Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 23, 24

i thứ 14 )
Trích
 - Ngô Gia Văn Phái -
I. Mục tiêu cần đạt : 
- Bước đầu làm quen với thể loại tiểu thuyết chương hồi.
- Hiểu được diễn biến truyện, giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn trích.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng cơ bản
1. Kiến thức
- Những hiểu biết chung về nhóm tác giả thuộc Ngô gia văn phái về phong trào Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung – Nguyễn Huệ.
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại tiểu thuyết chương hồi.
- Một trang sử oanh liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn quân Thanh, đánh đuổi giặc ngoại xâm lược ra khỏi bờ cõi.
2. Kĩ năng
- Quan sát các sự việc được kể trong đoạn trích trên bản đồ.
- Cảm nhận sức trỗi dậy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc.
- Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích với những văn bản liên quan.
III. Chuẩn bị
- GV: soạn bài, n/c kĩ SGK và các tài liệu có liên quan.
- HS: Soạn bài.
IV. Tiến trình lên lớp
 1: Ổn định lớp:
 2: Kiểm tra bài cũ: 
- Cuộc sống xa hoa, hưởng lạc của Trịnh Sâm và quan lại hầu cận được tác giả miêu tả như thế nào trong "Vũ trung tuỳ bút''
 3:Bài mới 
 Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới
Những năm cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX là một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam. Lê Chiêu Thống an phận làm bù nhìn, cầu viện nhà Thanh, chúa Trịnh lộng hành ăn chơi xa xỉ. Tất cả sự thật lịch sử đó cùng với hình ảnh tuyệt đẹp của người anh hùng áo vải đã được tái hiện một cách đầy đủ trong “Hoàng Lê Nhất thống chí”
 Hoạt động 1: Giới thiệu bài: 
 Hoạt động của thầy và trò
 Nội dung cần đạt
 Hoạt động 2: 
HS đọc chú thích SGK
? Nêu hiểu biết về nhóm Ngô Gia Văn Phái? 
HS trả lời - GVgiới thiệu thêm.
? G/thiệu vài nét cơ bản về t/p ''Hoàng Lê nhất thống chí" (x/xứ, thể loại)
GV giới thiệu thêm về tác phẩm.
GVg/th thể loại tiểu thuyết chương hồi
? Hãy giới thiệu vị trí đoạn trích.
GV HD đọc-cho HS đọc đoạn trích
GVy/c HS g/th 1 số từ khó 
? Từ đó em hãy nêu đại ý của đoạn trích
? Đoạn trích có thể chia thành mấy phần, tóm tắt từng đoạn.
? VB được viết theo p/thức biểu đạt nào? (tự sự)
? Tóm tắt đoạn trích
 Hoạt động 3:
? Qua đoạn trích này em cảm nhận hình ảnh người anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ như thế nào? 
HS tự do phát biểu.
GV hệ thống lại.
- Từ đầu đến cuối, lúc nào NHuệ cũng là người mạnh mẽ, quả quyết, tự tin trong mọi quyết định và hành động.
I. Đọc - Tìm hiểu chung.
1. Tác giả:
- Dòng họ: Ngô Gia Văn Phái (g/đ nhà văn họ Ngô) 
2. Tác phẩm
- Ghi lại 1 g/đoạn l/sử của d/t, nói về ng anh hùng N.Huệ l/đạo ND chống thù trong giặc ngoài,thu giang sơn về 1 mối.
- Thể loại: t/thuyết chương hồi (gồm 17 hồi
- Đoạn trích là hồi 14, sau còn 3 hồi nữa)
* Đọc - Giải nghĩa từ khó.
* Bố cục: 3 phần
- P1: Từ đầu ...Mậu Thân: Đc tin báo quân Thanh chiếm T.Long, N.Huệ lên ngôi h/đế và thân chinh cầm quân dẹp giặc.
- P2: Tiếp....kéo vào thành: Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung.
- P3: Còn lại: Sự đại bại của q.Thanh và sự th/hại của vua tôi Lê Chiêu Thống.
