Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tiết 45: Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật

TUẦN : 23
TIẾT :45
NS :
ND :
BÀI 43 :
	ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ VÀ ĐỘ ẨM 
	LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT.
A/ MỤC TIÊU :
Kiến thức :
HS nêu được những ảnh hưởng của nhân tố sinh thái nhiệt độ và độ ẩm môi trường đến các đặc điểm về hình thái , sinh lí ( sơ lược ) và tập tính của sinh vật.
Giải thích được sự thích nghi của sinh vật trong tự nhiên từ đó có biện pháp chăm sóc sinh vật thích hợp 
Kỹ năng :Rèn kỹ năng phân tích kênh hình , kênh chữ , phát triển kỹ năng tư duy tổng hợp ,suy luận.
Thái độ :Biết vận dụng kiến thức đã học để giải thích 1 số hiện tượng thực tiễn như : trồng cây trong nhà , ngoài trời , sự di cư của chim, tìm mật của ong , tỉa cành
B/ TRỌNG TÂM : Aûnh hưởng của nhiệt độ tới hình thái , hoạt động sinh lý của sinh vật , ảnh hưởng của độ ẩm đến đời sống sinh vật.
C/ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : H.43.1 ; H.43.2 ; H.43.3 
D/ HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC :
	- KIỂM TRA BÀI CŨ :
Câu 1 : Nêu vài đặc điểm khác nhau về hình thái và hoạt động sinh lí của thực vật ưasáng và thực vật ưa bóng ? Cho thí dụ cụ thể.
Câu 2 : Aùnh sáng ảnh hưởng đến động vật như thế nào ?
	- BÀI MỚI :
* VÀO BÀI : Nếu chuyển 1 sinh vật nào đó đang sống nơi có nhiệt độ thấp ( vùng Cực Bắc ) về nơi có khí hậu ấm áp ( vùng nhiệt đới ) thì có ảnh hưởng gì đến khả năng sống của nó ?
Hoạt động 1 :
* TÌM HIỂU ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT :
- Mục tiêu : HS phân tích được ảnh hưởng của nhiệt độ tới hình thái và đặc điểm sinh lí của thực vật và động vật.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Sử dụng H.43.1 ; H.43.2 à y/c HS quan sát hình + đọc thông tin + thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi Đ sgk trang 126
1) Cây quang hợp và hô hấp ở nhiệt độ môi trường như thế nào ?
2): Nhiệt độ ảnh hưởng đến cấu tạo cơ thể như thế nào ?
- Gọi 1 HS đọc tiếp thí dụ 3 à GV nêu câu hỏi : Có mấy nhóm sinh vật thích nghi với nhiệt độ khác nhau của môi trường?
à phân công nhóm 1,2,3 hoàn thành bảng 43.1 ( phần sinh vật biến nhiệt )
Phân công nhóm 4,5,6 hoàn thành bảng phần sinh vật hằng nhiệt.
- Để giúp các nhóm thảo luận tốt à GV hoặc gợi ý hoặc cung cấp thêm thông tin về sinh vật biến nhiệt và sinh vật hằng nhiệt.
* Sinh vật biến nhiệt : nhiệt độ cơ thể hoàn toàn phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường ngoài và luôn biến đổi ( do cấu trúc tổ chức cơ thể bậc thấp à hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn nhiệt của môi trường ) 
* Sinh vật hằng nhiệt : nhờ cấu tạo cơ thể đã phát triển cơ chế điều hòa nhiệt à duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định , không thay đổi theo nhiệt độ của môi trường ngoài.
- Sau khi thảo luận à GV gọi đại diện vài nhómlên bảng , y/c các nhóm còn lại nhận xét bổ sung và cho HS kết luận bằng cách trả lời câu hỏi : “Vậy nhiệt độ có ảnh hưởng gì đến đời sống sinh vật? ”
- Hoạt động nhóm : dựa vào thông tin ở vd 1 và vd 2 sgk + quan sát hình + thống nhất đáp án cho 2 câu hỏi của GV
- y/c trả lời : 
1) Cây quang hợp và hô hấp ở phạm vi nhiệt độ từ 200C đến 300C.
2) Nhiệt độ ảnh hưởng đến cấu tạo cơ thể của sinh vật như :
 * Ở thực vật : Cây vùng nhiệt đới ,lá cây có tầng cutin dày . Ở vùng ôn đới: cây rụng lá vào mùa đông , thân , rễ cây có lớp bần dày ,cách nhiệt.
