Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 64

Ngày soạn: 16/ 11/ 2013
Ngày giảng: 19,20/ 11/ 2013
Bài 13
Tiết 64: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
trong văn bản tự sự
I. Mục tiêu cần đạt
1. Mục tiêu chung
	- Hiểu được vai trò của đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
	- Biết viết văn bản tự sự có đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
	- Có ý thức vận dụng yếu tố đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm vào trong quá trình xây dựng văn bản. 
1. Kiến thức
 - Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
 - Tác dụng của việc sử dụng đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
2. Kĩ năng
 - Phân biệt được đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.
 - Phân tích được vai trò của đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 
II. Chuẩn bị
1. Giáo viên: bảng phụ
2. Học sinh: trả lời các câu hỏi sgk
Iii. Phương pháp/ kĩ thuật dạy học
Thông báo, phân tích ngôn ngữ, nêu vấn đề( động não, đặt câu hỏi); thảo luận( chia nhóm, giao nhiệm vụ)
iV. Các bước lên lớp
1. Tổ chức ( 1’): Lớp 9a: / 33 ; Lớp 9b: / 32
2. Kiểm tra: ( Không kiểm tra bài cũ)
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động
H Đ1. Khởi động ( 1’
GV a. - Lan ơi, hôm nay cậu có lớp cậu có giờ Ngữ văn không ?
 - Có
H. Trong cuộc hội thoại trên có mấy người tham gia và mỗi người thực hiện được mấy lượt lời?
-> đây chính là đối thoại
 b. 
Hoạt động của thầy và trò
T/g
Nội dung
HĐ2. Hình thành kiến thức mới
* Mục tiêu
 - Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
 - Tác dụng của việc sử dụng đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
* Cách tiến hành
GV cho HS đọc bài tập trong sgk . 
H. Trong ba câu đầu đoạn trích, ai nói với ai? tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho thấy đó là cuộc trò chuyện trao đổi qua lại ?
- GV cho HS hoạt động nhóm 3’
- Các nhóm báo cáo
- HS nhận xét và GV chốt kiến thức
Hai gạch đầu dòng ( hai lượt lời qua lại)
Lượt 1 của người phụ nữ A
Lượt 2 của người phụ nữ B
GV: đối thoại là những dạng thức của lời nói , trong đó có sự hiện diện của người nói và người nghe, trong văn bản tự sự đối thoại cũng mang đặc điểm như đối thoại hàng ngày, nhưng tất cả yếu tố phi ngôn ngữ như cử chỉ, lời nói, điệu bộ đều được miêu tả bằng lời.
- Đối thoại
GV treo bảng phụ , HS quan sát bảng phụ phân tích bài tập
H. câu: “ hà, nắng gớm về nào” ông Hai nói với ai?
- Ông không nói với ai ( nói giữa trời) ông lão nói với chính mình một câu bâng quơ để đánh trống lảng. Hơn nữa sau câu nói to của ông cũng không có ai đáp lại.
H. Trong đoạn trích có còn câu nào kiểu câu này không dẫn ra câu đó ?
 HS: Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồn mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này H.Câu này ông Hai nói với ai?
H. Đây có phải là cuộc đối thoại không? vì sao? 
- Không phải là lời đối thoại. 
→ đây là độc thoại
GV cho học sinh quan sát lại bài tập b
GV treo bảng phụ, Hs đọc bài tập và phân tích.
H. Những câu như: “ Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu…” là những câu ai nói với ai ?
- Những câu trên là ông Hai nói với chính mình. Nhưng câu hỏi này không phát ra thành tiếng mà chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và trong tình cảm của ông Hai
H*. Tại sao trước những câu này lại không có gạch đầu dòng như những câu đã nêu ở VD a,b ?
A. là đối thoại
B. Độc thoại 
Vì không phát ra thành lời chỉ âm thầm trong suy nghĩ nên không có gạch đầu dòng
-> độc thoại nội tâm
H. Hãy so sánh điểm giống và khác nhau giữa độc thoại và độc thoại nội tâm?
HS thảo luận nhóm bàn 2'
+ Giống:
đều là lời của ai đó nói với chính mình hoặc với ai đó trong tưởng tượng
+ Khác:
- Độc thoai
+ Nói thành lời
+ có gạch đầu dòng
- Độc thoại nội tâm
+ Không thành lời ( trong suy nghĩ)
+ Không có gạch đầu dòng.
