Sáng kiến kinh nghiệm Dùng sơ đồ để nâng cao chất lượng soạn bài lên lớp trong môn Địa lý

uøa khoâ caøng nhieàu. Khi lôùp ñaát maët bò röûa troâi heát, taàng tích tuï loä treân maët, raén chaéc laïi thaønh taàng ñaù ong. Ñaát caøng xaáu neáu taàng ñaù ong caøng gaàn maët).
Caâu hoûi cho nhoùm 3: Döïa vaøo Atlat nhaän bieát nôi phaân boá moät soá loaïi röøng chính cuûa nöôùc ta. 
Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu aûnh höôûng cuûa thieân nhieân nhieät ñôùi aåm gioù muøa ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát vaø ñôøi soáng.
Hình thöùc: Caû lôùp
GV ñaët caâu hoûi: Ñoïc SGK muïc 3, keát hôïp vôùi hieåu bieát cuûa baûn thaân, haõy neâu nhöõng ví duï chöùng toû thieân nhieân nhieät ñôùi aåm gioù muøa coù aûnh höôûng ñeán saûn xuaát noâng nghieäp, caùc hoaït ñoäng saûn xuaát khaùc vaø ñôøi soáng. 
Moät HS traû lôøi taùc ñoäng cuûa thieân nhieân nhieät ñôùi aåm gioù muøa n saûn xuaát ñeán noâng nghieäp. Caùc HS khaùc nhaän xeùt, boå sung.
Moät HS tra lôûi taùc ñoäng cuûa thieân nhieân nhieät ñôùi aåm gioù muøa deán caùc hoaït ñoäng saûn xuaát khaùc vaø ñôøi soáng. Caùc HS khaùc nhaän xeùt, boå sung. GV chuaån kieán thöùc.
Noäi dung chính 
2. Caùc thaønh phaàn töï nhieân khaùc:
a. Ñòa hình 
(Xem thoâng tin phaûn hoài phaàn phuï luïc) 
 b. Soâng ngoøi, ñaát, sinh vaät .
 (Xem thoâng tin phaûn hoài phaàn phuï luïc)
3. Aûnh höôûng cuûa thieân nhieân nhieät ñôùi aåm gioù muøa ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát vaø ñôøi soáng 
 * Aûnh höôûng ñeán saûn xuaát noâng nghieäp 
- Neàn nhieät aåm cao thuaän lôïi ñeå phaùt trieån neàn noâng nghieäp luùa nöôùc, taêng vuï, ña daïng hoaù caây troàng, vaät nuoâi, phaùt trieån moâ hình noâng – laâm keát hôïp...
- Khoù khaên: Luõ luït, haïn haùn, khí haäu, thôøi tieát khoâng oån ñònh. Òt
 * Aûnh höôûng ñeán caùc hoaït ñoäng saûn xuaát khaùc vaø ñôøi soáng 
- Thuaän lôïi ñeå phaùt trieån caùc ngaønh laâm nghieäp , thuyû saûn, GTVT, du lòch, … vaø ñaåy maïnh hoaït ñoäng khai thaùc, xaây döïng vaøo muøa khoâ.
- Khoù khaên: 
 + Caùc hoaït ñoäng giao thoâng, vaän taûi du lòch, coâng nghieäp khai thaùc chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa söï phaân muøa khí haäu, cheá ñoä nöôùc soâng. 
 + ÑOÄ aåm cao gaây khoù khaên cho vieäc qaûn maùy moùc, thieát bò, noâng saûn. 
- Caùc thieân tai nhö möa baõo, luõ luït, haïn haùn vaø dieãn bieán baát thöôøng nhö dong, loác, möa ñaù, söông muø, reùt haïi, khoâ noùng, …cuõng gaây aûnh höôûng lôùn ñeán saûn xuaát vaø ñôøi soáng.
