Giáo án Vật lý 9 - Chương 2

ghiệm 1, muốn làm xuất hiện dòng điện cảm ứng được rỏ ràng thì GV cần HDHS làm động tác đưa nam châm vào ống dây , để nam châm nằm yên và kéo nam châm ra nhanh , dứt khoát từng động tác . Nếu làm động tác chậm thì suất điện động sẽ nhỏ không đủ làm sáng đèn LED.
	- GV không giải thích tại sao xuất hiện dòng điện cảm ứng.(HS sẽ tìm hiểu trong bài 32)
IV/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG:	
TRỢ GIÚP CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1 (5 phút )
1. Ổn định - KTSS
2. Kiểm tra: 
HS1: Phát biểu quy tắc bàn tay trái ? áp dụng xác định chiều lực từ và chiều dòng điện trong các trường hợp sau: 
A
 N + S N F S
 B
3. HDHS tìm hiểu bài 31:
*Đặt vấn đề : Trong đinamô xe đạp , không có pin hay acquy mà vẫn tạo ra được dòng điện, Vậy cái gì đã tạo ra dòng điện ở đây ?
Ổn định - trả lời câu hỏi của GV
HSÞ quy tắc bàn tay trái: (SGK)
 + A
a) + b) I F 
 F - B
‡ Theo dõi , ghi nhận vấn đề
Hoạt động 2 ( 5 phút )
‡ Y/c HS quan sát mô hình và hình 31.1SGK và hỏi :
? Bộ phận nào làm cho đèn xe đạp phát sáng ?
?Trong đinamô xe đạp , có những bộ phận nào ? chúng hoạt động ntn để tạo ra dòng điện ?
‡ Dùng mô hình và hình vẽ SGK để chính xác lại KQ
Phát hiện cách tạo ra dòng điện mà không dùng Pin và Acquy.
‡ Từng HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi , lớp nhận xét bổ sung.
Þ Bình xe đạp - gọi là đinamô
Þ nam châm và cuộn dây, nam châm quay trước cuộn dây
‡ Theo dõi, ghi nhận.
I/ cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp.
* Cấu tạo: 
 Núm quay được nối với nam câm bởi trục quay, lỏi sắt non, cuộn dây
* Hoạt động:
 Khi núm quay của đinamô quay thì nam châm quay , khi đó trong cuộn dây dẫn sẽ có dòng điện xuất hiện
Hoạt động 3 (7 phút )
‡ Dùng hình 31.1 SGK và mô hình đinamô đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phận chính.
? Em hãy dự đoán xem, hoạt động của bộ phận chính nào của đinamô gây ra dòng điện ?
Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp.
‡ Quan sát hình 31.1SGK và mô hình ® nêu ra các bộ phận chính :
Þ Nam châm vĩnh cửu và cuộn dây có lỏi sắt non.
‡ Nêu dự đoán: Nam châm quay làm cho cuộn dây xuất hiện dđ ( hoặc ngược lại)
Hoạt động 4 (10 phút ) 
‡ HDHS làm TN
* Lưu ý HS: Làm động tác phải nhanh và dứt khoát:
1.Đưa nam châm vào trong cuộn dây.
2.Để nam châm nằm yên một lúc trong cuộn dây.
3. Kéo nam châm ra khỏi cuộn dây.
‡ Tổ chức cho: đại diện nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét bổ sung .
‡ Chính xác lại KQ.
Tìm hiểu cách dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra dòng điện. Xác định trong trường hợp nào thì nam châm vĩnh cửu có thể tạo ra dòng điện.
‡ Làm việc nhóm: 
1. Làm thí nghiệm 1 theo HD của GV và SGK.
2. Nhóm trả lời các câu hỏi C1 và C2
‡ Đại diện nhóm trả lời, các nhóm khác nhận xét bổ sung:
Þ C1:Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây khi:
+ Đưa nam châm từ từ lại gần cuộn dây.
+ Đưa nam châm ra xa cuộn dây.
