Giáo án Hóa học 10 - Tiết 52 – Bài 36: Luyện tập hidrocacbon thơm

 và 
 hidrocacbon không no.
	 Học sinh hiểu:
_Mối liên quan giữa cấu trúc và tính chất đặc trưng của hidrocacbon thơm , hidrocacbon no và 
 hidrocacbon không no.
	2-Kỹ năng :Viết phương trình phản ứng minh hoạ tính chất của các hidrocacbon. 
	3-Thái độ :
	4-Trọng tâm:
II- PHƯƠNG PHÁP:
	Hoạt động nhóm , thảo luận , trao đổi , nêu vấn đề.
III-CHUẨN BỊ:
	Giáo viên : bảng hệ thống kiến thức cần nhớ về 3 loại hidrocacbon: hidrocacbon thơm , hidrocacbon no , hidrocacbon không no.
IV-THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG:
	1-Kiểm tra bài cũ :Trắc nghiệm
 Câu 1:Cho các câu sau:
Dầu mỏ là hỗn hợp các hidrocacbon khác nhau.
Khí thiên nhiên và khí mỏ dầu có thành phần các chất tương tự nhau.
 	nhưng khác nhau về hàm lượng của từng chất.
Chưng cất thường chỉ có thể tách được dầu mỏ thành các phân đoạn dầu mỏ
 	(là hỗn hợp các hidrocacbon) có nhiệt độ sôi gần nhau
Chưng cất thường có thể tách được dầu mỏ thành các phân đoạn 
 	chứa các hidrocacbon riêng biệt.
Những câu sai là: A , B ,C hay D ? 
	A. a , b , c.	B.d.	C.a ,b , d	D.b,d.
	Đáp án : B.d
Câu 2: Dầu mỏ khai thác ở thềm lục địa phía Nam có đặc điểm là nhiều 
	n-ankan mạch dàivà hàm lượng S rất thấp.
Các nhận định sau đúng hay sai:
	A.Dễ vận chuyển theo đường ống.
	B.Chưng cất phân đoạn sẽ thu được xăng chất lượng cao
	C.Crăckinh nhiệt sẽ thu được xăng chất lượng cao.
	D.Làm nguyên liệu cho crăckinh , rifominh tốt vì chứa ít lưu huỳnh.
Đáp án : 
 	Câu sai : A , B , C	Câu đúng:D
Câu 3: Có thể coi rifominh là một trường hợp riêng của quá trình crăckinh được không?Tại sao?Cho ví dụ
	Trả lời: không được ( dựa vào khái niệm SGK giải thích).
Nội dung bài luyện tập : A.KIẾN THỨC CẦN NHỚ
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Hoạt động 1:
_Giáo viên chia 
làm 3 nhóm, 
mỗi nhóm hệ thống kiến thức 1 loại hidrocacbon.
_Giáo viên cho các nhóm thảo luận.
_Giáo viên cho 
mỗi nhóm cử đại diện lần lượt 
lên trình bày và điền vào 
ô kiến thức của nhóm mình 
phụ trách
_Giáo viên cho các nhóm nhận xét lẫn nhau , sữa chữa sai sót.
_Giáo viên bổ sung 
và nhận xét tổng quát 
Đặc điểm cấu trúc và
khảnăng phản ứng
Phản ứng 
thế 
Phản ứng cộng
Phản ứng 
oxi 
hoá
Hidrocacbon thơm
Có vòng benzen.
_Sáu nguyên tử C sp2 (benzen) liên kết thành 1 lục giác đều, 6 electron p® hệ liên hợp p ® bền hơn các liên kết p riêng rẽ.
_Aren dễ thế , khó cộng , bền vững với chất oxi hoá
_Khi có sắt , halogen thế vào nhân.
_Khi chiếu sáng halogen thế vào nhóm
ankyl
_Nhóm thế có sẵn ở nhân benzen quyết định hướng của phản ứng tiếp theo
_Khi đun nóng có xúctác kim loại, aren cộngthành xicloankan
_Cháy, toả nhiệt.
_Vòng benzen không bị oxi hoá bởi dung dịch KMnO4, nhánh ankyl bị oxi hoá thành nhóm –COOH
Hidrocacbon no 
Chỉ có C : sp3® liên kết s bền vững® trơ ở điều kiện thường.
_Không có trung tâm phản ứng® phản ứng thường tạo ra hỗn hợp nhiều sản phẩm
_Khi chiếu sáng , hoặc đun nóng:
Clo thế cho H ở C các bậc.
Brom thế cho H ở C bậc cao.
_Ankan và xicloankan (trừ xiclopropan và xiclobutan) không có phản ứng cộng.
_Cháy , toả nhiệt.
_Chỉ bị oxi hoá ở nhiệt độ cao hoặc có thêm xúc tác.
Hidrocacbon không no
Có C : lai hoá sp2 ® liên kết đôi hoặc C lai hoá sp® liên kết ba.
_Trung tâm phản ứng : là những liên kết p kém bền vững.