+ Moâi tröôøng thieân nhieân deã bò suy thoaùi 
 IV. ÑAÙNH GIAÙ 
 Khoanh troøn yù em cho laø ñuùng 
* Tính chaát nhieät ñôùi aåm gioù muøa theå hieän ôûû ñòa hình vuøng nuùi ñaù voâi laø: 
A. Beà maët ñòa hình bò caét xeû maïnh. 
B. Ñaát bò baïc maøu. 
C. Coù nhieàu hang ñoäng ngaàm, suoái caïn, thung luõng khoâ.
D. Thöôøng xaûy ra hieän töôïng ñaát tröôït, ñaù lôõ.
V. HOAÏT ÑOÄNG NOÁI TIEÁP
Traû lôøi caâu hoûi cuoái baøi
VI. PHUÏ LUÏC
Phieáu hoïc taäp 1:
Tính chaát nhieät ñôùi aåm gioù muøa cuûa ñòa hình nöôùc ta
Xaâm thöïc maïnh ôû vuøng ñoài nuùi
Boài tuï nhanh ôû ñoàng baèng haï löu soâng
Nguyeân nhân + Sách giáo viên, sách thiết kế bài giảng địa lí.+ Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên chu kì môn địa.+ Át lát địa lí Việt Nam - Thế giới.+ Tài liệu bộ giáo dục đào tạo “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”aân
Thoâng tin phaûn hoài:
Tính chaát nhieät ñôùi aåm gioù muøa cuûa ñòa hình nöôùc ta
Xaâm thöïc maïnh ôû vuøng ñoài nuùi
- Beà maët ñòa hình bò chia caét, nhieàu nôi ñaát trô soûi ñaù
- Vuøng nuùi coù nhieàu hang ñoäng, thung luõng khoâ
- Caùc vuøng theàm phuø sa coå bò baøo moøn taïo thaønh ñaát xaùm baïc maøu
- Ñaát tröôït ñaù lôõ laøm thaønh noùn phoùng vaät ôû chaân nuùi
Boài tuï nhanh ôû ñoàng baèng haï löu soâng
Ñoàng baèng soâng Hoàng vaø ñoàng baèng soâng Cöûu Long haøng naêm laán ra bieån vaøi chuïc ñeán haøng traêm met.
Nguyeân nhaân
-Nhieät ñoä cao, löôïng möa nhieàu. Nhieät ñoä vaø löôïng möa phaân hoùa theo muøa laøm cho quaù trình phong hoùa, boùc moøn, vaän chuyeån xaûy ra maïnh meõ
- Beà maët ñòa hình coù doác lôùn, nham thaïch deã bò phong hoùa
THIÊN NHIÊN PHÂN HÓA ĐA DẠNG
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC
Sau baøi hoïc, HS caàn:
 1. Kieán thöùc
- Hieåu ñöôïc söï phaân hoaù thieân nhieân theo vó ñoä laø do söï thay ñoåi khí haäu töø Baéc vaøo Nam maø ranh giôùi laø daõy nuùi Baïch Maõ.
- Bieát ñöôïc söï khaùc nhau veà khí haäu vaø thieân nhieân phaàn phía Baéc vaø phía Nam laõnh thoå.
- Hieåu ñöôïc söï phaân hoaù thieân nhieân theo kinh ñoä (Ñoâng - Taây) tröôùc heát do söï phaân hoaù ñòa hình vaø söï taùc ñoäng keát hôïp cuûa ñòa hình vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc luoàng gioù qua laõnh thoå.
- Bieát ñöôïc bieåu hieán cuûa söï phaân hoaù thieân nhieân töø Ñoâng sang Taây theo 3 vuøng: vuøng bieån vaø theàm luïc ñòa, vïng ñoàng baèng ven bieån vaø vuøng ñoài nuùi. 
2. Kó naêng 
- Ñoïc hieåu caùc trang baûn ñoà ñòa hình, khí haäu, ñaát, thöïc vaät, ñoäng vaät trong Atlat ñeå hieåu caùc kieán thöùc neâu trong baøi hoïc. '
- Ñoïc bieåu ñoà khí haäu. 
- Bieát lieân heä thöïc teá ñeå thaáy ñöôïc söï thay ñoåi thieân nhieân töø Baéc vaøo Nam. 
II. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC 
- Baûn ñoà hình theå Vieät Nam. 
