Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp để dạy tốt môn “Làm quen văn học”

diễn cảm chưa rõ ràng, còn nói ngọng, nói thiếu chủ vị, trẻ chưa biết thể hiện tình cảm với mọi người, khi giao tiếp trẻ còn nhút nhát chưa chủ động...
- Từ những tầm quan trọng trên tôi thấy cần phải giúp trẻ yêu thích và rung động trước những tác phẩm văn học, trẻ thích nghe cô kể chuyện, thích nghe cô đọc chuyện. Để bộc lộ tình cảm của mình trước một tác phẩm, tạo cho trẻ thói quen thích làm quen với chuyện.
Xác định được như vậy nên trong quá trình giảng dạy tôi thường trăn trở, phải làm gì? làm như thế nào? để tổ chức hiệu quả một tiết kể chuyện đem lại sự thành công giúp trẻ mạnh dạn, hồn nhiên, cảm thụ được cái tốt đẹp trong từng nội dung câu chuyện.
Sau những năm đứng lớp tuy chưa có nhiều kinh nghiệm nhưng tôi vẫn mạnh dạn viết ra những gì đã đúc rút được để có sự nhận xét góp ý và tham gia của đồng nghiệp.
3. Biện pháp - giải pháp:
* Từ bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ:
- Nhận thức được tầm quan trọng của môn “Làm quen văn học” cũng như thực tế ở lớp nhà trẻ 24-36 tháng tuổi tôi đang trực tiếp giảng dạy cho thấy: Để dạy tốt môn “Làm quen văn học” trong quá trình giảng dạy tôi luôn luôn cố gắng tìm tòi học hỏi nâng cao chuyên môn dạy tiết văn học, đặc biệt là những tiết dạy chuyện. Trong những tiết dạy chuyện tôi luôn đưa ra những sáng tạo của mình để tiết học đạt kết quả cao nhất, có hiệu quả nhất.
- Bộ môn “Làm quen văn học” là bộ môn nghệ thuật, nghệ thuật ngôn từ nên đòi hỏi giáo viên phải luyện dạy học, dạy kể diễn cảm, hấp dẫn, ngữ điệu dùng cho các nhân vật phải thể hiện được tính cách nhân vật, nghệ thuật lên lớp phải hay, truyền cảm, sáng tạo, linh hoạt, sử dụng đồ dùng trực quan khớp với lời kể mới thu hút được sự chú ý của trẻ. Vì vậy trong quá trình dạy trẻ, tôi học hỏi để bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ như:
- Tìm đọc tài liệu, sách vở, các phương pháp thủ thuật đọc, kể diễn cảm.
- Tham gia đầy đủ các đợt phát động làm đồ dùng, đồ chơi của trường tôi đã tận dụng những nguyên vật liệu phế thải, len, xốp, bìa, vải vụn làm những đồ chơi có màu sắc đẹp, nội dung phong phú, phù hợp với từng câu chuyện, từng mẫu chuyện đảm bảo tính an toàn cho trẻ.
- Tham gia tốt hội thi “Làm quen văn học” trường tổ chức
- Tham gia đầy đủ các lớp chuyên đề do Sở, Ban, Trường tổ chức, thường xuyên thăm lớp dự giờ, học hỏi các bạn đồng nghiệp, tham gia học hỏi trường bạn.
- Đúc rút kinh nghiệm từ những giờ dạy của mình và đồng nghiệp thì bản thân tôi đã tìm ra những biện pháp lên lớp hay nhất, sáng tạo nhất.
* Biện pháp:
a/ Chuẩn bị đồ dùng dạy học bằng trực quan để gây sự chú ý, tạo sự hấp dẫn, kích thích sự ham muốn được lắng nghe cô kể chuyện, đọc thơ:
- Trong việc chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho tiết học thì tôi luôn tìm tòi sáng tạo những đồ dùng trực quan dùng để minh họa cho nội dung cốt chuyện sao cho thật hấp dẫn trẻ về màu sắc, tính chất ngộ nghĩnh của từng nhân vật và thật gần gũi với bản thân trẻ từ đó sẽ tập trung cao độ được sự chú ý của trẻ giúp trẻ tham gia vào tiết học một cách say mê, chủ động và tích cực.
Ví dụ: Kết hợp nhiều loại đồ dùng, con vật mua sẵn như gà, vịt, lợn cây quả và các loại con vật làm bằng len, xốp, đất nặn... với bàn tay khoé léo của mình tôi làm những bức tranh bằng bông len, dựng mô hình bằng sa bàn, hay sử dụng rối tay, tranh cắt rời.
Cụ thể: Chuẩn bị dạy tiết chuyện “Đôi bạn nhỏ”
+ Tôi đã làm cho một chú gà con và một chú vịt con bằng len có màu sắc đẹp, trông rất ngộ nghĩnh đáng yêu, rồi vẽ một con cáo rất hung ác để trẻ cảm nhận được tính cách độc ác của con cáo già.