Þ C2: Trong cuộn dây có xuất hiện dòng điện cảm ứng.
‡ Theo dõi và sửa chữa sai sót.
II/ Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
1) Dùng nam châm vĩnh cửu:
a) Thí nghiệm:
C1:
C2:
b) Nhận xét 1 : 
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cực nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại.
Hoạt động 5 (10 phút)
‡ HDHS lắp mạch điện và làm TN 2.
* Lưu ý HS: 
1. Cách đặt nam châm điện (lõi sắt của nam châm đưa sâu vào lòng cuộn dây).
2. Làm rõ :Khi đóng - ngắt mạch điện thì từ trường của nam châm điện thay đổi ntn ?
( Khi dòng điện tăng, giảm ® từ trường nam châm điện mạnh yếu như thế nào ?)
‡ Tổ chức cho các nhóm HS trao đổi kết quả, sau đó GV chính xác lại.
? Qua những thí nghiệm trên , hãy cho biết khi nào xuất hiện dòng điện cảm ứng ?
* thông báo : Các hiện tượng làm xuất hiện dòng điện cảm ứng ở các TN trên gọi là : hiện tượng cảm ứng điện từ.
Tìm hiểu cách dùng nam châm điện để tạo ra dòng điện. Xác định trong trường hợp nào thì nam châm điện có thể tạo ra dòng điện.
‡ Làm việc nhóm:
1. Thực hiện thí nghiệm 2
2. Trả lời C3
3. Thảo luận nhận xét các trường hợp xuất hiện dòng điện.
Þ C3:Dòng điện xuất hiện:
+ Trong khi đóng mạch điện của nam châm điện.
+ Trong khi ngắt mạch điện của nam châm điện.
‡ Thảo luận, nhận xét, sửa chửa
‡ Từng HS đọc thông tin SGK và trả lời:
Þ Khi có sự chuyển động tương đối giữa nam châm và cuộn dây dẫn kín để các đường cảm ứng từ qua cuộn dây tăng - giảm liên tục (hoặc có sự biến thiên của từ trường qua cuộn dây) thì trong cuộn dây dẫn sẽ xuất hiện dòng điện cảm ứng.
‡ Theo dõi, ghi nhận
2) Dùng nam châm điện:
a) Thí nghiệm:
C3:
b) Nhận xét 2 :
Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian đóng và ngắt mạch của nam điện , nghĩa là trong thời gian dòng điện của nam châm điện biến thiên
II / Hiện tượng cảm ứng điện từ:
Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.
Hoạt động 6 (8 phút)
‡ Y/c HS nêu dự đoán : hiện tượng sẽ xảy ra ở câu hỏi C4, những căn cứ nêu dự đoán ?
‡ Tổ chức cho nhóm HS làm TNKT, GV theo dõi giúp đỡ.
‡ Nêu câu hỏicủng cố :
1) Có những cách nào có thể dùng nam châm để tạo ra dòng điện ?
2) Dòng điện được tạo ra khi đó gọi là dòng điện gì ?
‡ Cho HS đọc mục ghi nhớ cuối bài.
* Lưu ý HS: có các cách khác có thể tạo dòng điện như : cho nam châm điện chuyển động , hoặc cho nam châm quay trước cuộn dây.
‡ HDHS trả lời các câu hỏi bài tập 31.3 SBT VL9 và xem đọc trước bài 32 SGK.
‡ Nhận xét , đánh giá tiết học.
Vận dụng và củng cố.
‡ Nêu dự đoán trước lớp : trong cuộn dây có dđ cảm ứng xuất hiện. Vì một đầu nam châm chuyển động lại gần - ra xa cuộn dây liên tục.
‡ Nhóm làm TNKT và trả lời C4, C5
‡ Từng HS trả lời trước lớp, HS khác theo dõi nhận xét và bổ sung.
Þ Cho nam châm vĩnh cửu chuển động lạigần hay ra xa cuộn dây kín.
Þ Dòng điện cảm ứng.
‡ Từng HS tự đọc mục " ghi nhớ "
‡ Theo dõi, ghi nhận.
