Chuyên đề Một số kinh nghiệm dạy kỹ năng nghe cho học sinh THCS

µ nghe kh«ng tËp trung).C¸c ho¹t ®éng nghe tËp trung lµ c¸c ho¹t ®éng nghe cã chñ ý.Ng­êi nghe tËp trung vµo nh÷ng ®iÓm quan träng ,cÇn thiÕt cho chñ ý cña m×nh .ng­êi nghe biÕt râ m×nh muèn nghe g× .§iÒu nµy gióp ng­êi nghe h­íng sù chó ý cña m×nh vµo ®óng néi dung cÇn biÕt,do vËy cÇn n¾m b¾t vÊn ®Ò cã hiÖu qu¶ h¬n.Trong m«i tr­êng häc tiÕng ,c¸c ho¹t ®éng nghe chñ yÕu lµ nghe cã tËp trung vµ nh»m ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng nghe kh¸c nhau .Cã c¸c lo¹i nghe chÝnh nh­ :nghe ý chÝnh ,nghe ®Ó t×m th«ng tin cÇn thiÕt ,nghe ®Ó kh¼ng ®Þnh pháng ®o¸n tr­íc ®ã ,nghe ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô giao tiÕp ®Æt ra ,nghe chi tiÕt....
2.Lập kế hoạch cho một tiết nghe 
 a- Đối với giáo viên
 Để một tiết dạy nghe được tốt thì người giáo viên cần thực hiện những bước sau:
 - Nghiên cứu kỹ nội dung tiết dạy từ sách giáo khoa, sách giáo viên: SGK, SGV là cơ sở quan trọng lên kế hoạch giảng dạy.
 Việc nghiên cứu kỹ SGK, SGV sẽ giúp cho giáo viên tổ chức , điều khiển tiết dạy nghe đi đúng trọng tâm, trọng điểm ; phân bố thời gian cho các bước, các hoạt động một cách khoa học.
 - Nghiên cứu mục đích yêu cầu của tiết dạy
 Mục đích ,yêu cầu của tiết dạy là mục đích mà cả giáo viên và học sinh cần phải đạt được sau tiết học. Đối với tiết dạy nghe, thông thường mục đích , yêu cầu của tiết dạy là giúp học sinh luyện tập và phát triển chủ yếu là kỹ năng nghe, đồng thời kết hợp với một số kỹ năng khác, sau khi kết thúc phần nghe học sinh hiểu được nội dung chính của bài nghe và thực hiện một số yêu cầu hay bài tập ngôn ngữ nào đó.
 - Lựa chọn và phối hợp các kỹ thuật nghe ( listening techniques ) một cách linh hoạt và phù hợp
 Việc lựa chọn kỹ thuật dạy nghe phải được xác định trên căn cứ là nội dung của tiết dạy , đặc điểm, năng lực của lớp học và các giai đoạn trong tiến trình dạy nghe gồm có 3 giai đoạn : giai đoạn trước khi nghe ( Pre- listening ), giai đoạn trong khi nghe ( While – listening ) , giai đoạn sau khi nghe ( Post – listening ) . Trong mỗi giai đoạn có các kỹ thuật dạy nghe đặc trưng phù hợp với từng giai đoạn đó.
 - Sử dụng tốt các phương tiện , đồ dùng dạy học phục vụ cho tiết dạy nghe 
Sử dụng máy cassette 
 + Trước khi dạy cần chuẩn bị tốt băng , đĩa
 + Xem xét sự cần thiết, hiệu quả mang lại, thời gian cụ thể cho từng phần.
Sử dụng tranh minh hoạ
+ Tranh hình trong SGK
SGK biên soạn theo chương trình mới có nhiều tranh hình minh hoạ. Việc tận dụng đén mức tối đa các tranh hình trong SGK để giúp học sinh hiểu bài học mới là việc cần chú trọng trong tất cả các bài học.