H*.Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biễn của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ?
- Các hình thức đối thoại tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu
H. Đặc biệt các hình thức diễn đạt trên đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào?
- giúp nhà văn khắc hoạ được sâu sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng chợ Dầu- cái làng mà ông luôn lấy làm tự hào và hãnh diện- của ông theo giặc, nghĩa là làm cho câu chuyện sinh động hơn.
H*.Qua tìm hiểu bài tập em hiểu thế nào là đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm? tác dụng?
- 1HS đọc ghi nhớ sgk
H. Trong phần ghi nhớ có mấy đơn vị kiến thức cần ghi nhớ ? 
HĐ3. HDHS Luyện tập
* Mục tiêu
- Phân biệt đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong các đoạn văn cụ thể.
- Xác định người trao và đáp của đối thoại trong một văn bản cụ thể.
- Phân tích, cảm nhận được nét riêng của đối thoại trong việc khắc hoạt hình tượng nhân vật
- Xây dựng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
GV cho HS quan sát bài tập 164
và xác định yêu cầu
- Các ông các bà ở đâu lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi, một người đàn bà mau miệng trả lời
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!
- ở Gia Lâm lên ạ! Lúa má dưới ta thế nào, liệu có cấy được không bác?
- Chả cấy lấy gì mà ăn.Cấy tất ông ạ. Chân ruộng dưới chúng cháu còn tốt hơn trên này nhiều.
- Thì vưỡn! Lúa dưới ta tốt nhiều chứ
 Ông lão rít một hơi thuốc lào nữa, gật gù cái đầu: “ đánh nhau cứ đánh nhau, cày cấy cứ cày cấy, tản cư cứ tản cư… hay đáo để”
- HS giải bài tập, GV nhận xét chữa
( Sau lượt lời lời 1 của bà Hai ông hai không tra lời vì ông không muốn nói đến cái làng chợ dầu, lượt lời 2, 3 ông đều trả lời cộc lốc)
GV hướng dẫn học sinh về nhà viết đoạn văn
26
13
I/ Đối thoại và độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
1. Bài tập
- Tìm hiểu đoạn văn trích từ truyện ngắn “ làng”
a/ Ba câu đầu đoạn trích cho thấy có ít nhất hai người phụ nữ tản cư đang nói chuyện với nhau.
- Dấu hiệu: trước lượt lời trao và lời đáp có gạch đầu dòng
b/ - Hà, nắng gớm về nào…
+ ông lão nói với chính mình 
+ Ông Hai nói với bọn việt gian nhưng là trong tưởng tượng của ông lão.
c/ 
Những câu trên là những câu của ông Hai nói với chính mình, nó không được phát ra thành lời mà chỉ diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm của ông Hai
d/ T/d: 
- Các hình thức diễn đạt trên tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu 
- khắc họa được sâu sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng chợ Dầu
2. Ghi nhớ
- Đối thoại
- Độc thoại và độc thoại nội tâm
II/ Luyện tập
Bài tập 1
Phân biệt đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
a. Đối thoại
- Có hai người tham gia cuộc đối thoai
+ Lời ông Hai và lời của người phụ nữ tản cư
( Ông Hai nói 3 lượt ( Lời trao
 Phụ nữ 2 lượt ( Lời đáp)
b. Độc thoại và độc thoại nội tâm
Ông lão rít một hơi thuốc lào nữa, gật gù cái đầu: “ đánh nhau cứ đánh nhau, cày cấy cứ cày cấy, tản cư cứ tản cư… hay đáo để”
- > ông lão nói với chính mình không phát ra thành lời độc thoại nội tâm
Bài tập 2: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn văn.
a. Nhân vật bà hai có ba lượt lời
1- Này, thầy nó ạ.
2-Thầy nó ngủ rồi à?
3- Tôi thấy người ta đồn
b. Nhân vật ông Hai có hai lượt lời
1- Gì
2- Biết rồi
→Tái hiện lại cuộc đối thoại này tác giả đã làm nổi bật được tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong một đêm nghe tin làng theo giặc
4. Củng cố: Gv hệ thống lại bài.
5. Hướng dẫn học bài:
- HS về nhà học bài theo nội dung đã học tại lớp
- Chuẩn bị bài: ôn tập tiếng Việt
* đọc và trả lời câu hỏi trong sgk