‡ Theo dõi, ghi nhận.
‡ Rút kinh nghiệm.
III/ Vận dụng :
C4 : trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng xuất hiện.
C5 : Chính là nhờ nam châm ta có thể tao ra dòng điện.
RÚT KINH NGHIỆM:
TUẦN 18	TIẾT PPCT 36	NGÀY SOẠN :12/12 	 NGÀY DẠY: .../.../201...
ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG 
Bài :31 
Kiến thức đã biết có liên quan
Kiến thức cần hình thành
 Hiện tượng cảm ứng điện từ
 Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường
I/MỤC TIÊU:
¨ Kiến thức:
1. Nêu được dòng điện cảm ứng xuất hiện khi có sự biến đổi (tăng hoặc giảm) của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín .
2. Nêu được dấu hiệu chính để phân biệt dòng điện xoay chiều với dòng điện một chiều
¨ Kĩ năng:
	Giải được một số bài tập định tính về nguyên nhân gây ra dòng điện cảm ứng.
¨ Thái độ: tích cực, nghiêm túc. Biết hợp tác cùng tìm hiểu bài.
II/CHUẨN BỊ:
* Giáo viên: 
	- Ảnh phóng to hình 32.1 SGK
	- Bài soạn HD số 32
	- Xem thông tin bổ sung kiến thức và PPDH trong SGV
 *Nhóm HS:
	 Mô hình cuộn dây dẫn và đường sức từ của nam châm
III/ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC : HỌC HỢP TÁC
	- GV có thể thông báo dự đoán của các nhà khoa học về vai trò của từ trường trong hiện tượng cảm ứng điện từ , sau đó HDHS sử dụng mô hình đường sức từ để khảo sát những biến đổi mà từ trường gây ra đối với cuộn dây khi xuất hiện dòng điện cảm ứng: " số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây thay đổi "
	- Yêu cầu HS phải đối chiếu những trường hợp cụ thể : xuất hiện dòng điện cảm ứng với sự biến đổi số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây để rút ra nhận xét.
* Như vậy, điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng được xác lập bằng thực nghiệm dựa trên thí nghiệm đưa nam châm vào hay kéo nam châm ra khỏi cuộn dây dẫn kín .
IV/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG:
TRỢ GIÚP CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1 ( 7 phút)
1. Ổn định - KTSS
2. Kiểm tra :
HS1: Hoạt động nào của bộ phận chính ở đnamô xe đạp gây ra dđ ? Dòng điện được tạo ra trong đinamô gọi là dòng điện gì ?
HS2: Khi nào xuất hiện dđ cảm ứng ? có những cách nào có thề tạo ra dòng điện cảm ứng với nam châm và ống dây ?
3.HDHS tìm hiểu bài 32: 
‡ Nêu vấn đề như SGK sau đó nêu lại hỏi: " có những cách nào dùng nam châm đều tạo ra dđ cảm ứng ? " 
Ổn định - trả lời câu hỏi của GV
HS1:
HS2:
‡ Theo dõi, ghi nhận vấn đề
Hoạt động 2 ( 7 phút )
? Việc tạo ra dđ có phải phụ thuộc vào chính nam châm hay không ?
? Yếu tố chung nào trong các trường hợp đã gây ra dòng điện cảm ứng ?
*Thông báo : Các nhà khoa học cho rằng chính từ trường của nam châm đã tác dụng một cách nào đó lên cuộn dây dẫn và gây ra dđ cảm ứng.
‡ Đặt vấn đề :Ta đã biết, có thể dùng đường sức từ để biểu diễn từ trường. Vậy ta phải làm ntn để nhận biết được sự biến đổi của từ trường trong lòng cuộn dây khi đưa nam châm lại gần hoặc ra xa cuộn dây ?
 Nhận biết vai trò của từ trường trong hiện tượng cảm ứng điện từ
‡ Suy nghĩ ® nêu phát hiện của mình trước lớp, lớp nhận xét :