Giáo án Ngữ văn 7 - Tuần 5 - Trường THCS Hồng Dương

 => Cả 2 bài thơ đều diễn đạt ngắn gọn, xúc tích, cảm xúc và ý tưởng hoà làm một
A. Văn bản: “SÔNG NÚI NƯỚC NAM” (Nam quốc sơn hà)
 I. Tìm hiểu chung văn bản. 
1.Tác giả, tác phẩm:
* Tác giả: Lý Thường Kiệt – một danh tướng đời vua Lý Nhân Tông.
* Tác phẩm: là bài thơ Thần, được ra đời trong cuộc kháng chiến chống Tống trên sông Như Nguyệt (1076-1077)
2. Đọc, chú thích:
3. Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật (Bài thơ có 4 câu, mỗi câu có 7 tiếng – cấu trúc theo trình tự: khai, thừa, chuyển, hợp – với cách hiệp vần từ cuối của câu thứ nhất với từ cuối của câu thứ hai, thứ tư)
II. Phân tích.
1.Hai câu đầu:
 Nam quốc sơn hà Nam đế cư
 Tiệt nhân định phận tại thiên thư
-> Nước Nam là của người Nam, điều đó đã được sách trời định sẵn, rõ ràng.
=>Khẳng định chủ quyền đất nước. Thể hiện tình yêu nước, niềm tự hào dân tộc.
2.Hai câu cuối:
 Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
 Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.
->Kẻ thù không được xâm phạm. Xâm phạm thì thế nào cũng chuốc phải thất bại thảm hại. 
=> Đây là lời cảnh báo hành động xâm lược của kẻ thù và khẳng định sức mạnh của dân tộc Việt Nam.
=> Bài thơ viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt, nhịp 4/3, giọng thơ đanh thép, hùng hồn, dõng dạc biểu thị ý chí và sức mạnh Việt Nam.
III.Tổng kết: 
1. Nghệ thuật:
- Sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích để tuyên bố nền độc lập của đất nước.
- Dồn nén xúc cảm trong hình thức thiên về nghị luận, trình bày ý kiến.
- Lựa chọn ngôn ngữ góp phần thể hiện giọng thơ dõng dạc, hùng hồn, đanh thép.
2. Ý nghĩa văn bản:
- Bài thơ thể hiện niềm tin vào sức mạnh chính nghĩa của dân tộc ta.
- Bài thơ có thể xem như là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta.
B. Văn bản: “PHÒ GIÁ VỀ KINH” (Tụng giá hoàn kinh sư)
I. Tìm hiểu chung văn bản.
1.Tác giả, tác phẩm
- Tác giả: Trần Quang Khải (1241-1294)
- Bài thơ viết năm 1285
2. Đọc, chú thích.
3. Thể thơ: ngũ ngôn tứ tuyệt (Đường luật) - Bài thơ có 4 câu, mỗi câu có 5 tiếng.
II. Phân tích.
1. Hai câu đầu: Hào khí chiến thắng
 Đoạt sáo Chương Dương độ,
 Cầm Hồ Hàm Tử quan.
-> Nói về thắng lợi của 2 trận đánh ở Chương Dương và Hàm Tử.
-> Lời thơ rõ ràng, rành mạch - Làm sống dậy không khí trận mạc.
=> Ca ngợi chiến thắng hào hùng của dân tộc trong cuộc chiến chống quân Mông-Nguyên xâm lược. Thể hiện niềm tự hào dân tộc.
2. Hai câu cuối : Khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc.
 Thái bình tu trí lực,
 Vạn cổ thử giang san.
-> Nói về việc xây dựng đất nước trong thời bình với 1 niềm tin sắt đá vào sự bền vững muôn đời của đất nước.
=> Thể hiện niềm tin sắt đá vào sự bền vững muôn đời của đất nước.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Sử dụng thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc để thể hiện niềm tự hào của tác giả trước những chiến thắng hào hùng của dân tộc.
- Có nhịp thơ phù hợp với việc tái hiện lại những chiến thắng dồn dập của nhân dân ta và việc bày tỏ suy nghĩ của tác giả.
- Sử dụng hình thức diễn đạt cô đúc, dồn nén cảm xúc vào bên trong tư tưởng.
- Có giọng điệu sảng khoái, hân hoan, tự hào.
2. Ý nghĩa văn bản.
Hào khí chiến thắng và khát vọng về một đất nước thái bình thịnh trị của dân tộc ta ở thời nhà Trần.
IV. Luyện tập.
* So sánh cách biểu ý và biểu cảm của hai bài thơ.
 4. Củng cố: 
- GV nhắc lại nội dung chính của bài học và nhận xét tiết học.
 5. Dặn dò:
 - Học thuộc lòng – đọc diễn cảm văn bản dịch thơ (2 bài).
 - Sưu tầm những bài văn, thơ do Bác Hồ viết thể hiện tinh thần độc lập dân tộc.