- Tranh aûnh, baêng hình veà caûnh quan thieân nhieân. .
- Atlat Ñòa lí Vieät Nam. 
III. HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC
Khôûi ñoäng: GV söû duïng baûn ñoà hình theå VN, caùc maûnh daùn ghi nhieät ñoä trung bình naêm cuûa caùc ñòa ñieåm: Laïng Sôn, Haø Noäi, Hueá, Ñaø Laït, TP HOÀ Chí Minh. . 
Yeâu caàu 1 HS gaén nhieät ñoä trung bình naêm töông öùng vôùi caùc ñòa ñieåm treân 
GV: Chuùng ta thaáy coù söï phaân hoaù roõ neùt veà nhieät ñoä khoâng khí töø Baéc xuoáng nam töø thaáp leân cao. Ñoù laø moät trong nhöõng bieåu hieän cuûa söï phaân hoaù ña daïng cuûa thieân nhieân nöôùc ta. 
Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS 
Hoaït ñoäng l: Tìm hieåu ñaëc ñieåm thieân nhieân phaàn phía Baéc vaø phía Nam laõnh thoå. 
Hình thöùc: Nhoùm. 
Böôùc 1: GV chia nhoùm vaø giao nhieäm vuï cho töøng nhoùm. 
Böôùc 2: HS trong caùc nhoùm trao ñoåi, boå sung cho nhau. 
- Moät HS trình baøy ñaëc ñieåm thieân nhieân phaàn phía Baéc laõnh thoå. 
- Moät HS trình baøy ñaëc ñieåm thieân nhieân phaàn phía Nam laõnh thoå. Caùc HS khaùc nhaän xeùt boå sung. 
Böôùc 3: GV keát luaän caùc yù ñuùng cuûa moãi nhoùm. 1
Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu nguyeân nhaân laøm cho thieân nhieân nöôùc ta phaân hoùa theo Baéc - Nam. 
Hình thöùc : Caû lôùp . 
Gv ñaët caâu hoûi;: Döïa vaøo hieåu bieát cuûa baûn thaân, haõy cho bieát: 
- Taïi sao mieàn Baéc coù 3 thaùng nhieät ñoä thaáp döôùi 180C. (Do naèm gaàn chí tuyeán Baéc, laïi chòu taùc ñoäng maïnh meõ cuûa gioù muøa ñoâng baéc). 
- Neáu khoâng coù muøa ñoâng laïnh thì sinh vaät cuûa mieàn Baéc coù ñaëc ñieåm gì (mieàn Baéc seõ khoâng coù caây caän nhieät ñôùi, caây oân ñôùi vaø caùc loaøi thuùcoù loâng daøy). '
HS traû lôøi, caùc HS khaùc nhaän xeùt, boå sung. GV chuaån kieán thöùc. 
GV keát luaän: Söï phaân hoaù khí haäu laø nguyeân nhaân chính laøm cho thieân nhieân phaân hoaù theo vó ñoä (Baéc - Nam). Söï khaùc nhau veà thieân nhieân giöõa hai phaàn Baéc vaø Nam laõnh thoå theå hieän ôû söï thay ñoåi caûnh saéc thieân nhieân theo muøa, ôû thaønh phaàn caùc loaøi ñoäng, thöïc vaät töï nhieân vaø nuoâi troàng. 
Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu söï phaân hoaù thieân nhieân theo Ñoâng - Taây. 
Hình thöùc: Caû lôùp/nhoùm.
Böôùc 1: GV hình thaønh sô ñoà söï phaân hoaù thieân nhieân theo Ñoâng - Taây (xem sô ñoà phaàn phuï luïc). 
GV yeâu caàu HS laàn löôït traû lôøi caùc caâu hoûi sau: 
- Quan saùt baûn ñoà Ñòa lí töï nhieân Vieät Nam, haõy nhaän xeùt veà söï thay ñoåi thieân nhieân töø Ñoâng sang Taây. 
- Neâu caùc bieåu hieän söï phaân hoaù thieân nhieân vuøng bieån vaø theàm luïc ñòa, vuøng ñoàng baèng ven bieån, vuøng ñoài nuùi. 