* Tóm tắt
II. Đọc - hiểu văn bản: 
 1. Hình ảnh người anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ
* Con người hành động m/mẽ, quyết đoán: 
- Chỉ trong vòng 1 tháng từ khi quân Thanh vào Thăng Long, NHuệ đã hành động nhanh chóng, chuẩn bị mọi mặt cho cuộc tiến quân ra Bắc chắc thắng: (tế cáo Trời đất, lên ngôi hoàng đế, đốc đại binh, ra Bắc gặp gỡ người cống sĩ ở huyện La Sơn để hỏi về phương lược, tuyển mộ binh sĩ, tổ chức cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An, phủ dụ tướng sĩ, đinh kế hoạch hành quân ... ) 
* Con người có trí tuệ sáng suốt, nhạy bén: 
- Nhận định t/hình và đưa ra những q/định q/trọng đúng lúc (Khi được tin q.Thanh đã vào thành TLong, ông vẫn không hề lo lắng. Ở Tam Điệp, Q.Trung p/đoán ch/xác t/hình và đ/giá đúng kế sách của Ngô Thì Nhậm, hiểu sở trường sở đoản của từng tướng, dùng người vào đúng việc) 
* Ý chí q/thắng và tầm nhìn xa trông rộng: 
- Trước khi xuất quân Q.Trung đã tính kĩ mọi p/lược tiến đánh, tin chắc vào thlợi chỉ trong vòng 10 ngày, hẹn với t/sĩ ngày 7/1 cùng có mặt ở thành T.Long ăn mừng ch/thắng (th/tế đã vượt dự định 2 ngày)
- Tính sẵn kế hoạch ngoại giao với tr/đình nhà Thanh sau khi ta ch/thắng, cùng với việc củng cố đất nước lớn mạnh mười năm sau.
 Bước 4: Củng cố
 - Tóm tắt lại VB.
 - Giải nghĩa nhan đề t/p (Chép chuyện vua Lê thống nhất đất nước)
 Bước 5: Hướng dẫn về nhà
 - Đọc lại toàn bộ VB. Học các Nd trên.
 - Chuẩn bị tiết 2 của bài. 
	=============================
Ngày soạn: 14/09/2014
Tiết 24 
HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ
( Hồi thứ 14 )
Trích
Tiếp theo
 - Ngô Gia Văn Phái -
I. Mục tiêu cần đạt : 
- Bước đầu làm quen với thể loại tiểu thuyết chương hồi.
- Hiểu được diễn biến truyện, giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn trích.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng cơ bản
1. Kiến thức
- Những hiểu biết chung về nhóm tác giả thuộc Ngô gia văn phái về phong trào Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung – Nguyễn Huệ.
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại tiểu thuyết chương hồi.
- Một trang sử oanh liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn quân Thanh, đánh đuổi giặc ngoại xâm lược ra khỏi bờ cõi.
2. Kĩ năng
- Quan sát các sự việc được kể trong đoạn trích trên bản đồ.
- Cảm nhận sức trỗi dậy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc.
- Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích với những văn bản liên quan.
III. Chuẩn bị
- GV: soạn bài, n/c kĩ SGK và các tài liệu có liên quan.
- HS: Soạn bài.
IV. Tiến trình lên lớp
 1: Ổn định
 2:Kiểm tra bài cũ: 
 Em hiểu gì về nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái?
 3:Bài mới 
 Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới
Ở tiết học trước chúng ta đã cùng tìm hiểu hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ qua việc ông chuẩn bị tiến quân ra bắc. Hình ảnh ấy càng được miêu tả đẹp hơn, oai phong lẫm liệt hơn qua các trận đánh giữa quân Tây sơn với quân tướng nhà Thanh...
 Hoạt động của GV và HS
 Nội dung cần đạt
 Hoạt động 2: 
? Em hãy tìm chi tiết, dẫn chứng thể hiện ở đoạn trích để chứng tỏ ông có tài năng quân sự lỗi lạc?
 dụng binh như thần.
-> Tài năng quân sự lỗi lạc được thể hiện trong các việc như: ... 
? Chi tiết nào cho thấy ý thức dân tộc sâu sắc thể hiện rõ ở N.Huệ?
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật xây dựng truyện ở đoạn này?
? Qua đó em cảm nhận được gì về hình ảnh người anh hùng dân tộc trong lịch sử chống giặc ngoại xâm được thể hiện ở tiểu thuyết lịch sử?
? Theo em nguồn cảm hứng nào đã chi phối ngòi bút tác giả khi tạo dựng hình ảnh người anh hùng dân tộc này?
? Sự thảm hại của quân tướng nhà Thanh được t/giả miêu tả như thế nào?
? Số phận của bọn vua tôi Lê Chiêu Thống được miêu tả như thế nào?
? Nhận xét về lối văn trần thuận ở 
 đoạn 2
GV: Cho HS thảo luận nhóm câu hỏi 4 
1- Cho học sinh đọc 2 đoạn văn để từ đó rút ra nhận xét.