+ Làm sa bàn là một cánh đồng có hồ nước, bãi cỏ non, bụi cây... để sử dụng trong lúc kể chuyện có hình ảnh minh hoạ. Gà ở trên bãi cỏ non, vịt xuống ao mà cua và bỗng có một con cáo xuất hiện sau bụi cây...
Để phát triển vốn từ, vốn hiểu biết của trẻ đối với các sự vật, hiện tượng, các đặc điểm, hình dáng, cấu tạo của một số nhân vật thường xuyên hiện trong câu chuyện kể thì việc chuẩn bị báo họa mi, tranh ảnh rất cần thiết.
Ví dụ: Đặt báo hoạ mi, sưu tầm tranh ảnh, sách chuyện tranh.
- Hàng ngày cô cho trẻ xem báo họa mi, sách truyện tranh vào những giờ chơi đón, trả trẻ qua những lần xem báo trẻ quan sát, tiếp xúc với các loại tranh về con vật, gà,vịt, mèo, chó, lợn... cây cỏ hoa lá... và cô đọc cho trẻ nghe những bài thơ, mẫu chuyện nhỏ có nội dung giáo dục trẻ, gần gũi với các hành vi của trẻ... Tạo cho trẻ có thói quen thích nghe cô kể chuyện.
- Xây dựng góc tuyên truyền là một công việc chuẩn bị hữu ích trong việc hướng trẻ làm quen với chuyện kể, làm cho trẻ có lòng ham muốn, được hiểu nội dung của câu chuyện, thích được nghe cô kể chuyện.
Ví dụ: Sưu tầm các bức tranh có nội dung như tranh bé vòng tay chào bố mẹ, các bạn nhỏ cùng chơi bên nhau, các con vật gà, vịt quây quần bên nhau, hay tranh ông bà bé trồng cây, bé tưới cây...
b/Luôn tạo tình huống bất ngờ, thú vị để lôi cuốn sự tò mò, sự kích thích tập trung chú ý của trẻ vào hoạt động làm quen với văn học:
Trẻ mầm non đặc biệt lứa tuổi 24-36 tháng sự tập trung, chú ý của trẻ chưa cao nếu cô không khéo léo tạo tình huống gây sự hấp dẫn, chú ý của trẻ thì việc trẻ tham gia vào hoạt động học tập sẽ không có kết quả, nó sẽ làm cho tiết học nhất là câu chuyện sẽ buồn tẻ, mờ nhạt... Vì thế trong việc tổ chức tiết “Làm quen văn học” đặc biệt đối với trẻ nhà trẻ đồ dùng trực quan là một điều không thể thiếu được, nó càng đẹp, càng phong phú, gần gũi với trẻ thì sẽ thu lại được kết quả càng cao, đặc biệt phải biết sử dụng các loại đồ dùng trực quan, minh hoạ vào tiết học một cách hợp lý, đúng lúc, phù hợp với nội dung câu chuyện, bài thơ:
Ví dụ: Khi tôi kể câu chuyện: “Cháu chào ông ạ”
ở tiết 1: Tôi sẽ xây dựng sa bàn gồm: Có 1 con đường đi rất đẹp, trên đường có một ông già và 3 nhân vật đó là một chú gà nhỏ có bộ lông vàng ở trước mặt ông già, một chú chim bạc má đậu trên một cành cây bên đường và một chú cóc vàng đặt trên mỏm đá. Để vào bài thu hút được tất cả sự chú ý của trẻ với những lời dẫn dắt vào bài thật nhẹ nhàng, có sức thuyết phục, trẻ thực sự tham gia tích cực vào hoạt động cùng cô
Ví dụ: Câu chuyện “Thỏ ngoan”
Tôi dựng sân khấu rối, phía sau có bức tranh cảnh núi rừng, làm rối tay: “Bác gấu, thơ con cáo”, tận dụng giấy thiết mụ làm mưa, vẽ vào bức củi lửa, lời kể kết hợp với sử dụng rối một cách nhuần nhuyễn thu hút được sự tập trung của trẻ, trẻ hứng thú đọc, qua đó trẻ thích làm những việc tốt giúp đỡ mọi người.
Ví dụ: Khi tôi kể câu chuyện “Quả trứng”
Tôi sẽ dùng vỏ quả trứng vịt chia làm 2 nữa rồi nặn một chú vịt con thật xinh xắn, ngộ nghĩnh bỏ vào trong rồi đậy nắp lại với nhau.
Khi vào bài tôi sẽ gây tình huống lý thú là tôi nói “Quả trứng lúc lắc, lúc lắc rồi đánh tách một cái” tôi sẽ gây tiếng nổ táh một cái ở vỏ trứng đồng thời tách hai nữa vỏ trứng và tôi đặt vị trí quả trứng thật phù hợp cho tất cả trẻ đều thấy rõ có một chú vịt ló đầu ra khỏi quả trứng và kêu to vít... vít... vít.
