Giáo án Lịch sử 7 - Bài 13: Nước Đại Việt thế kỉ XIII - Tiết 22: Nhà Trần thành lập - Năm học 2010-2011

Ngày soạn: 26/10/10
Ngày giảng: 7c: 28/10/10
Chương III
Nước Đại Việt thời Trần
(thế kỉ XIII-XIV)
Bài 13
Nước đại việt thế kỉ XIII
Tiết 22
I. nhà trần thành lập
I.Mục tiêu bài học
1.Kiến thức: Nguyên nhân làm cho nhà Lý sụp đổ nhà Trần thành lập, việc nhà Trần thành lập đã góp phần củng cố chế độ quân chủ trung ương tập quyền vững vàng thông qua việc sửa đổi pháp luật thời Lý.
2.Kĩ năng: Đánh giá các thành tựu xây dựng nhà nước, pháp luật thời Trần.
3.Tư tưởng: Tư hào về lịch sử dân tộc, về ý thức tự lập tự cường của cha ông ta thời Trần.
II. Các kĩ năng sống được giáo dục trong bài.
III.Chuẩn bị.
1.Giáo viên: sgk, sgv, chuẩn kiến thức kĩ năng
Sưu tầm tư liệu lịch sử thời Trần.
2.Học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà
IV: Phương pháp: Đàm thoại, phân tích, nêu vấn đề.
V.Tổ chức dạy học.
1.ổn định: 7c: (1’)
2.Kiểm tra bài cũ. (4’)
Kiểm ta sự chuẩn bị của hs 
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Giới thiệu bài. (1’)
Nhà Lý khi mới thành lập các ông vua rất chăm lo đến sự phát triển sản xuất, văn hoá xã hội, đời sống nhân dân no đủ... song đến cuối thời Lý ở thế kỉ XII ngày càng suy yếu phải dựa vào thế lực của quý tộc họ Trần. Với bàn tay khôn khéo của Trần Thủ Độ, Lý Chiêu Hoàng đã phải nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh- nhà Trần thành lập...
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung chính
Hoạt động 1. Tìm hiểu nhà Lý sụp đổ..
Mục tiêu: Hiểu được nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của nhà Lý..
Thời gian:13’
H:Đọc sgk.
?Nhà Lý được thành lập từ năm nào?
H: 1009 Lý Công Uẩn lên ngôi, trải qua 8 đời vua:Thái tổ, Thái Tông, Thánh Tông, Nhân Tông, Thần Tông, Anh Tông, Cao Tông, Huệ Tông.
? Nguyên nhân nào dẫn tới sự suy yếu của triều Lý?
H: Cuối XII vua, quan lo ăn chơi sa đoạ, không chăm lo đến đời sống, sản xuất nhân dân.
Lụt lội, hạn hán, mất mùa- nhân dân cực khổ.
Gv: Huệ Tông cuối đời say khướt ngủ cả ngày, không quan tâm đến triều chính, vua không có con trai có hai cô công chúa.
Chị là Thuận Thiên công chúa gả cho Trần Liễu.
Em là: Chiêu Thánh Tông công chúa lên 7 tuổi được lập thái tử, sau đó 10/1224 Lý Huệ Tông đi tu ở chùa chân Giao.
Lợi dụng tình hình ấy quan lại nổi dậy tranh chấp quyền hành, bóc lột nhân dân...
GV; y/c HS theo dõi phần chữ nhỏ “bấy giờ...nghĩ đến việc gì -> hết”.
? Tình hình nước ta cuối thời Lý?
H: Phong kiến địa phương nổi dậy, triều Lý suy yếu.
Giặc phương Nam -> cướp phá.
? Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh lịch sử như thế nào?
H: Lý suy yếu, bất lực- ngoại xâm
? Em có suy nghĩ gì về việc nhà Trần lên thay nhà Lý?
H: Hợp quy luật lịch sử
G:Sơ lược chuyển ý.
Hoạt động 2. Tìm hiểu nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền..
Mục tiêu: Hiểu được sự củng cố chế độ phong kiến tập quyền của nhà Trần
Thời gian: 15’
Gv: Giải thích “tập quyền”.
H:Đọc sgk.
? Sau khi nắm chính quyền nhà Trần đã làm gì để cứu vãn tình thế?
H: Dẹp nội loạn, xây dựng nhà nước mới
? Bộ máy nhà nước đợc tổ chức như thế nào?’
H: 
*Trung ương.
- Vua- Thái Thượng Hoàng.
- Quan văn, quan võ, quan chuyên trách.
- Quốc sử viện: chuyên viết sử.
- Hà đê sử-: đê điều
- Đồn điền sử- khai hoang.
- Khuyến nông sử : phát triển sản xuất
- Thái y viện: chữa bệnh trong cung
*Địa phương:
? Tại sao giao chức vụ quan trọng cho người trong họ nắm giữ?
H: Chuyên quyền dòng họ
GV: Có nhiều nhân vật nổi tiếng thời Trần: Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi Bộ sử đầu tiên: Đại Việt sử kí (1272).
Nhà sử học Lê Văn Hưu.
?So với bộ máy nhà nước thời Lý bộ máy nhà nước thời Trần có đặc điểm gì khác?
H: Vua nhường ngôi cho con, sớm tự xưng là thái thượng hoàng.
Người trong họ nắm chức vụ quan trong.
Có thêm cơ quan chuyên trách.
Cả nước chia thành 12 lộ
-> Quy củ, chặt chẽ, tập trung quyền trong tay họ.
G:Sơ lựơc chuyển ý.
Hoạt động 2. Tìm hiểu pháp luật thời Trần.
Mục tiêu: Hiểu được tình hình pháp luật thời trần.
Thời gian: 9’
H:Đọc sgk.
? Bộ Quốc Triều hình lật có đặ điểm gì?
Hs trình bày
Gv nhận xét
Gv: Những lúc vua đi thăm các địa phương nhân dân có thể đón rước, xin vua đứng lại để xét xử một vụ kiện oan.
Gv: Mối quan hệ giữa vua và nhân dân tuy có cách biệt song chưa sâu sắc.
? Luật thời Trần và thời Lý có gì giống và khác nhau?
H: Kế thừa, phát triển cao hơn
1.Nhà Lý sụp đổ.
- Cuối XII vua, quan lo ăn chơi sa đoạ, không chăm lo đến đời sống, sản xuất nhân dân.
-Lụt lội, hạn hán, mất mùa- nhân dân cực khổ.
- Phong kiến địa phương nổi dậy, triều Lý suy yếu.
- Giặc phương Nam -> cướp phá.
- 12/1226 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh.
- Nhà Trần thành lập.
2.Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
- Bộ máy nhà nước được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền gồm 3 cấp:
+ Triều đình
+ Các đơn vị hành chính trung gian
+ Các cấp hành chính cơ sở
- Qui củ, chặt chẽ
-Tập trung quyền lực hơn.
3.Pháp luật thời Trần.
- Ban hành bộ luật mới "Quốc triều thông chế", sửa chữa và bổ sung thành "Quốc triều hình luật".
+ Xác định lại những điều luật thời Lý.
+ Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.
- Đặt sơ quan thẩm hình viện để xử kiện.
- Đặt chuông lớn xin vua xét xử. 
4. Củng cố: (3’)
? Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào?
? Bộ máy nhà nước thời Trần có gì khác so với thời Lý?
5.Hướng dẫn học bài. (1’)
Làm đáp án trả lời các câu hỏi trong SGK
CBB: Đọc trước phần II: Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế