Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 57, 58

m trong văn học trung đại.
 - Nhận ra những đặc điểm nổi bật về cuộc đời và sáng tác của một tác giả văn học trung đại.
3.Thái độ
 Có ý thức tiếp thu và học tập những nét đẹp trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.
II. Kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
1. Kĩ năng tư duy sáng tạo
2. Kĩ năng giao tiếp
3. Kĩ năng tự nhận thức
4. Kĩ năng giải quyết vấn đề
5. Kĩ năng lắng nghe tích cực
III. Chuẩn bị
GV: - Sưu tầm một số lời bình về Nguyễn Du và truyện Kiều.
 - tranh minh họa truyện Kiều.
HS: Đọc và trả lời các câu hỏi sgk.
IV. Phương pháp/ kĩ thuật dạy học
 Đọc sáng tạo( giao nhiệm vụ); Phân tích và bình giảng, nêu vấn đề, thảo luận nhóm ( đặt câu hỏi, động não, chia nhóm)
IV. Các bước lên lớp
1. Tổ chức: Lớp 9a:…/ 30……..; lớp 9b:………/ 25…
2. Kiểm tra (không kiểm tra bài cũ)
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động
* Khởi động ( 1’)
 Đầu năm các em đã học Truyện Kiều ngày hôm nay chúng ta cùng nhau ôn tập lại Truyện Kiều
HĐ1. Đọc- hiểu văn bản
* Mục tiêu
 - Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Du.
 - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện của truyện Kiều.
 - Thể thơ lục bát truyền thống của dân tộc trong một tác phẩm văn học trung đại.
 - Những giá trị nội dung, nghệ thuật chủ yếu của tác phẩm Truyện Kiều.
H. Nêu một vài nét khái quát về ngày sinh và nơi sinh của tác giả?
H. Thời đại nguyễn Du sống có đặc điểm gì và có ảnh hưởng đến cuộc đời và sự nghiệp văn học của ông hay không? 
- Phong trào nông dân nổ ra liên tục, mà đỉnh cao làkhởi nghĩa Tây Sơn, chế độ PK triều Nguyễn được thiết lập, những thay đổi kinh thiên động địa ấy đã tác động mạnh đến tình cảm và nhận thức của ông để ông hướng ngòi bút vào hiện thực ( “Trải qua những cuộc bể dâu – những điều trông thấy mà đau đớn lòng”)
H. Cuộc đời con người nhà thơ có điểm gì đáng chú ý?
- Cha là tiến sĩ Nguyễn Nghiễm, từng làm tể tướng, anh cùng cha khác mẹ từng làm quan to và say mê nghệ thuật. Nhưng cuộc sống “ êm đềm trướng rủ màn che” với Nguyễn Du không kéo dài bao lâu. Nhà thơ mồ côi cha năm 9 tuổi, mồ côi mẹ năm 12 tuổi. Hoàn cảnh gia đình có nhiều tác động lớn đến cuộc đời của ông.
- Trong những biến động dữ dội của lịch sử, ông đã sống nhiều năm lưu lạc, tiếp xúc với nhiều cảnh đời nhiều số phận khác nhau. Khi làm quan duới triều Nguyễn, ông từng đi xứ ở Trung Quốc, đi nhiều, tiếp xúc nhiều, tất cả điều đó có ảnh hưởng tới sáng tác của nhà thơ.
- Chính nhà thơ đã viết trong truyện Kiều “ Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”. Mộng Liên Đường, chủ nhân trong lời tựa truyện Kiều cũng đề cao tấm lòng của Nguyễn Du đối với cuộc đời và con người: “ Lời văn tả ra hình như có máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thấm trên tờ giấy, khiến ai đọc cũng phải thấm thía, ngậm ngùi đau đớn đến đứt ruột. Tố Như tử dụng tâm đã khổ, tự sự đã khéo, tả cảnh đã hệt, đàm tình đã thiết. Nếu không phải có con mắt trông thấu sáu cõi, tấm lòng nghĩ suốt ngàn đời thì tài nào có cái bút lực vậy”
H. Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du có tầm vóc như thế nào?
- Chữ Hán: Thanh Hiên thi tập, bắc hành tạp lục, Nam trung tạp ngâm ( 243 bài)
- Chữ Nôm: Truyện Kiều, Văn chiêu hồn…
H. Truyện Kiều có nguồn gốc từ đâu và Nguyễn Du sáng tác truyện Kiều dựa trên tác phẩm nào?
- Truyện Kiều có nguồn gốc từ một tác phẩm văn học Trung Quốc nhưng phần sáng tạo của Nguyễn Du là hết sức lớn, mang ý nghĩa quyết định thành công của tác phẩm.
