Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tuần 10 - Năm học 2012-2013

Ngày soạn: 23/10/12
Ngày dạy: 25/10/12
Tiết 19
MỐI QUAN HỆ GIỮA GEN VÀ TÍNH TRẠNG
I. MỤC TIÊU.
1.Kiến thức:
- Học sinh nắm được mối quan hệ giữa ARN và prôtêin thông qua việc trình bày sự hình thành chuỗi aa.
- Giải thích được mối quan hệ trong sơ đồ: gen (1 đoạn phân tử ADN) " ARN " prôtêin " tính trạng.
2.Kĩ năng:
- Tiếp tục phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình.
3.Thái độ:
- giải thích được một số hiện tượng trong tự nhiên: Vì sao con cháu giống bốmẹ, ông bà...
II. CHUẨN BỊ.
- Tranh phóng to hình 19.1; 19.2; 19.3 SGK.
- Mô hình động về sự hình thành chuỗi aa.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC.
1. Ổn định tổ chức
- Kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới
	VB: Từ câu kết quả kiểm tra bài cũ. GV: ? nêu cấu trúc và chức năng của gen? Chức năng của prôtêin?
GV viết sơ đồ Gen (ADN) " ARN " prôtêin " tính trạng.
- Bản chất của mối quan hệ giữa gen và tính trạng là gì?
Hoạt động 1: Mối quan hệ giữa ARN và prôtêin
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- GV thông báo: gen mang thông tincấu trúc prôtêin ở trong nhân tế bào, rôtêin lại hình thành ở tế bào chất.
- Hãy cho biết giữa gen và prôtêin có quan hệ với nhau qua dạng trung gian nào? Vai trò của dạng trung gian đó ?
- GV yêu cầu HS quan sát H 19.1, thảo luận nhóm và nêu các thành phần tham gia tổng hợp chuỗi aa.
- GV sử dụng mô hình tổng hợp chuỗi aa giới thiệu các thành phần. Thuyết trình sự hình thành chuỗi aa.
-
GV yêu cầu HS thảo luận 2 câu hỏi:
- Các loại nuclêôtit nào ở mARN và tARN liên kết với nhau?
- Tương quan về số lượng giữa aa và nuclêôtit của mARN khi ở trong ribôxôm?
- Yêu cầu HS trình bày trên H 19.1 quá trình hình thành chuỗi aa.
- Sự hình thành chuỗi aa dựa trên nguyên tắc nào?
- Mối quan hệ giữa ARN và prôtêin?
- HS dựa vào kiến thức đã kiểm tra để trả lời. 
- mARN là dạng trung gian trong mối quan hệ giữa gen và prôtêin.
- HS thảo luận nhóm, đọc kĩ chú thích và nêu được:
- Sự hình thành chuỗi aa:
+ mARN rời khỏi nhân ra tế bào chất để tổng hợp chuỗi aa.
+ Các tARN một đầu gắn với 1 aa, đầu kia mang bộ 3 đối mã vào ribôxôm khớp với mARN theo nguyên tắc bổ sung A – U; G – X.
+ Khi ribôxôm dịch 1 nấc trên mARN (mỗi nấc ứng với 3 nuclêôtit) thì 1 aa được lắp ghép vào chuỗi aa.
+ Khi ribôxôm dịch chuyển hết chiều dài của mARN thì chuỗi aa được tổng hợp xong.
+ Các thành phần tham gia: mARN, tARN, ribôxôm.
+ Các loại nuclêôtit liên kết theo nguyên tắc bổ sung: A – U; G – X
+ Tương quan: 3 nuclêôtit " 1 aa.
- mARN có vai trò truyền đạt thông tin về cấu trúc của prôtêin sắp được tổng hợp từ nhân ra tế bào chấ
- Nguyên tắc hình thành chuỗi aa:
	Dựa trên khuôn mãu mARN và theo nguyên tắc bổ sung A – U; G – X đồng thời cứ 3 nuclêôtit ứng với 1 aa.
	Trình tự nuclêôtit trên mARN quy định trình tự các aa trên prôtêin.
Hoạt động 2: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
- Giải thích mối quan hệ giữa các thành phần trong sơ đồ theo trật tự 1, 2,3?
- Bản chất của mối liên hệ trong sơ đồ?
- Vì sao con giống bố mẹ?
- Yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK.
- Mối liên hệ:
+ Gen là khuôn mẫu để tổng hợp mARN.
+ mARN là khuôn mẫu để tổng hợp chuỗi aa cấu tạo nên prôtêin.
+ Prôtêin biểu hiện thành tính trạng cơ thể.
- Bản chất mối liên hệ gen " tính trạng:
+ Trình tự các nuclêôtit trong ADN (gen) quy định trình tự các nuclêôtit trong mARN qua đó quy định trình tự các aa cấu tạo prôtêin. Prôtêin tham gia cấu tạo, hoạt động sinh lí của tế bào và biểu hiện thành tính trạng.