 - Sưu tầm một số bức ảnh chụp Bác đọc bản tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945.
 - Học bài và soạn bài: “Từ Hán Việt” 
*************************************************************
Ngày soạn: 11/ 09/ 2014
Ngày dạy: 15/09/ 2014
 TUẦN 5. Tiết 18.
Tiếng việt: TỪ HÁN VIỆT
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
 - Hiểu được thế nào là yếu tố Hán Việt .
 - Biết phân biệt hai loại từ ghép Hán Việt : từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ..
 - Có ý thức sử dụng từ Hán Việt đúng nghĩa, phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
 B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 
1. Kiến thức: 
 - Khái niệm từ Hán Việt , yếu tố Hán Việt
 - Cách loại từ ghép Hán Việt.
2. Kĩ năng:
 a .Kĩ năng chuyên môn: 
 - Nhận biết từ Hán Việt , các từ ghép Hán Việt .
 - Mở rộng từ ghép Hán Việt .
b.Kĩ năng sống: 
 - Ra quyết định : lựa chon cách sử dụng từ Hán việt phù hợp với thực tiễn giao tiếp của bản thân
 - Giao tiếp : trình bày suy nghĩ , ý tưởng, thảo luận và chia sẻ quan điểm cá nhân về cách sử dụng từ Hán việt 
3. Thái độ: 
 - Biết sử dụng từ ghép HV hợp lí.
 C.CHUẨN BỊ.
 1. Giáo viên: Nghiên cứu bài. Soạn bài chu đáo. 
 Phương tiện dạy học: Bảng phụ, bút lông
2. Học sinh: Học bài. Đọc kĩ và soạn bài theo câu hỏi SGK.
 D TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
 1. Ổn định tổ chức:
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 Thế nào là đại từ? Các loại đại từ? Cho ví dụ ?
 ? Trả lời câu hỏi 4 phần luyện tập- Sgk (57).
 3. Bài mới: GV giới thiệu bài…
lớp 6 các em đã biết thế nào là từ HV, ở bài này chúng ta sẽ đi tìm hiểu về cấu tạo của từHV.
 Hoạt động của thầy- trò
 Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1: Tìm hiểu đơn vị cấu tạo từ Hán Việt.
HS: Đọc bài thơ chữ Hán: Nam quốc sơn hà.
? Các tiếng Nam, quốc, sơn, hà nghĩa là gì ?
? Tiếng nào có thể dùng như một từ đơn đặt câu (dùng độc lập), tiếng nào không dùng đựơc ?
-> VD: so sánh quốc với nước, sơn với núi, hà với sông?
+Có thể nói : Cụ là 1 nhà thơ yêu nước.
-> Không thể nói: Cụ là 1 nhà thơ yêu quốc.
+Có thể nói: trèo núi. -> không thể nói: trèo sơn. 
+Có thể nói: Lội xuống sông. -> không nói: Lội xuống hà.
=> GV kết luận: Đây chính là các yếu tố Hán Việt.
? Vậy em hiểu thế nào là yếu tố Hán Việt?
? Các yếu tố Hán Việt được dùng như thế nào?
? Tiếng thiên trong thiên thư có nghĩa là trời. Tiếng thiên trong các từ Hán Việt bên có nghĩa là gì ?
=> GV Kết luận: đây là yếu tố Hán Việt đồng âm
? Tóm lại, ở phần I ta cần ghi nhớ những nội dung gì?
-> HS đọc ghi nhớ 1.
* Hoạt động 2: Tìm hiểu từ ghép Hán Việt
? Các từ sơn hà, xâm phạm (Nam quốc sơn hà), giang san (Tụng giá hoàn kinh sư) thuộc loại từ ghép chính phụ hay đẳng lập?
? Các từ: ái quốc, thủ môn, chiến thắng thuộc loại từ ghép gì ? em có nhận xét gì về trật tự của các tiếng ?
? Các từ: thiên thư (trong bài Nam quốc sơn hà), Thạch mã (trong bài Tức sự), tái phạm (trong bài Mẹ tôi) thuộc loại từ ghép gì ? Em có nhận xét gì về trật tự của các tiếng ?
? Từ ghép Hán Việt được phân loại như thế nào?
? Em có nhận xét gì về trật tự các yếu tố trong từ ghép chính phụ Hán Việt ?
-> HS đọc ghi nhớ 2.
* Hoạt động 3: HD luyện tập.
HS: xác định yêu cầu các bài tập 1, 2, 3.
-> Thảo luận trao đổi theo nhóm bàn.
-> GV cho hs trình bày 1phút về kết quả thảo luận.
=> GV nhận xét, đánh giá chung.
I. ĐƠN VỊ CẤU TẠO TỪ HÁN VIỆT.
1. Ví dụ 1: Bài thơ chữ Hán: Nam quốc sơn hà.
- Nam: phương Nam.
- quốc: nước. 
- sơn: núi.