- Nguyễn Du đã có nhiều sáng tạo nghệ thuật tự sự- kể chuyện bằng thơ, đến nghệ thuật xây dựng nhân vật, miêu tả thiên nhiên…
- GV yêu cầu HS dựa vào sgk tóm tắt.
- 3 HS tóm tắt, khi kể nên dẫn một số câu thơ cho lời kể thêm sinh động .
H. Theo em truyện Kiều có giá trị như thế nào về mặt nội dung?
 - HS dựa vào sgk trình bày GV dẫn một vài câu để HS nắm được giá trị của truyện Kiều.
- Một ngày lạ thói sai nha
Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền!
- Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung!
- Thương thay cũng một kiếp người
Hại thay mang lấy sắc tài mà chi?
- Râu hùm hàm én mày ngài, 
Họ từ tên Hải vốn người Việt Đông
 Giang hồ quen thói vẫy vùng
Gươm đàn một gánh, non sông nửa chèo
H. Nêu những hiểu biết của em về NT truyện Kiều?
- GV cần cho HS thấy: thành tựu nổi bật của truyện Kiều là ngôn ngữ và thể loại , tất cả phần này sẽ được làm sáng tỏ trong các đoạn trích.
43’
15’
I.Nguyễn Du
1 Tác giả:
- Nguyễn Du ( 1765- 1820)
- Tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, quê Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh.
2.Thời đại;
3. Cuộc đời
4. Sự nghiệp văn học
II.Truyện Kiều
1. Giới thiệu truyện Kiều
- Truyện thơ viết bằng chữ Nôm theothể lục bát, gồm 3254 câu.
- Truyện Kiều viết dựa vào cốt truyện Kim Vân Kiều truyện của ThanhTâm Tài Nhân, nhưng phần sáng tạo của Nguyễn Du là rất lớn.
2. Tóm tắt tác phẩm(sgk)
3. Giá trị nội dung và nghệ thuật
* Về nội dung:
- Giá trị hiện thực:
+ Phản ảnh hiện thực xã hội PK bất công , tàn bạo trà đạp lên quyền sống của con người.
+ Số phận bất hạnh của người phụ nữ 
- Giá trị nhân đạo:
+ Lên án chế độ PK vô nhân đạo
+ Cảm thương trước số phận bi kịch của con người 
+ Khẳng định, đề cao tài năng, nhân phẩm, ước mơ, khát vọng chân chính.
* Về nghệ thuật
- Về ngôn ngữ: truyện Kiều đạt tới đỉnh cao về ngôn ngữ nghệ thuật
- Về thể loại: thơ lục bát đã đạt cao điêu luyện, nghệ thuật miêu tả thiên nhiên đa dạng, bên cạch những bức tranh chân thực, sinh động là những bức tranh tả cảnh ngụ tình. 
4.Củng cố( 1’)
 GV hệ thống lại bài theo nội dung học tập trên lớp
5. Hướng dẫn học tập ( 1’)
- Về nhà học bài theo nội dung ôn tập
- Chuẩn bị bài: ôn tập truyện Lục Vân Tiên
Ngày soạn: 06/ 11/ 2011
Ngàygiảng: 08/ 11/ 2011
Tiết 58: Ôn tập Truyện Lục Vân Tiên
Nguyễn Đình Chiểu
I. Mục tiêu cần đạt
1.Kiến thức
 - Những hiểu biết bước đầu về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.
 - Thể loại thơ lục bát truyền thống của dân tộc qua tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.
 - Những hiểu biết bước đầu về nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.
2. Kĩ năng
 - Nhận diện và hiểu được tác dụng của các từ địa phương Nam Bộ được sử dụng trong đoạn trích.
 - Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng nhân vật lí tưởng theo quan niệm đạo đức mà Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa trong đoạn trích.
3.Thái độ
 Có ý thức tìm hiểu về các danh nhân văn hóa và thêm yêu quý các vị tiền bối cách mạng
II. Kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
1. Kĩ năng tư duy sáng tạo
2. Kĩ năng giao tiếp
3. Kĩ năng tự nhận thức
4. Kĩ năng giải quyết vấn đề
5. Kĩ năng lắng nghe tích cực
III. Chuẩn bị
GV: Tích hợp: tiếng Việt: trau dồi vốn từ.
HS: Đọc và trả lời các câu hỏi sgk.