- Và với tiết này tôi kết hợp sử dụng kiến thức của hai bộ môn. Nhận biết tập nói và âm nhạc. Tôi đã thực sự thu hút được sự hứng thú của trẻ vào nội dung câu chuyện.
Ví dụ: Với câu chuyện “Cây táo”
Trong lúc kể chuyện tôi kết hợp minh họa bằng mô hình trực quan:
- Ông già trồng cây toá xuống đất
- Có một be gái cầm bình tưới cho cây
Khi tô kể đoạn: Gà trống đi qua nói to:
	“Cây ơi, cây lớn mau
Thế là những chiếc lá non bật ra”
	Đồng thời tôi gắn một chiếc lá non lên cây làm cho cây trở nên sinh động, hấp dẫn.
	- Kể đoạn:	“Bươm bướn bay qua và nói
Cây ơi cây lớn mau
Thế là cây ra đầy hoa”
	- Tôi sẽ gắn nhanh những bông hoa thật đẹp và đáng yêu.
	- Đoạn cuối: “Cây ra đầy quả”
	Tôi sẽ gắn một số quả táo chín lên cây
	Có thể nói kết quả của tiết dạy chuyện của tôi luôn luôn đạt kết quả cao, bởi với sự sáng tạo, luôn tìm ra cái mới, cái lạ để làm sao thu hút trẻ tạo cho trẻ những điều bất ngờ, mở ra trước mắt trẻ những điều kỳ diệu. Trẻ nắm vững nội dung của câu chuyện, biết cụ thể từng hành động, lời nói của các nhân vật, giúp trẻ cảm thụ câu chuyện, biết cụ thể từng hành động, lời nói của các nhân vật, giúp trẻ cảm thụ được vẻ đẹp của thiên nhiên như cây, hoa, lá quả, ong mặt trời, mưa phùn bay ...
Để tiết dạy kể chuyện được thành công, trong lúc kể tôi có thể tạo tình huống để giáo dục trẻ.
Ví dụ: Trong câu chuyện “Cây táo”
Lúc tôi kể chuyện nhờ cô giáo cùng lớp lấy nước tưới cho cây trong bình ngay trước cửa lớp.
Tôi liền hướng trẻ vào việc cô tưới cây để giáo dục trẻ biết chăm sóc, tưới cho cây hàng ngày để cây mau lớn, ra nhiều lá, nhiều hoa.
- Bên cạnh tạo tình huống để trẻ hứng thú nghe chuyện, hiểu nội dung câu chuyện và giáo dục trẻ một cách đầy đủ, có hiệu quả, thì việc tạo tình huống, đặt các câu hỏi gợi mở để cung cấp thêm vè vốn từ cho trẻ, giúp trẻ nói đúng từ, sửa sai, sửa ngọng cho trẻ cũng là một yêu cầu đặt ra rất cần thiết đối với trẻ nhà trẻ. Bởi vậy tôi luôn tìm ra những tình huống mới lạ để giúp trẻ được luyện nói, phát triển ngôn ngữ.
Ví dụ: Khi kể chuyện “Quả trứng”
Cô tổ chức cho trẻ buổi đi thăm nhà bạn búp bê. Đến nhà búp bê cô nói: Các con nhìn xem nhà bạn búp bê nuôi có nhiều con vật không? có những con vật gì nào?
Cô cho trẻ trả lời: Có gà, lợn, vịt ...
Đồng thời kết hợp với bộ môn nhận biết tập nói khuyến khích trẻ tích cực trả lời, luyện phát âm, nói đúng từ, không nói ngọng, nói lắp ...
Ví dụ: Trong tiết dạy thơ “Yêu mẹ”
	Tôi lại tạo tình huống: Cô rất yêu quý mẹ của mình nên cô đọc bài thơ “Yêu mẹ” rất hay, tình cảm, rõ ràng, thế bạn nào yêu mẹ nhất nào? Hãy đọc bài thơ “Yêu mẹ” thật hay cho cô nghe nào. Trẻ tự nhiên được kích thích, hăng say và mong muốn đọc bài thơ.
	Chính những lúc trẻ luyện đọc thơ đã giúp vốn từ, vốn ngôn ngữ của trẻ tăng lên, trẻ được luyện phát âm, thể hiện tình cảm qua lời thơ...
- Qua những năm giảng dạy và tiến hành các giờ làm quen văn học trên lớp, trên trẻ tôi thấy trước đây trẻ thường rụt rè, nhút nhát, thụ động trong tiết học trẻ chờ cho cô nhắc nhở trẻ mới dám trả lời, lúc tham gia vào tiết học chưa hăng say, tích cực ... Nhưng với sự linh hoạt, sáng tạo luôn tìm tòi những cái mới lạ, cái hay trong thủ thuật lên lớp tôi thaýa trẻ nên m