 Hoạt động 3: 
? Qua đoạn trích, hồi 14 tác phẩm ''Hoàng Lê Nhất Thống Chí'' em cảm nhận được những gì? 
HS đọc ghi nhớ.
? Hãy phát biểu chủ đề của văn bản?
 Hoạt động 4: 
GV HD HS làm BT
II. Đọc - Tìm hiểu chi tiết: 
 1. Hình ảnh người anh hùng dân tộc Quang Trung - Nguyễn Huệ
* Tài năng quân sự lỗi lạc:
- Tổ chức q/đội thành các đạo quân chặt chẽ
- Sử dụng các tướng lĩnh đúng với sở trường của mỗi người
- Tổ chức cuộc h/quân thần tốc từ Phú Xuân ra Bắc.
- Đặc biệt là tài chỉ huy các trận đánh với chiến thuật đa dạng, giữ bí mật, tạo bất ngờ, dùng hư binh, biện pháp đơn giản mà hiệu quả (dùng ván ghép phủ rơm ướt để hạn chế hoả lực của địch)
- Là 1 chỉ huy dũng mãnh xông xáo với hình ảnh thân chinh cưỡi voi xông trận đốc thúc tướng sĩ. 
* Ý thức dân tộc sâu sắc: 
- Việc Q.Trung lên ngôi hoàng đế trước khi ra Bắc đánh q.Thanh là thể hiện t/thần tự chủ cao, nhận lấy sứ mệnh đại diện cho quốc gia, d/tộc đề tổ chức cuộc ch/đấu chống quân XL
* NT: Đoạn văn ghi lại những sự kiện, lịch sử diễn ra gấp gáp, khẩn trương miêu tả cụ thể từng hành động, lời nói của nhân vật chính, từng trận đánh.
-> H/ảnh người anh hùng được khắc họa rõ nét với tính cách quả cảm, mặnh mẽ, trí tuệ, sáng suốt, nhạy bén, tài dụng binh như thần, là người tổ chức và là linh hồn của chiến công vĩ đại -> Đây là đặc điểm của tiến trình lịch sử.
2. Sự thảm bại của quân xâm lược nhà Thanh và bọn bán nước của quân xâm lược Thanh.
a) Sự thảm bại của quân XL nhà Thanh.
- Đồn Hà Hồi toàn bộ quân lính đầu hàng, đồn Ngọc Hồi bị hạ, q.Thanh chống không nổi, bỏ chạy, giày xéo lên nhau mà chết, tướng chỉ huy là Sầm Nghi Đống phải treo cổ tự vẫn.
- Khi quân ta đánh vào T.Long 
+ Tướng thì sợ hãi lo chuồn trước
+ Quân sĩ hoảng hồn, tan tác, xô đẩy nhau rơi xuống sông mà chết.
-> Sông Nhị Hà tắc nghẽn ko chảy được
b) Tình cảnh thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống (bọn vua tôi phản nước, hại dân).
- Chịu chung số phận thảm hại với bọn XL, thậm chí còn ê chề, nhục nhã hơn 
+ Lê Chiêu Thống + Thái hậu chạy bán sống bán chết, cướp cả thuyền của dân để qua sông, luôn mấy ngày ko được ăn.
+ May gặp người thổ hào cứu giúp chỉ đường cho chạy trốn- gặp được Tôn Sĩ Nghị vua tôi chỉ còn biết ''nhìn nhau than thở, oán giận chảy nước mắt''. 
-> NT: kể chuyện xen miêu tả một cách sinh động cụ thể, gây ấn tượng mạnh. 
* Nghệ thuật miêu tả: 
- Cuộc tháo chạy của nhà Thanh; hối hả, khẩn trương....-> m/tả thực, k/quan hàm chứa vẻ hả hê, sung sướng của người thắng trận trước kẻ xâm lược.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
2. Nội dung Ghi nhớ: SGK
* Chủ đề:
- Phản ánh chiến dịch hành quân thần tốc, giải phóng Thăng Long, sự bạc nhược của vua tôi nhà Lê.
- Ca ngợi người anh hùng dân tộc tài ba Nguyễn Huệ, khẳng định quyết tâm của dân tộc ta chống xâm lược bảo vệ nền đọc lập vững bền.
IV. Luyện tập 
Bước 4: Củng cố
 - Tiếp tục làm bài luyện tập.
 - HS NX, GV đánh giá.
Bước 5: Hướng dẫn học ở nhà.
 - Học thuộc ghi nhớ 
 - Làm phần luyện tập.
 - Soạn bài tiếp theo: Sự phá