- Giaûi thích söï khaùc nhau veà khí haäu vaø thieân nhieân vuøng nuùi Ñoâng Baéc vaø Taây Baéc? 
GV: Ba caáp ñoä cuûa sô ñoà ñaõ theå hieän söï phaân hoùa saâu saéc cuûa thieân nhieân nöôùc ta theo höôùng Ñoâng - Taây. 
Böôùc 2: GV chia lôùp thaønh 3 nhoùm nhieäm vuï:
 Nhoùm l: Haõy vieát 1 baøi giôùi thieäu veà söï ña daïng cuûa caûnh quan thieân nhieân nöôùc ta cho1 haønh trình du lòch vôùi caùc ñieåm döøng chaân laø ñaûo Caùt Haûi, Thaùi Bình vaø vuøng nuùi Tam Ñaûo.
 Nhoùm 2 : Haõy vieát 1 baøi giôùi thieäu veà söï ña daïng cuûa caûnh quan thieân nhieân nöôùc ta cho haønh trình du lòch vôùi caùc ñieåm döøng chaân laø ñaûo Coàn Coû, Cöûa Tuøng, Cöûa khaåu Lao Baûo (Quaûng Trò). 
 Nhoùm 3: Haõy vieát 1 baøi giôùi thieäu veà söï ña daïng cuûa caûnh quan thieân nhieân nöôùc ta cho haønh trình du lòch vôùi caùc ñieåm döøng chaân laø Coân Ñaûo, Beán Tre, Ñaø Laït. 
Böôùc 3: HS trong caùc nhoùm trao ñoåi, ñaïi dieän nhoùm trình baøy, caùc nhoùm khaùc boå sung yù kieán. GV ñaùnh giaù, cho ñieåm baøi trình baøy toát.
Noäi dung chính
1. Thieân nhieân phaân hoùa theo Baéc ' Nam
 a) Phaàn laõnh thoå phía Baéc:
- töø daõy nuùi Baïch Maõ trôû ra
- Coù kieåu khí haäu nhieät ñôùi aåm gioù muøa vôùi muøa ñoâng laïnh.
- Nhieät ñoä trung bình naêm 22-240C
- Phaân thaønh 2 muøa laø muøa ñoâng vaø muøa haï
-Caûnh quan phoå bieán laø ñôùi röøng gioù muøa nhieät ñôùi
- Thaønh phaàn sinh vaät coù caùc loaïi nhieät ñôùi chieám öu theá.
b) Phaàn laõnh thoå phía Nam (töø daõy Baïch Maõ vaøo)
- Khí haäu mang tính chaát caän xích ñaïo gioù muøa noùng quanh naêm
- Nhieät ñoä trung bình naêm treân 250C
- Phaân thaønh 2 muøa laø möa vaø khoâ
- Caûnh quan phoå bieán ñôùi röøng gioù muøa caän xích ñaïo
- Thaønh phaàn sinh vaät mang ñaëc tröng xích ñaïo vaø nhieät ñôùi vôùi nhieàu loaøi
2. Thieân nhieân phaân hoaù theo Ñoâng - Taây 
(Xem thoâng tin phaûn hoài phaàn phuï luïc). 
IV. ÑAÙNH GIAÙ
1. Ghi chöõ Ñ vaøo nhöõng caâu ñuùng, chöõ S vaøo nhöõng caâu sai: '
…… 	Vuøng Ñoâng Baéc coù muøa ñoâng laïnh ñeán sôùm. 
…….	Söôøn Ñoâng daõy nuùi Tröôøng Sôn möa nhieàu vaøo thu ñoâng. 
…….	Khí haäu Taây Nguyeân khoâ haïn gay gaét vaøo muøa haï. 
…….	Vuøng Taây Baéc coù nhieàu ñai khí haäu theo ñoä cao nhaát nöôùc ta. '
2. Khoanh troøn yù em cho laø ñuùng 
2. 1 . Nhaän ñònh khoâng ñuùng vôùi ñaëc ñieåm khí haäu cuûa thieân nhieân phaàn phía Baéc laõnh thoå