Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 73

Tên phân môn 	: Làm văn
Tiết 	 	: 73
Ngày soạn 	: 20/02/
Tên bài mới PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
A.Mục đích yêu cầu:
-Hiểu rõ tầm quan trọng của phương pháp thuyết minhvà những yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh.
-Nắm được một số phương pháp thuyết minh cụ thể.
B.Phương tiện thực hiện và cách thức tiến hành dạy học
 1.Phương tiện thực hiện :
 - TLTK
 -Thiết kế bài học
 2.Cách thức tiến hành dạy học:
 -Tổ chức giờ dạy theo hình thức trao đổi, thảo luận, sử dụng phương pháp quy nạp
 -Tổ chức cho hs luyện tập củng cố, khắc sâu kiến thức.
 C.Tiến trình tổ chức dạy học:
 1.Ổn định lớp
 2.Kiểm tra bài cũ
Nhận xét của em về nhân cách của thái sư Trần Thủ Độ?
3. Bài mới:
Hoạt động của GV & HS
Nội dung bài giảng:
HĐ 1:Tìm hiểu tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh:
-Phương pháp thuyết minh có vai trò như thế nào trong việc xây dưng bài văn thuyết minh?
HĐ 2: Ôn tập một số phương pháp thuyết minh.
TT 1: HS nhắc lại KN về PP nêu định nghĩa, cho VD?
TT 2: Thế nào là PP liệt kê, cho VD?
TT 3: Đặc trưng của PP nêu ví dụ?
TT 4: PP dùng số liệu có tác dụng như thế nào?Dẫn chứng?
TT 5: PP so sánh có đặc điểm gì? VD?
TT 6: Nêu đặc điểm của PP phân loại, giải thích?
TT 7: Hướng dẫn HS làm bài tập 
TT 8: PP chú thích và định nghĩa có gì giống và khác nhau?Khả năng ứng dụng của mỗi PP?
TT 9: HS làm bài tập sgk
HĐ 3: HDHS tìm hiểu phần III 
TT1: Nêu yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh
TT 2: HS đọc ghi nhớ
I.Tầm quan trọng của phương pháp thuyết minh:
Phương pháp thuyết minh giúp cho bài văn thuyết minh đạt được các yêu cầu sau:
-Cung cấp thông tin chính xác
-Bài văn chuẩn xác , hấp dẫn , sinh động
-Trình tự hợp lí, khoa học.
II.Một số phương pháp thuyết minh:
 1.Ôn tập các phương pháp thuyết minh đã học:
Các phương pháp thuyết minh
Ví dụ:
1.PP nêu định nghĩa, giải thích
Mô hình A là B: A là đối tượng cần thuyết minh, B là tri thức về đối tượng®Giúp người đọc hiểu về đối tượng
-Huế là một trong những trung tâm văn hóa lớn của đất nước.
-Rắn là loài bò sát không chân.
2.PP liệt kê:
Kể ra lần lượt các đặc điểm, tính chất… của sự vật®giúp người đọc hiểu, có ấn tượng về nội dung cần thuyết minh
-Thân cây làm máng,lá cây làm tranh,cọng chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống…
(“Cây dừa Bình Định”)
3.PP nêu ví dụ:
Dẫn ra ví dụ cụ thể để người đọc tin vào nội dung thuyết minh®thuyết phục
-Đặc biệt bao bì ni lông màu đựng thực phẩm do chứa các kim loại như chì, ca-đi-mi gây tác hại cho não và là nguyên nhân gây ung thư não.
4.PP dùng số liệu
Dùng số liệu chính xác ®tạo đọ tin cậy cho nội dung thuyết minh
-…Với một thanh niên Mĩ, 1 đô la mua 1 bao thuốc lá là khoản tiền nhỏ,còn đối với thiếu niên VN, muốn có 15000đ mua 1 bao 555…chỉ có một cách là trộm cắp.
5.PP so sánh
So sánh 2 đối tượng cùng loại hoặc khác loại®nổi bật đặc điểm, t/chất của đối tượng cần thuyết minh 
-Ôn dịch thuốc lá đang đe dọa sức khỏe và tính mạng loài người còn nặng hơn cả AIDS…
6.PP phân loại, phân tích:
Chia đối tượng ra từng khía cạnh để lần lượt thuyết minh®giúp người đọc hiểu 1 cách hệ thống về đối tượng
-Huế đẹp với cảnh sắc sông núi.
Huế còn có những công trình kiến trúc nổi tiếng.Huế còn nổi tiếng với những món ăn…
 *.Thực hành:
-Ông(TQTuấn…)….chính sự: Phương pháp liệt kê, giải thích
®Tác dụng: Đảm bảo tính chuẩn xác và hấp dẫn.
-Ba-sô là một thi sĩ…bút danh là Ba-sô: phương pháp phân tích, giải thích®Tác dụng:cung cấp thông tin mới, gây bất ngờ thú vị.
-Trung bình…nguyên tử là cực nhỏ: phương pháp nêu số liệu và so sánh®Tác dụng: Tạo tính hấp dẫn, gây ấn tượng mạnh.
-Nhạc cụ…cho mình sánh ta: phương pháp phân tích , giải thích
®Tác dụng: Cung cấp tri thức mới, tạo tính hấp dẫn, thú vị.
 2.Tìm hiểu thêm một số phương pháp thuyết minh:
 a.Thuyết minh bằng cách chú thích:
So sánh phương pháp chú thích và định nghĩa:
-Giống nhau: chung mô hình: A là B.
-Khác nhau:
định nghĩa
chú thích
-Nêu thuộc tính cơ bản của đối tượng để phân biệt đối tượng này và đối tượng khác(cùng loại)
Ví dụ: Nhà thơ X và nhà thơ Y
-Đảm bảo tính chuẩn xác & độ tin cậy cao.
-Nêu một tên gọi khác hoặc cách nhận biết khác, có thể chưa phản ánh đầy đủ về đối tượng.
VD:Bút danh của Ng Trãi là Ức Trai, Ng Du là Thanh Hiên.
-Có tính linh hoạt, mềm dẻo, dễ sử dụng hơn.
 b.Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân , kết quả:
-Đoạn văn nhằm mục đích nói về: niềm say mê cây chuối của Ba-sô
-Các ý có quan hệ nhân- quảvì từ niềm say mê cây chuối của Ba-sô
®việc ra đời bút hiệu Ba-sô.
-Các ý được trình bày sinh động, hấp dẫn.
III.Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh:
-Căn cứ vào mục đích thuyết minh để lựa chọn phương pháp thuyết minh.
-Ngoài việc cung cấp thông tin, phương pháp thuyết minh còn tạo sự sinh động, hấp dẫn, gây hứng thú cho người đọc.
Ghi nhớ: sgk
D.Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài mới:
Nắm vững các phương pháp thuyết minh, làm bài tập 1 sgk( về nhà)
-Soạn bài: “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”