IV. Phương pháp/ kĩ thuật dạy học
 Đọc sáng tạo( giao nhiệm vụ); Phân tích và bình giảng, nêu vấn đề, ( đặt câu hỏi, động não,)
IV. Các bước lên lớp
1. Tổ chức: Lớp 9a:…/ 30……..; lớp 9b:………/ 25…
2. Kiểm tra (Không kiểm tra bài cũ)
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động
* Khởi động ( 1’)
 Nguyễn Đình Chiểu nhà thơ lớn có hoàn cảnh đặc biệt nhưng ông đã vượt qua tất cả đé sống một cuộc đời trong sạch, sáng tạo, đáng khâm phục. Chúng ta hãy đến với tác phẩm của ông để hiểu thêm về ông.
Hoạt động của thầy và trò
T/g
Nội dung
HĐ1.Đọc -hiểu văn bản
* Mục tiêu
 - Những hiểu biết bước đầu về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.
 - Thể loại thơ lục bát truyền thống của dân tộc qua tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.
 - Những hiểu biết bước đầu về nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên.
- GV cho HS đọc phần chú thích *SGK.
- 2HS đọc
H. Nêu những hiểu biết của em về nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu?
- HS dựa vào sgk trả lời câu hỏi.
- GV chốt nội dung chính, HS ghi.
- Ông dù ở cương vị nào cũng làmviệc hết mình và nêu cao tấm gương cho đời.Một hình ảnh còn lưu truyền khi ông mất, cả cánh đồng Ba Tri dợp trắng khăn tang của các thế hệ học trò. Là một thầy thuốc ông không tiếc sức mình cứu nhân độ thế:
 Giúp đời chẳng vụ tiếng tiếng danh
Chẳng màng của lợi, chẳng ganh ghé tài. ( Ngư tiều vấn đáp y thuật)
Nguyễn Đình Chiểu làm thơ để khích lệ tinh thần chiến đấu như Chạy Tây, Xúc cảnh, Văn tế nghĩa sĩ…
- Thực dân Pháp muốn mua chuộc ông bằng cách giúp đỡ ông nhưng ông đều từ chối.
H. Hãy cho biết đặc điểm thể loại của truyện Lục Vân Tiên?
H. Truyện Lục Vân Tiên có kết cấu như thế nào?
- Theo kiểu truyền thống của loại truyện phương Đông, nghĩa là theo từng chương hồi, xoay quanh diễn biến cuộc đời nhân vật chính:
 Chuyện nàng xin hãy còn lâu
Chuyện chàng xin nối thứ đầu chép ra
…Đoạn này đến thứ Nguyệt Nga…
- Truyện viết ra nhằm mục đích trực tiếp là truyền dạy đạo lí làm người:
+ Xem trọng tình nghĩa giữa con người với con người trong xã hội.
+ Đề cao tính nghĩa hiệp,sẵn sàng cứu khốn phò nguy.
+ Thể hiện khát vọng của nhân dân huớng tới lẽ công bằng và những điều tốt đẹp trong cuộc đời.
- GV yêu cầu HS tóm tắt ngắn gọn 4 phần trong sgk.
- HS tóm tắt, Gv chốt nội dung chính
38’
I. Đọc và thảo luận chú thích
1.Đọc 
2.Thảo luận chú thích
a.chú thích *
+ Tác giả: Nguyễn Đình Chiểu ( 1822- 1888), ông sinh ở làng Tân Thới , tỉnh Gia Định
a/ Nghị lực sống và cống hiến cho đời.
- Cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu có nhiều đau khổ, khó khăn: 26 tuổi đã bị tàn tật, đường công danh bị nghẽn lối, đường tình duyên trắc trở, về quê nhà gặp buổi loạn li. Nguyễn Đình Chiểu đã vượt qua tất cả để sống có ích cho đời: dạy học làm thuốc,sáng tác văn chương. 
 - Là nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu để lại cho đời nhiều trang thơ bất hủ, những tác phẩm Chạy Tây, Văn tế nghĩa sĩ Cần Guộc, Lục Vân Tiên, Ngư Tiều y thuật vấn đáp…
b/ Lòng yêu nước và tinh thần chống giặc ngoại xâm.
- Mặc dù mù loà, bệnh tật, gia cảnh khó khăn, nhưng ngay từ khi thực dân Pháp xâm lược ông đã cùng với nhân dân Nam Bộ kháng chiến. Đồng thời viết thơ văn để khích lệ tinh thần của các nghĩa sĩ.
- ông sống trong sạch, thanh cao, giữa tình thương yêu kính trọng của đồng bào cho đến hơi thở cuối cùng.
+ Tác phẩm.
- Đặc điểm thể loại: Truyên Lục Vân Tiên là một truyện thơ Nôm mang tính chất là một truyện để kể nhiều hơn là để đọc để xem.
- Kết cấu: Chương hồi