 * Ở động vật : Cá thể sống nơi có nhiệt độ thấp à kích thước cơ thể > cá thể sống nơi ấm áp ( gấu ngựa VN , gấu trắng Bắc Cực )
hoặc : Thú có lông sống ở vùng lạnh à lông dài và dày hơn củaloài sống ở vùng nóng.
- Cá nhân đọc thông tin ở thí dụ 3 , trảlời câu hỏi :
* Có 2 nhóm sinh vật thích nghi với nhiệt độ khác nhau của môi trường là sinh vật biến nhiệt và sinh vật hằng nhiệt.
- Thảo luận nhóm theo phân công của GV
( Đáp án dự kiến bảng 43 ) 
Nhóm sinh vật
Tên sinh vật
Môi trường sống
SV Biến nhiệt
Cá , ếch nhái, visinh vật,thực vật
Môi trường nước , cạn
SV hằng nhiệt
Chim , thú , con ngừơi.
Môi trường cạn.
	TIỂU KẾT :
I/ ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT :
Nhiệt độ môi trường làm thay đổi hình thái và hoạt động sinh lí của sinh vật , làm ảnh hưởng đến tập tính của động vật ( như : tập tính ngủ hè , ngủ đông )
Hình thành 2 nhóm sinh vật : Sinh vật biến nhiệt và sinh vật hằng nhiệt ( bảng 43.1 sgk / trang 127 )
Hoạt động 2 :
* TÌM HIỂU ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT :
- Mục tiêu :Phân tích được ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống động vật và thực vật.
GV
HS
-y/c HS thảo luận nhóm : Xem hình 43.3 + đọc thông tin và hoàn thành bảng 43.2 ( phân công : Nhóm 1,2,3 thảo luận nhóm thực vật ưa ẩm và thực vật chịu hạn ; Nhóm 4,5,6 :phần động vật ưa ẩm và động vật ưa khô )
- Các nhóm cử đại diện lên bảng 
- Sau khi hoàn thành bảng 43.2 ; GV nêu câu hỏi để HS đi đến kết luận 
H: Độ ẩm ảnh hưởng đến đời sống sinh vật như thế nào ?
- Sau khi ghi tiểu kết , GV có phần liên hệ : Trong sản xuất người ta cần có biện pháp , kĩ thuật gì để tăng năng suất cây trồng và vật nuôi?
- Hoạt động nhóm : thực hiện theo yêu cầu của GV.
- Đáp án dự kiến bảng 43.2
Nhóm SV
Tên sinh vật
Nơi sống
TV ưa ẩm
Rau bợ , rau mác.
Cây lúa nước 
-Ven bờ ruộng , hồ ao .
Ruộng lúa nước
TV chịu hạn
Cây xương rồng
Cây phi lao
Cây thông
Bãi cát
Trên đồi ( nơi có khí hậu khô ) 
ĐV ưa ẩm
Con ếch
Ốc sên 
Giun đất
Hồ ,ao.
Trên thân cây, trong vườn.
Trong đất.
ĐV ưa khô
Lạc đà
Thằn lằn bóng
Sa mạc
Vùng cát khô, đồi
- Trả lời câu hỏi của GV 
- y/c nêu được :
* Cung cấp cho cây trồng và vật nuôi điều kiện sống thích hợp.
* Gieo trồng đúng thời vụ .
	TIỂU KẾT :
II/ ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT :
Sinh vật thích nghi với môi trường sống có độ ẩm khác nhau .
Hình thành các nhóm sinh vật: 
Nhóm thực vật ưa ẩm
- Thực vật 
	 Nhóm thực vật chịu hạn
	 Nhóm động vật ưa ẩm
- Động vật 
	 Nhóm động vật ưa khô
	* TỔNG KẾT CHUNG : Cho 1 HS đọc phần tóm tắt
- CỦNG CỐ BÀI :
Câu 1: Nhiệt độ của môi trường có ảnh hưởng tới những đặc điểm nào của sinh vật ?
Câu 2 : Có mấy nhóm sinh vật thích nghi với nhiệt độ khác nhau của môi trường ? Đólà những nhóm nào ?
Câu 3 : Kể trên sinh vật và nêu vài đặc điểm thích nghi với môi trường có độ ẩm khác nhau ?
- DẶN DÒ :
	* Học bài ( tập + bảng 43.1;43.2 sgk )
	* Xem bài 44 ( đọc và phân tích thông tin ở bảng 44 sgk )
	* Chuẩn bị ôn bài 41,42.43 à làm bài thực hành ./.