- hà: sông.
-> Tiếng “ Nam” có thể dùng độc lập: phương Nam, người miền Nam.
-> Các tiếng “quốc, sơn, hà” không dùng độc lập mà chỉ làm yếu tố tạo từ ghép: Nam quốc, quốc gia, quốc kì, sơn hà, giang sơn.
=> Yếu tố Hán Việt: là tiếng để cấu tạo từ Hán Việt.
- Phần lớn các yếu tố Hán Việt không được dùng độc lập như từ mà chỉ dùng để tạo từ ghép.
2. Ví dụ 2: 
- Thiên thư : trời
- Thiên niên kỉ, thiên lí mã: nghìn
- Thiên : dời, di (Lí Công Uẩn thiên đô về Thăng Long) 
=> Có nhiều yếu tố Hán Việt đồng âm nhưng nghĩa khác xa nhau.
* Ghi nhớ 1: sgk (69)
II. TỪ GHÉP HÁN VIỆT.
1. Ví dụ 1:
-> Sơn hà, xâm phạm, giang sơn: Từ ghép đẳng lập.
2. Ví dụ 2: 
a. ái quốc	 Từ ghép chính phụ: yếu tố
 thủ môn -> chính đứng trước, yếu tố 
 chiến thắng phụ đứng sau.
-> Trật tự giống từ ghép thuần Việt.
b. thiên thư Từ ghép CP: có yếu tố 
 thạch mã -> phụ đứng trước, yếu tố 
 tái phạm chính đứng sau.
-> Trật tự khác từ ghép thuần Việt.
* Ghi nhớ 2: sgk (70)
III. LUYỆN TẬP.
* Bài 1(70): Phân biệt nghĩa của các yếu tố Hán Việt đồng âm trong các từ ngữ sau: 
- Hoa 1: hoa quả, hương hoa -> có nghĩa là bông hoa.
 Hoa 2: hoa mĩ, hoa lệ -> có nghĩa là đẹp.
- Phi 1: phi công, phi đội -> có nghĩa là bay.
 Phi 2: phi pháp, phi nghĩa -> có nghĩa là trái với lẽ phải, trái với pháp luật.
 Phi 3: cung phi, vương phi -> có nghĩa là vợ thứ của vua, xếp dưới hoàng hậu.
- Tham 1: tham vọng, tham lam -> có nghĩa là ham muốn.
 Tham 2: tham gia, tham chiến -> có nghĩa là có mặt, dự vào, tham dự vào.
- Gia 1: gia chủ, gia súc -> có nghĩa là nhà( có 4 yếu tố Hán Việt có nghĩa là nhà: thất, gia, trạch, ốc)
 Gia 2: gia vị, gia tăng -> có nghĩa là thêm vào.
* Bài 2 (71): Tìm từ ghép Hán Việt có chứa các yếu tố “quốc, sơn, cư, bại”.
- quốc: quốc gia, cường quốc,quốc kì, quốc vượng, quốc tế…
- sơn: sơn hà, sơn nam, thanh sơn,hồng sơn…
- cư: di cư, tản cư, định cư, ngụ cư, cư trú…
- bại: thất bại, đại bại, thảm bại, bại vong…
* Bài 3 (71): Xếp các từ ghép đã cho vào nhóm thích hợp.
+ Nhóm có yếu tố chính trước, yếu tố phụ sau: hữu ích, phát thanh, bảo mật, phòng hoả.
+ Nhóm các yếu tố phụ trước, yếu tố chính sau: thi nhân, đại thắng, tân binh, hậu đãi. 
 4. Củng cố: GV nội dung cơ bản của bài học và nhận xét tiết học.
 5. Dặn dò: - Học thuộc ghi nhớ, hoàn tất các bài tập.
 - Chuẩn bị bài: “Tìm hiểu chung về văn biểu cảm”
Ngày soạn: 11 / 09 / 2014
Ngày d ạy: 17/ 09/ 2014
 TUẦN 5- Tiết 19. 
 TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 1
 A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: 
 - Giúp HS Củng cố kiến thức và kĩ năng học về văn Miêu tả
 B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 
1. Kiến thức: 
 - Củng cố kiến thức và kĩ năng học về văn Miêu tả
2. Kĩ năng: 
 - Đánh giá được bài làm của mình so với yêu cầu của đề bài ,
3. Thái độ: 
 - Nhờ đó có một kinh nghiệm và quyết tâm cần thiết để làm bài tốt hơn những bài sau
 C. PHƯƠNG PHÁP
 - Vấn đáp , thuyết trình.
 D TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
 1.Ổn định tổ chức lớp:
 2.Kiểm tra bài cũ:
 3.Bài mới: 
 Hoạt động của thầy – trò
 Nội dung kiến thức
HS: Đọc lại đề bài.
? Văn tự sự là văn như thế nào ? mục đích để làm gì ?
-xác định yêu cầu của đề ?
Lập dàn bà