4. Củng cố
H : Nguyên tắc bổ sung được biểu hiện trong mối quan hệ ở sơ đồ dưới đây như thế nào?
Gen (1 đoạn ADN) " ARN " prôtêin 
Đáp án: Gen (1 đoạn ADN) " ARN: A – U; T – A; G – X; X – G
	 ARN " prôtêin: A – U; G - X
H: Vì sao trâu bò đều ăn cỏ mà thịt trâu khác thịt bò?
5. Hướng dẫn học bài ở nhà
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK.
- Ôn lại cấu trúc của ADN.
Ngày soạn: 24/10/12
Ngày dạy: 26/10/12
Tiết 20: BÀI TẬP CHƯƠNG II, III
I.MỤC TIÊU
1.Kiến thức:
- Học sinh ôn lại kiến thức về nhiếm sắc thể, nguyên phân, giảm phân, thụ tinh, quá trình phát sinh giao tử...
- HS: Ôn lại kiến thức về cấu trúc ADN, ARN, cơ chế tổng hợp ADN, ARN, prôtêin..
2.Kỹ năng: 
- HS: có kỹ năng làm các bài tập về NST, ADN, bài tập về cơ chế tổng hợp ADN, ARN,...
3.Tháiđộ:
 - Giáo dục ý thức tự học, tự làm bài tập..
II.CHUẨN BỊ
Bảng phụ ghi nội dung bài tập.
HS: Ôn lại những kiến thức chương II, III.
III.TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
1.Ổn định tổchức:
2.Kiểm tra bài cũ: 
- Kiểm tra câu 1, 2, 3 SGK.
3.Bàimới: 
Hoạt động 1: Bài tập chương II
D¹ng 1: X¸c ®Þnh sè lÇn nguyªn ph©n vµ sè tÕ bµo con t¹o ra sau nguyªn ph©n
1. H­íng dÉn vµ c«ng thøc
	Gi¶ sö 1 tÕ bµo thùc hiÖn nguyªn ph©n: 
Sè lÇn nguyªn ph©n
Sè tÕ bµo con:
1
2
3
x
2 = 21
4 = 22
8 = 23
... = 2x
2. Bµi tËp 
Bµi 1. Mét hîp tö ®· nguyªn ph©n mét sè lÇn vµ ®· t¹o ra 64 tÕ bµo con. X¸c ®Þnh sè lÇn nguyªn ph©n cña hîp tö.
Bµi 2. Cã 4 tÕ bµo cña mét loµi nguyªn ph©n 3 lÇn b»ng nhau. X¸c ®Þnh sè tÕ bµo con ®­îc t¹o ra.
Bµi 3. Cã 3 hîp tö nguyªn ph©n sè lÇn kh«ng b»ng nhau vµ ®· t¹o ra tÊt c¶ 28 tÕ bµo con. BiÕt theo thø tù c¸c hîp tö I, II, III th× lÇn l­ît cã sè lÇn nguyªn ph©n h¬n nhau 1 lÇn. X¸c ®Þnh sè lÇn nguyªn ph©n vµ sè tÕ bµo con cña mçi hîp tö.
D¹ng 2: X¸c ®Þnh sè NST m«i tr­êng cung cÊp cho tÕ bµo nguyªn ph©n – sè NST vµ sè t©m ®éng trong c¸c tÕ bµo con
1. H­íng dÉn, c«ng thøc
	Mét tÕ bµo cã bé NST thÎ 2n thùc hiÖn nguyªn ph©n x lÇn t¹o ra 2x tÕ bµo con gièng hÖt nhau vµ gièng tÕ bµo mÑ th×:
	- Tæng sè NST cã trong c¸c tÕ bµo con ®­îc t¹o ra: 
	- Tæng sè NST m«i tr­êng cung cÊp cho qu¸ tr×nh nguyªn ph©n lµ: 
	- Sè t©m ®éng b»ng sè NST cã trong tÕ bµo con lµ: 
2. Bµi tËp 
Bµi 4. ë ruåi giÊm cã bé NST 2n = 8. Cã 4 tÕ bµo l­îng béi cña ruåi giÊm nguyªn ph©n liªn tiÕp mét sè lÇn b»ng nhau vµ ®· t¹o ra 32 tÕ bµo con.
	a. TÝnh sè NST m«i tr­êng cung cÊp cho mçi tÕ bµo nãi trªn nguyªn ph©n
	b. TÝnh sè t©m ®éng cã trong c¸c tÕ bµo con ®­îc t¹o ra tõ mçi tÕ bµo mÑ ban ®Çu.
