn thuyết trình. 
– Yêu cầu đối với HS lớp 4 là: 
+ Người nói thuyết trình về đề tài (có thể chuẩn bị tranh ảnh, sơ đồ hoặc video 
để hỗ trợ). 
+ Người nghe ghi chép những ý chính, hỏi thêm những điều chưa rõ và phát 
biểu ý kiến thảo luận về đề tài mà bạn thuyết trình.
 3.3. Em đọc sách báo 
– Các hoạt động của HS là: 
+ Giới thiệu trong nhóm và trước lớp câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài báo, vở 
kịch) đã đọc (đã xem) ở nhà. 
+ Trao đổi về câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài báo, vở kịch) mà bạn giới thiệu. 
– Yêu cầu đối với HS lớp 4 là: 
+ Người nói giới thiệu (theo hình thức thuyết trình) về câu chuyện (bài thơ, bài 
văn, bài báo, vở kịch) đã đọc (đã xem) ở nhà. Người nói trình bày miệng, có thể 
chuẩn bị tranh ảnh, sơ đồ hoặc video để hỗ trợ. 
+ Người nghe ghi chép những ý chính, hỏi thêm những điều chưa rõ và phát 
biểu ý kiến thảo luận về câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài báo) mà bạn giới thiệu. 
3.4. Tập kịch 
– Yêu cầu đối với tiết tập kịch là luyện tập để chuẩn bị biểu diễn vào tiết Góc 
sáng tạo. 
– Các hoạt động của HS là: tổ chức lớp thành các đội kịch, phân vai, tập diễn, 
rút kinh nghiệm. 
4. Quy trình dạy bài nghe và kể lại một câu chuyện
 4.1. Nghe kể chuyện (hoặc xem video) 
 HS nghe thầy cô kể chuyện hoặc xem video (2 – 3 lần). 
 4.2. Kể chuyện 
a) Kể chuyện trong nhóm 
b) HS kể chuyện trước lớp 
4.3. Trao đổi 
 3 HS trao đổi về ý nghĩa (chủ đề), nhân vật, một số chi tiết quan trọng và lời 
khuyên bổ ích của câu chuyện, với sự giúp đỡ của GV.
 5. Quy trình tổ chức hoạt động giới thiệu câu chuyện đã đọc ở nhà 
5.1. Chuẩn bị 
– GV kiểm tra sách báo HS mang đến lớp. 
– Một số HS cho biết tên câu chuyện hoặc bài thơ, bài văn, bài báo, vở kịch sẽ 
giới thiệu. 
5.2. Giới thiệu câu chuyện (bài văn, bài thơ, bài báo) đã đọc ở nhà 
a) HS giới thiệu (nói miệng) trong nhóm về câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài 
báo, vở kịch) đã đọc (đã xem) ở nhà. 
b) HS giới thiệu (theo hình thức thuyết trình) trước lớp về câu chuyện (bài thơ, 
bài văn, bài báo, vở kịch) đã đọc (đã xem) ở nhà. 
5.3. Trao đổi 
 HS trao đổi về câu chuyện (bài thơ, bài văn, bài báo) đã kể (đọc) trước 
lớp: trả lời câu hỏi của các bạn, cùng các bạn trao đổi về ý nghĩa nghĩa (chủ đề), 
nhân vật, một số chi tiết quan trọng và lời khuyên bổ ích của câu chuyện (bài 
thơ, bài văn, bài báo, vở kịch), với sự giúp đỡ của thầy cô. Việc này do GV chủ 
động tổ chức sau mỗi lần HS kể (đọc) hoặc sau những câu chuyện (bài thơ, bài 
văn, bài báo, vở kịch) cần trao đổi. 
6. Quy trình tổ chức hoạt động tập diễn kịch 
6.1. Chuẩn bị 
– GV hướng dẫn HS thành lập các đội kịch (số lượng thành viên mỗi đội và số 
đội kịch tùy thuộc vào số nhân vật của màn kịch). 
– Các đội kịch phân vai (đạo diễn, các nhân vật, người nhắc vở), phân công nhau 
chuẩn bị đạo cụ, trang phục và làm giấy mời để biểu diễn trong tiết Góc sáng 
tạo. 
6.2. Tập dượt 
– Các đội kịch tập thoại và động tác, góp ý cho các nhân vật để thoại đúng lượt 
lời và phù hợp với nội dung màn kịch. 
– GV theo dõi, hướng dẫn các đội kịch tập diễn; giải đáp thắc mắc cho HS, nếu 
cần.
 4