_Phản ứng cộng là phản ứng đặc trưng 
guyên tử H ở nhóm 
º C – H có thể bị thế bởi ion Ag+ 
_Anken , ankin dễ cộng với H2 , HA ( A là halogen hoặc OH)
_Cháy , tỏa nhiệt.
_Dễ bị oxi hoá bởi dung dịch KMnO4 và các chất oxi hoá khác.
Hoạt động 2: 	B.BÀI TẬP
_Giáo viên : cho học sinh làm bài tập số 1 .
Bài tập trắc nghiệm
 Giao cho các nhóm thảo luận, đưa ra câu trả
 lời đúng nhất.
Đáp án : liên kết a
 tương đối trơ
 hidrocacbon no, trung tâm phản ứng
 halogen hoá, nitrohoá, 
 hỗn hợp 
 ---------------------------------------------------------------
-Giáo viên :cho học sinh làm bài tập số 2/198
 Hãy viết phương trình phản ứng của toluen
 và naphtalen lần lượt với Cl2, Br2,HNO3, nêu
rõ đk phản ứng và qui tắc chi phối hướng ph-ứng .
_Phản ứng của toluen:
_Dùng xúc tác Fe , phản ứng thế vào vòng benzen.
_Với HNO3: phản ứng thế xảy ra tương tự với brôm ở vị trí ortho , para
---------------------------------------------------------------
-Giáo viên:
 hướng dẫn học sinh phương pháp làm bài nhận biết:
 thuốc thử ,hiện tượng , phương trình
 a-Dùng dung dịch KMnO4
 b- Dùng dung dịch KMnO4(giáo viên hướng dẫn)
 -Vinylbenzen và vinylaxetilen làm mất màu dd
 KMnO4 ở điều kiện thường
 (học sinh viết phương trình phản ứng giải thích)
 -Etylbenzen không làm mất màu dd KMnO4 ở điều kiện thường.
 Sau đó dùng dung dịch AgNO3/NH3 ,chỉ có
 vinylaxetilen tạo kết tủa.
 ( Học sinh viết phương trình để giải thích )
----------------------------------------------------------------
-Giáo viên :
 ( hướng dẫn học sinh chọn phương án nào phù
 hợp với thực tế )
 Giải:
 Chọn phương án b- vì ankan có nhiều trong
 dầu mỏ
 Phương trình phản ứng :
 C7H16 t°,xt CH3-C6H5 + 4H2 ­ 
DẶN DÒ: Chuẩn bị bài “ THỰC HÀNH “ tiết sau.
1/198:
Hãy điền những cụm từ thích hợp vào các chỗ trống trong các câu sau:
a) Phân tử hidrocacbon no chỉ có các  bền vững ,vì thế chúng  ở điều kiện thường. Trong phân tử  không có  đặc biệt nào , nên khi tham gia phản ứng thế ,  ,  , thì thường tạo ra  sản phẩm
2/198 :-------------------------------------------------------
-Học sinh :làm bài tập theo nhóm dưới sự hướng
 dẫn của giáo viên ,sau đó cử đại diện lên bảng
 Bài giải 
Phản ứng của Naphtalen :
Với Br2 và HNO3 
------------------------------------------------------------
4/198 
 Hãy dùng phương pháp hoá học phân biệt các
chất trong mỗi nhóm sau :
 a-Toluen,hept-en và heptan.
 b-Etylbenzen , vinylbenzen vàvinylaxetilen.
 Giải
Dùng dd KMnO4
-Hept-en làm màu dd KMnO4 ở đk thường.
-Toluen làm mất màu dd KMnO4 khi đun nóng.
-Heptan không làm mất màu dd KMnO4.
(Học sinh viết phương trình giải thích )
b-(Học sinh làm theo sự hướng dẫn của giáo viên)
---------------------------------------------------------------
5/198
Dầu mỏ hiện ta đang khai thác được chứa rất ít
Benzen.Em chọn phương án sản xuất benzen nào
dưới đây, vì sao?Viết các phương trình hoá học củaphản ứng xảy ra :
 a-CH4 1500°c C2H2 xt , t° C6H6 
b-Ankan C6 – C7 rifominh C6H6 +CH3C6H5 
 chưng cất phân đoạn C6H6 
 CH3C6H5 
---------------------------------------------------------------
Tiết 53 – Bài 37	 nguån hi®rocacbon thiªn nhiªn
I - Mơc tiªu bµi häc
1.VỊ kiÕn thøc
HS biÕt :
· Thµnh phÇn tÝnh chÊt vµ tÇm quan träng cđa dÇu má, khÝ thiªn nhiªn vµ than má.
· Qu¸ tr×nh ch­ng cÊt dÇu má, chÕ ho¸ dÇu má, ch­ng kh« than má.
HS hiĨu:
· TÇm quan träng cđa läc ho¸ dÇu ®èi víi nỊn kinh tÕ.
2.VỊ kÜ n¨ng
Ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸ néi dung kiÕn thøc trong SGK thµnh nh÷ng kÕt luËn khoa häc.