Bµi 5:. Mét hîp tö cña mét loµi nguyªn ph©n 5 ®ît liªn tiÕp t¹o ra c¸c tÕ bµo con chøa tÊt c¶ 448 NST.
	a. X¸c ®Þnh bé NST l­ìng béi cña loµi?
	b. X¸c ®Þnh sè NST m«i tr­êng cung cÊp cho qu¸ tr×nh nguyªn ph©n nãi trªn.
Hoạt động 2: Bài tập chương III
D¹ng 1: TÝnh chiÒu dµi, sè l­îng nuclª«tit vµ khèi l­îng cña ph©n tö ADN.
1. H­íng dÉn vµ c«ng thøc
	Hai m¹ch Polynuclª«tit cña ph©n tö ADN xÕp song song nhau nªn chiÒu ADN b»ng chiÒu dµi cña 1 m¹ch.
	KÝ hiÖu: 
	N: sè nuclª«tit cña ADN
	L: chiÒu dµi cña ADN
	M: khèi l­îng cña ADN
	C: sè vßng xo¾n (chu k× xo¾n)
	Mçi nuclª«tit dµi 3,4 A0 vµ cã khèi l­îng trung b×nh lµ 300 ®vc nªn ta cã:
	ChiÒu dµi gen: 
	Tæng sè nuclª«tit cña gen: 
	Chu k× xo¾n: 
	Khèi l­îng cña gen: 
2.Bài tập:
 Bµi 1. Mét ph©n tö ADN dµi 1,02 mm. X¸c ®Þnh sè l­îng nuclª«tit vµ khèi l­îng ph©n tö ADN. BiÕt 1 mm = 107
Bµi 2. Cã hai ®o¹n ADN:
	§o¹n thø nhÊt cã khèi l­îng lµ 900000 ®vC
	§o¹n thøc hai cã 2400 nuclª«tit
	Cho biÕt ®o¹n nµo dµi h¬n vµ dµi h¬n bao nhiªu?
Bµi 3. Gen th­ nhÊt cã chiÒu dµi 3060. Gen thø hai nÆng h¬n gen thø nhÊt 36000 ®vC. X¸c ®Þnh sè l­îng nuclª«tit cña mçi gen.
D¹ng 2: TÝnh sè l­îng vµ tØ lÖ tõng lo¹i nuclª«tit cña ph©n tö ADN 
1. H­íng dÉn vµ c«ng thøc
	Theo nguyªn t¾c bæ sung, trong ph©n tö ADN sè nuclª«tit lo¹i A®ªnin lu«n b»ng Timin vµ 	Guanin lu«n b»ng Xit«nin
A = T vµ G = X
	Sè l­îng nuclª«tit cña ph©n tö ADN: 
N = A + T + G + X
	Hay	N = 2A + 2G 
	Suy ra t­¬ng quan tØ lÖcña c¸c nuclª«tit trong ph©n tö ADN 
A + G = 50% N; T + X = 50% N
2. Bµi tËp vµ h­íng dÉn gi¶i
Bµi 4. Mét ®o¹n ph©n tö ADN cã khèi l­îng lµ 1.440.000 ®vC vµ cã sè nuclª«tit lo¹i A®ªnin lµ 960.
	a. TÝnh sè l­îng vµ tØ lÖ phÇn tr¨m tõng lo¹i nuclª«tit cña ®o¹n ph©n tö ADN.
	b. TÝnh chiÒu dµi cña ®o¹n ADN.
Bµi 5. M«t gen dµi 1,408 vµ cã sè nuclª«tit lo¹i G b»ng 15%. X¸c dÞnh sè l­îng vµ tØ lÖ tõng lo¹i nuclª«tit cña gen.
Bµi 6. Gen thø nhÊt cã 900 Guanin b»ng 30% tæng sè nuclª«tit cña gen. Gen thø hai cã khèi l­îng ph©n tö lµ 900.000 ®vC. Hai gen trªn gen nµo dµi h¬n vµ dµi h¬n bao nhiªu.
Bµi 7. Mét gen cã chiÒu dµi 2550 vµ cã 330 Xit«xin. H·y x¸c ®Þnh tØ lÖ phµn tr¨m vµ sè l­îng tõng lo¹i nuclª«tit cña gen.
Bµi 8. Trªn mét m¹ch cña ®o¹n ph©n tö ADN thø nhÊt cã 2100 nuclª«tit. ë ®o¹n ph©n tö ADN thø hai cã 840 Timin b»ng 20% sè nuclª«tit cña ®o¹n ADN trªn.
	a. X¸c ®Þnh sè l­îng nuclª«tit cña mçi ®o¹n ph©n tö ADN nãi trªn.
	b. Cã thÓ c¨n cø vµo sè l­îng nuclª«tit ®Ó so s¸nh ®é dµi cña 2 ®o¹n ADN nãi trªn ®­îc kh«ng? V× sao?
4.Dặn dò: 
 - Ôn lại chương II, III chuẩn bị kiểm tra 1 tiết.