+ Tranh hình minh hoạ để giới thiệu và luyện tập bài mới là yêu cầu bắt buộc. Tranh hình minh hoạ phải có sự liên hệ thực tế gần gũi với nội dung bài học .
 - Cần phải có một giáo án hợp lý, khoa học .
 Giáo viên cần hoạch định rõ hoạt động của thầy, hoạt động của trò, thời gian cho các hoạt động, các yêu cầu của từng bài tập, các phương án trả lời của học sinh
 - Trao đổi thảo luận về phương án giảng dạy 
Hiệu quả của tiết dạy nghe sẽ được nâng cao hơn nếu phương án giảng dạy được đưa ra thảo luận cùng đồng nghiệp trước khi dạy. Việc làm này không chỉ mang lại kết quả tích cực cho tiết dạy nghe mà dạy các kỹ năng khác cũng có kết quả như vậy.
Đối với học sinh
 Giáo viên yêu cầu học sinh chuẩn bị tốt cho tiết học bằng cách :
 - Ra hệ thống các câu hỏi gợi mở về bài mà các em sắp được học để học sinh có thời gian suy nghĩ , tìm hiểu tài liệu...
 - Yêu cầu học sinh thực hiện một số bài tập liên quan đến nội dung tiết dạy nghe.
 - Khuyến khích, động viên học sinh tự tin, chủ động, sáng tạo nêu ra những vấn đề, câu hỏi có liên quan đến nội dung bài học.
3. Nắm bắt qui trình một bài nghe nói chung 
 Trong thùc tÕ ,nghe vÉn lµ mét kü n¨ng khã ®èi víi häc sinh . §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trong khi nghe ,t«i th­êng sö dông nh÷ng biÖn ph¸p sau:
 - Giíi thiÖu chñ ®Ò ,liªn quan ®Õn bµi nghe ,gi¶i thÝch tõ míi,c¸c kh¸i niÖm sÏ nghe...
 - Ra c¸c c©u hái gióp häc sinh ®o¸n tr­íc néi dung sÏ nghe.
 - Giíi thiÖu tõ míi hoặc «n ,cñng cè l¹i c¸c tõ vùng cÇn thiÕt cho bµi nghe.
 - Ra c©u hái h­íng dÉn khi nghe.
 - Chia qu¸ tr×nh nghe thµnh tõng b­íc: 
 Nghe lÇn mét ->nghe ý chÝnh ,tr¶ lêi c¸c c©u hái ®¹i ý.
 Nghe lÇn thø hai ->nghe chi tiÕt h¬n..
 - NÕu bµi dµi chia thµnh tõng ®o¹n ng¾n ®Ó cho học sinh nghe,cã nh÷ng yªu cÇu cô thÓ kh¸c nhau.
 Th«ng th­êng cÊu tróc bµi nghe th­êng gåm ba phÇn chÝnh:
 Pre-listening
 While -listening
 Post-listening
 Do ®Æc tr­ng cña giê nghe khã nªn ®ßi hái gi¸o viªn chóng ta ph¶i ¸p dông ®óng ,®ầy ®ñ c¸c b­íc cña mét bµi nghe.Trong mçi giai ®o¹n ph¶i lùa chän cho phï hîp ,lu«n lu«n thay ®æi ph­¬ng ph¸p ,thñ thuËt d¹y ®Ó l«i cuèn häc sinh ,c¸c em sÏ c¶m thÊy thÝch thó ,sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ giê nghe.