II - ChuÈn bÞ
· MÉu dÇu má vµ mét sè s¶n phÈm ®i tõ dÇu má. 
III -Tỉ chøc ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng cđa GV & HS
Néi dung
Ho¹t ®éng 1
HS quan s¸t mÉu dÇu má, QS TN hoµ tan dÇu má trong n­íc.
HS nhËn xÐt vỊ tr¹ng th¸i, mµu s¾c, mïi tØ khèi, tÝnh tan trong n­íc cđa dÇu má.
Ho¹t ®éng 2
HS nghiªn cøu SGK tãm t¾t thµnh phÇn ho¸ häc cđa dÇu má d­íi d¹ng s¬ ®å 
Ho¹t ®éng 3
HS nghiªn cøu b¶ng 8.2 trong SGK ®Ĩ biÕt vỊ s¶n phÈm cđa qu¸ tr×nh ch­ng cÊt dÇu má ë ¸p su¸t th­êngvµ nhËn xÐt s¶n phÈm cđa ph¶n øng theo nhiƯt ®é.
Ho¹t ®éng 4 
GV nªu mơc ®Ých cđa ch­ng cÊt.
HS t×m hiĨu SGK rĩt ra c¸c øng dơng liªn quan ®Õn s¶n phÈm
Ho¹t ®éng 5
HS t×m hiĨu SGK rĩt ra s¶n phÈm.HS liªn hƯ s¶n phÈm víi øng dơng cđa nã.
GV nªu mơc ®Ých cđa viƯc chÕ ho¸ dÇu má.
Ho¹t ®éng 6
GV nªu thÝ dơ b»ng ph­¬ng tr×nh ph¶n øng, HS nhËn xÐt rĩt ra kh¸i niƯm vµ néi dung.
Ho¹t ®éng 7
GV nªu hai tr­êng hỵp CRK nhiƯt vµ CRK xĩc t¸c. HS nhËn xÐt vµ rĩt ra kh¸i niƯm, mơc ®Ých.
A- dÇu má
I - Tr¹ng th¸i thiªn nhiªn, tÝnh chÊt vËt lÝ vµ thµnh phÇn cđa dÇu má
1. Tr¹ng th¸i thiªn nhiªn vµ tÝnh chÊt vËt lÝ
- DÇu má lµ mét hçn hỵp láng, s¸nh, mÇu sÉm, cã mïi ®Ỉc tr­ng, nhĐ h¬n n­íc vµ kh«ng tan trong n­íc.
2. Thµnh phÇn ho¸ häc
®
H,C : ankan, xicloankan, aren (chđ yÕu)
ChÊt h÷u c¬ chøa Oxi, Nit¬, L­u huúnh (l­ỵng nhá)
ChÊt v« c¬ ( rÊt Ýt)
Thµnh phÇn nguyªn tè: 83-87% C, 11-14%H, 0.01-7%S, 0,01-7%O, 0,01-2%N, c¸c kim lo¹i nỈng vµo kho¶ng phÇn triƯu ®Õn phÇn v¹n.
II - Ch­ng cÊt dÇu má 
1.Ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt th­êng
- Ch­ng cÊt ph©n ®o¹n trong phßng thÝ nghiƯm.
- ch­ng cÊt ph©n ®o¹n dÇu má. 
2.Ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt cao
- Ph©n ®o¹n s«i ë nhiƯt ®é < 1800C ®­ỵc ch­ng cÊt tiÕp ë ¸p suÊt cao:
+ C1-C2, C3-C4 dïng lµm nhiªn liƯu khÝ hoỈc khÝ ho¸ láng.
+ C5-C6 lµ ete, dÇu ho¶ ®­ỵc dïng lµm dung m«i hoỈc nguyªn liƯu cho nhµ m¸y ho¸ chÊt.
+ C6- C10 lµ x¨ng cã chÊt l­äng thÊp ph¶i qua chÕ ho¸.
3.Ch­ng cÊt d­íi ¸p suÊt thÊp
PhÇn cßn l¹i sau khi ch­ng cÊt ë ¸p suÊt th­êng lµ hçn hỵp nhít ®Ỉc mµu ®en gäi lµ cỈn mazut
CỈn mazut
®
Ph©n ®o¹n l/®éng(dïng cho CRK
®
Dçu nhên
®
Vaz¬lin
®
Parafin
®
Atphan (dïng ®Ĩ r¶i ®­êng)
III - ChÕ biÕn dÇu má b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc
Mơc ®Ých: 
- §¸p øng nhu cÇu vỊ sè l­ỵng, chÊt l­ỵng x¨ng lµm nhiªn liƯu.
- §¸p øng nhu cÇu vỊ nguyªn liƯu cho c«ng nghiƯp ho¸ chÊt.
1. Rifominh
- Kh¸i niƯm: Lµ qu¸ tr×nh dïng xĩc t¸c vµ nhiƯt biÕn ®ỉi cÊu trĩc cđa H,C tõ kh«ng ph©n nh¸nh thµnh ph©n nh¸nh, tõ kh«ng th¬m thµnh