Giáo Án Sinh Học Lớp 9 - Tiết 1 - Bài 1: Menden Và Di Truyền Học

Ngày soạn: 18/8/2008
Ngày giảng: 6/9/2008
Di truyền và biến dị
Chương I: các thí nghiệm của menden
Tiết 1
Bài 1: Menden và di truyền học
Mục tiêu:
Học xong bài này học sinh phải nắm được:
Nêu được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học.
Hiểu được công lao và trình bày được phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menden
Hiểu và nêu được một số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học.
Phương tiện dạy học:
Tranh phóng to hình 1.2 SGK
ảnh chân dung của Menden
Tiến trình dạy học
Kiểm tra: Sách giáo khoa và vở của học sinh.
Bài mới:
 Vào bài GV tóm tắt cho HS các nội dung đã được học ở chương trình lớp 6, 7, 8. Sau đó nêu một số vấn đề liên quan đến thực tế mà các em đã biết ví dụ: vì sao con được sinh ra lại có những nét giống hoặc khác so với bố mẹ?
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 1:Di truyền học
- GV: Con sinh ra có đôi mắt giống mẹ, có cáI mũi giống bố, có làn da giống bà nội,..Hiện tượng như vậy được gọi là di truyền. Thế nào là di truyền?
- GV: Gọi HS trả lời và HS khác nhận xét
- GV nhận xét đánh giá
- GV: Con sinh ra có hình dạng tai không giống với bố hoặc mẹ, anh chị em có những điểm khác nhau,Hiện tượng đó gọi là biến dị. Thế nào là biến dị?
- GV: Gọi HS trả lời và HS khác nhận xét
- GV: Nhận xét đánh giá
- GV: Bổ sung thông tin:
 Biến dị và di truyền là hai hiện tượng song song, gắn liền với quá trình sinh sản. thông tin di truyền được lưu giữ trong ADN ở tế bào. Sự tự nhân đôi của ADN dẫn tới sự tự nhân đôi của NST đưa đến sự phân bào. Chính phân bào là hình thức sinh sản của tế bào, là cơ sở cho sự sinh trưởng và phát triển của cơ thể. Nhờ thế các tính trạng của thế hệ ttrước được truyền đạt cho các thế hệ sau. Sự biến đổi và sắp xếp lại vật chất di truyền là cơ sở đưa đến sự khác nhau về tính trạng giữa các thế hệ
- GV: Gọi HS đọc phần lệnh 
Yêu cầu HS thực hiện lệnh vào vở bài tập
- GV: Chữa bài của 1 số em
- GV: Khái quát về vai trò của di truyền học: Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị
-> HS: Yêu cầu trả lời được:
Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố, mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con cháu
-> HS:Yêu cầu Trả lời được:
Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết.
Tiểu kết: Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.
Hoạt động 2: Menden người đặt nền móng cho di truyền học
- GV: Treo ảnh chân dung nhà bác học Menden và giới thiệu qua về tiểu sử của ông: Grêgo Menden (1822-1884)
- GV: Gọi HS đọc phần em có biết để hiểu thêm về Menden
- GV: Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin khoảng 3 phút
- GV: Yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau: 
? Phương pháp nghiên cứu di truyền độc đáo của Menden là phương pháp nào?
? Nội dung cơ bản của phương pháp đó?
- GV: Gọi HS trả lời và HS khác nhận xét
- GV: Nhận xét và bổ sung thông tin:
Các tácgiả trước nghiên cứu tính di truyền đồng thời ở các tính trạng. Menden đã tách ra từng cặp tính trạng theo dõi sự thểhiện cặp tính trạng đó qua các thế hệ. Đây là điểm độc đáo trong phương pháp nghiên cứu của Menden.
? GV: Vì sao Menden chọn đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu?
? GV: Vì sao công trình của Menden công bố từ năm 1865 mà đến năm 1900 mới được thừa nhận? 
? GV: Treo tranh hình 1.2 SGK và yêu cầu HS quan sát tranh trả lời câu hỏi: Nêu nhận xét về đặc điểm của từng cặp tính trạng đem lai?
-> HS: Quan sát ảnh Menden
-> HS: Đọc “ Em có biết”
-> HS: Nghiên cứu thông tin /6 SGK
-> HS: Thảo luận nhóm khoảng 2 phút
-> HS: Yêu cầu HS ttrả lời được: 
+ Phương pháp phân tích cácthế hệ lai
+ Nội dung:
. Lai các cặp bố mẹ khác nhau về 1 hoặc 1 số cặp tính trạng thuần chủng tương phản
. Theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó qua các thế hệ
. Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu được
-> HS: Trả lời được:
Vì đậu Hà Lan thụ phấn khá nghiêm ngặt
-> HS: Do lúc bấy giờ những hiểu biết về lĩnh vực tế bào học rất hạn chế
-> HS: Quan sát tranh và trả lời được:
Từng cặp tính trạng đem lai tương phản nhau
Tiểu kết: Bằng phương pháp phân tích các thế hệ lai, Menden đã phát minh ra các quy luật di truyền từ thực nghiệm, đặt nền móng cho di truyền học.
Hoạt động 3: một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học
- GV: Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trang 6 SGK khoảng 3 phút
? Tính trạng là gì? Lấy ví dụ minh hoạ
? Cặp tính trạng tương phản? Lấy ví dụ?
? Nhân tố di truyền? Lấy ví dụ 
? Giống ( hgay dòng) thuần chủng? Lấy ví dụ
- GV: Giới thiệu cho HS một số kí hiệu cơ bản của Di truyền học:
+ P: Cặp bố mẹ xuất phát
+ Phép lai: x
+ Giao tử: G , giao tử đực: o , giao tử cái: o 
+ F: Thế hệ con..
-> HS nghiên cứu thông tin trong trang 6-SGK.
-> Tính trạng là những đặc điểm về hình thái cấu tạo sinh lý của 1 cơ thể
-> Cặp tính trạng tương phản là 2 trạng thái biểu hiện trái ngược nhau của cùng loại tính trạng 
-> Nhân tố di truyền quy định các tính trạng của sinh vật
-> Giống thuần chủng là giống có đặc tính di truyền độc nhất, thế hệ sau giống thế hệ trước.
3. Củng cố bài học: - Qua bài học này em nắm được nội dung gì?
 - Chọn câu trả lời sai trong các câu sau:
Nội dung cơ bản trong phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menden là:
Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản
Theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính ttrạng đó trên con cháu của từng cặp bố mẹ
Nghiên cứu tính di truyền của sinh vật thể hiện đồng thời ở toàn bộ các tính trạng một lần
Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu được
4. Hướng dẫn học ở nhà:
- Học nội dung phép lai phân tích của Menden, một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của Di truyền học; Trả lời các câu hỏi / 7 SGK
- Đọc trước bài 2.