4. Chú trọng một số nguyên tắc cơ bản và cách tiến hành bài nghe 
 C«ng viÖc ®Çu tiªn mµ ng­êi thÇy thùc hiÖn khi b­íc vµo líp-më ®Çu cho mét giê häc ®Òu ph¶i thùc hiÖn ®ã lµ nh÷ng môc ®Ých s­ ph¹m nãi chung ®Ó æn ®Þnh líp, chuÈn bÞ t©m lý ,kiÕn thøc cho m«n häc .Víi m«n ngo¹i ng÷ còng vËy ho¹t ®éng vµo bµi cßn cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng nã nh­ mét phÇn cña bµi häc mµ nÕu thiÕu nã sÏ lµm cho c¸c b­íc tiÕp theo kh«ng hoÆc khã mµ thùc hiÖn ®­îc .Cô thÓ nh÷ng ho¹t ®éng nµy th­êng cã vai trß t¹o t×nh huèng,®Æt ra cã môc ®Ých cña ho¹t ®éng d¹y häc -®©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó bµi häc ®¹t hiÖu qu¶ cao.§ã lµ:
a/ REVISION-WARM UP
 Tuú theo môc ®Ých vµ ®Æc thï cña tõng bµi t«i lùa chän h×nh thøc ,thñ thuËt cho phï hîp nh­ :sau khi chµo, hái th¨m søc khoÎ, hái t×nh h×nh thêi tiÕt, kiÓm tra sÜ sè ...Nh»m tËp trung sù chó ý cña c¸c em ,t¹o høng thó b»ng mét sè trß ch¬i ng¾n nh­ : bingo, pelmanism,brainstorming ,guessing game,Kim’s game, chain game,crossword puzzle ....
VÝ dô : 
*Brainstorming:Unit 1- My friend - Anh 8
 Ask students to think of the adjectives used to describe body build and hair 
Body build
hair
Fat slim
long
*Bingo: Unit 3 – At home – Anh 8
-Ask Ss to write down on their notebooks 5 things they can eat.
-Prepare a list of food. Then call out each word in aloud voice.
-Ss listen to the teacher carefully.If anyone has the same things ,they cross them out.The first person crossing out all 5 things shouts “Bingo” and win the game.
_Suggessted list of food: chicken, beef ,cake, candy, garlic , noodles, rice, ham, peas,...
*Guessing :Guess from context:What actions?
 Unit 9- A first- aid course -Anh 8
-Ask Ss to look at the picture on page 82 and write out all the verbs describing the actions of the people in it.
-Tell Ss the group having the most right verbs is winner.
-Answer key: drive, wheel, move, push, weigh, wait,lie, stand, lean...
*Brainstorming : Unit 12- Anh 8 
 Words related to the weather forecast 
 Possible answer : cloudy ,cool ,warm ,hot ,dry, fine,humid ,rainy ,snowy, sunny, wet ,windy, stormy ,degree,...
 Cßn cã nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c n÷a nh­ng mçi ho¹t ®éng t«i lu«n h­íng dÉn mét cách râ rµng,døt kho¸t ,cô thÓ. Th­êng xuyªn ®éng viªn cæ vò ,khÝch lÖ c¸c em ,chÊm ch÷a chÝnh x¸c .C¸c ho¹t ®éng nµy ®· gióp Ých cho c¸c em rÊt nhiÒu trong viÖc tiÕp thu phÇn nghe tiÕp theo mét c¸ch dÔ dµng.
 Nãi tãm l¹i :cã thÓ ¸p dông nhiÒu thñ thuËt ,nhiÒu ph­¬ng ph¸p trong phÇn REVISION /WARM UP thùc sù cã hiÖu qu¶,®ång thêi thùc hiÖn nhiÒu nhiÖm vô kh¸c nhau t¹o sù chó ý cña häc sinh ,æn ®Þnh líp häc ,kiÓm tra bµi cò ®ång thêi gióp häc sinh chuÈn bÞ t©m lÝ vµo bµi....
b/ Pre- listening
 - Các thủ thuật áp dụng : T/ F prediction, Ordering, Pre- questions, Open- prediction
 Lµ giai đoạn gióp häc sinh cã ®Þnh h­íng, suy nghÜ vÒ ®Ò tµi hay t×nh huèng tr­íc khi häc sinh nghe. 
 - Gi¸o viªn nªn t¹o t©m thÕ chuÈn bÞ lµm bµi nghe cho häc sinh b»ng c¸ch dÉn d¾t 
gîi hái vÒ chñ ®Ò bµi nghe, yªu cÇu häc sinh quan s¸t tranh, ®äc tõ vµ ®o¸n xem c¸c em chuÈn bÞ nghe chñ ®Ò g×, ai s¾p nãi víi ai …
 - Gi¸o viªn cã thÓ yªu cÇu häc sinh lµm viÖc theo nhãm ®o¸n s¬ bé vÒ néi dung s¾p nghe th«ng qua tranh hay t×nh huèng bµi nghe.Cã thÓ c¸c em nãi kh«ng chÝnh x¸c víi nh­ng g× c¸c em s¾p nghe nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ c¸c em cã høng thó tr­íc khi nge.
 - Gi¸o viªn gióp c¸c em l­êng tr­íc nh÷ng khã kh¨n cã thÓ gÆp ph¶i vÒ ph¸t ©m hay cÊu tróc míi,c¸c kiÕn thøc nÒn…
 - Cuèi cïng gi¸o viªn nãi râ cho häc sinh biÕt c¸c em sÏ ®­îc nghe bao nhiªu lÇn vµ h­íng dÉn yªu cÇu nhiÖm vô khi nghe ( chän ®óng, sai, tr¶ lêi c©u hái…) 
 Trong phÇn nµy th­êng gåm phÇn giíi thiÖu mét sè tõ míi, dù ®o¸n néi dung phÇn s¾p nghe...
+ Dạy từ vựng
 Môc ®Ých cña phÇn nµy lµ giíi thiÖu cho häc sinh mét sè tõ míi sÏ cã hoÆc liªn quan ®Õn bµi nghe. PhÇn tõ nµy sÏ gióp c¸c em phÇn nµo ®Þnh h×nh ®­îc phÇn nµo ®ã bµi nghe.T«i còng dïng c¸c thñ thuËt ®Ó d¹y tõ nãi chung nh­ :
*Visuals:(tranh ,¶nh...) 
 *Synonym/antonym: satisfactory (adj)><unsatisfactory (adj)
 participate(v)= take part in (v)
*Ngoµi ra cßn nhiÒu thñ thuËt kh¸c nh­ : realia, situation, explaination,example ,mine...Lµm sao cho häc sinh tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh học từ vựng ®Ó t¹o thªm høng thó cho phÇn sau.§Ó tiÕp tôc t¹o sù hÊp dÉn cho bµi nghe cÇn t¹o ra ng÷ c¶nh ,t¹o ra lÝ do nhu cÇu nghe .
+ Thiết lập tình huống
 Cã nhiÒu c¸ch nh­ sö dông m«i tr­êng xung quanh ,sö dông tình huống thùc tÕ ,chñ yÕu lµ ®­a ra c¸c t×nh huèng víi sù hç trî cña gi¸o cô trùc quan...cã thÓ dïng nh÷ng c©u hái t¹o trÝ tß mß cña häc sinh...
 *Ex: Unit 2 – Making arrengement- Anh 8
 Ask Ss to look at the form of the telephone message on page 21 and set the scene “A woman phoned the principle of Kingston junior high school, but he was out”. Write the message
 *Ex: Unit 3- Anh 9
 Ask Ss to look at the map and set the sense “Ba and Liz go on a day trip to his home village . Match the places on the bus rout with the letter on the map
 Mét trong nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt khi nghe lµ kh¶ n¨ng ®o¸n ®­îc ®iÒu s¾p nghe .V× vËy khi cho häc sinh nghe chóng ta nªn cho häc sinh ®o¸n tr­íc ®iÒu s¾p nghe trong mét ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh . Cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng nµy theo nhiÒu c¸ch nh­ sö dông m«i tr­êng xung quanh ,sö dông tình huống thùc tÕ ,chñ yÕu lµ ®­a ra c¸c t×nh h