Giáo án Sinh học 10 - Bài 32: Bệnh truyền nhiễm và miễn dịch

/ /20
Tiết thứ: 33
Bài 32: BỆNH TRUYỀN NHIỄM VÀ MIỄN DỊCH
I.Mục tiêu:
 Trước, trong và sau khi học xong bài này, học sinh phải:
THỜI ĐIỂM
TRƯỚC
TRONG
SAU
1.Kiến thức
-Sau khi học xong bài trước.
-Hiểu được những khái niệm, những nội dung mới.
-Trình bày được thế nào là bệnh truyền nhiễm, cách lan truyền của các tác nhân gây bệnh để qua đó nâng cao ý thức phòng tránh, giứ gìn vệ sinh cá nhân và cộng đồng.
-Nêu được thế nào là miễn dịch. Phân biệt được các lọai miễn dịch.
2.Kỹ năng
-Nghiên cứu, xử lý tài liệu độc lập.
-Truy vấn bạn bè những điều chưa hiểu.
-Xử lý tài liệu theo sự định hướng của giáo viên.
-Năng lực làm việc theo nhóm.
-Truy vấn giáo viên những điều chưa hiểu.
-Khái quát được nội dung cơ bản của bài. 
-Xây dựng được mối liên hệ giữa các khái niệm cũ và mới.
3.Thái độ
-Góp phần hình thành, củng cố năng lực tự học tập suốt đời.
-Hứng thú với những nội dung kiến thức mới và một số vận dụng của nội dung đó trong cuộc sống.
-Có ý thức bảo vệ sức khoẻ, tránh các bệnh do virus gây nên.
-Áp dụng những điều được học và trong cuộc sống.
II.Nội dung:
-Kiến thức trọng tâm: Miễn dịch.
-Khái niệm khó, mới: Bệnh truyền nhiễm, truyền ngang, truyền dọc, sol khí, miễn dịch, miễn dịch đặc hiệu và miễn dịch không đặc hiệu, miễn dịch thể dịch, miễn dịch tế bào.
-Bản đồ khái niệm:
III.Phương pháp, phương tiện tổ chức dạy học chính:
 1.Phương pháp:
 Hỏi đáp- tìm tòi bộ phận.
 2.Phương tiện:
- Hình ảnh một số loại bệnh truyền nhiễm phổ biến: Tay chân miệng, sởi, viêm gan B.
IV.Tiến trình tổ chức học bài mới:
 1.Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi: 
- Trình bày 5 giai đoạn nhân lên của VR trong tế bào?
- HIV/AIDS nguy hiểm như thế nào đối với đời sống con người? Có những biện pháp nào ngăn chặn sự lây nhiễm HIV?
2.Đặt vấn đề: Tại sao chúng ta có thể bị bệnh truyền nhiễm? Cần phải làm gì để luôn khỏe mạnh mà không bị bệnh truyền nhiễm?
 3.Hoạt động tổ chức học bài mới:
TG
HOẠT ĐỘNG THẦY - TRÒ
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG 1
Tìm hiểu bệnh truyền nhiễm và các phương thức lây truyền
GV: Bệnh truyền nhiễm có thể lây truyền qua các con đường nào?
GV: Kể một số bệnh truyền nhiễm do Virus gây nên?
GV: Cần phải làm gì để phòng tránh các bệnh truyền nhiễm?
HOẠT ĐỘNG 2
Tìm hiểu miễn dịch
GV: Miễn dịch là gì?
GV: Hoàn thành các phiếu học tập sau:
I.BỆNH TRUYỀN NHIỄM
1.Những vấn đề chung về bệnh truyền nhiễm:
a) Khái niệm:
-Bệnh truyền nhiễm là bệnh do VSV gây ra, có khả năng lây lan từ cá thể này sang cá thể khác.
b) Tác nhân gây bệnh:
Tác nhân gây bệnh: VK, nấm, VR,…
c) ĐK gây bệnh:
 +Độc lực
 +Số lượng đủ lớn
 +Con đường xâm nhập thích hợp
2.Các phương thức lây truyềna.Truyền ngang:
-Qua sol khí, đường tiêu hoá, tiếp xúc trực tiếp hoặc động vật cắn, côn trùng đốt.
b.Truyền dọc:Truyễn từ mẹ sang thai nhi qua nhau thai, nhiễm khi sinh nở hoặc qua sữa mẹ.
3. Các bệnh truyền nhiễm thường gặp do virus:
a. Bệnh đường hô hấp 90% là do virus như viêm phổi, viêm phế quản, cảm lạnh, SARS. Virus xâm nhập qua không khí. 
b. Bệnh đường tiêu hoá virus xâm nhập qua miệng gây ra các bệnh như viêm gan, quai bị, tiêu chảy, viêm dạ dày-ruột...
c. Bệnh hệ thần kinh virus vào bằng nhiều con đường rồi vào máu tới hệ thần kinh TƯ gây bệnh dại, bại liệt, viêm não...
d. Bệnh đường sinh dục lây trực tiếp qua quan hệ tình dục gây nên các bệnh viêm gan B, HIV...
e. Bệnh da như đậu mùa, sởi, mụn cơm...
4.Phòng tránh: (Trên cơ sở các con đường lây nhiễm)
II. MIỄN DỊCH
1. Khái niệm:
Miễn dịch là khả năng tự bảo vệ đặc biệt của cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh khi chúng xâm 
nhập vào cơ thể.
2. Các loại miễn dịch:
Đặc điểm
Miễn dịch không đặc hiệu
Miễn dịch đặc hiệu
Điều kiện để có miễn dịch
Là loại miễn dịch tự nhiên mang tính bẩm sinh, không đòi hỏi phải có tiếp xúc với kháng nguyên.
Xảy ra khi có kháng nguyên xâm nhập
Cơ chế tác động
-Ngăn cản không cho VSV xâm nhập vào cơ thể (da, niêm mạc, nhung mao đường hô hấp, nước mắt,…)
-Tiêu diệt các VSV xâm nhập (thực bào, tiết dịch phá huỷ)	-Hình thành kháng thể làm kháng nguyên không hoạt động được.
-Tế bào T độc tiết prôtêin độc làm tan tế bào nhiễm, khiến VR không hoạt động được
Tính đặc hiệu
Không có tính đặc hiệu
Có tính đặc hiệu
Đặc điểm
Miễn dịch thể dịch
Miễn dịch tế bào
Phương thức miễn dịch
Cơ thể sản xuất ra kháng thể đặc hiệu
Có sự tham gia của các tế bào T độc
Cơ chế tác động
Kháng nguyên phản ứng đặc hiệu với kháng thể kháng nguyên không hoạt động được
Tế bào T độc tiết prôtêin độc làm tan tế bào nhiễm khiến VR không nhân lên được.
 4.Củng cố: Xung quanh ta có rất nhiều các VSV gây bệnh nhưng vì sao đa số chúng ta vẫn sống khỏe mạnh?
 5.Kiểm tra đánh giá:
- Hãy đề xuất các biện pháp phòng tránh, bệnh truyền nhiễm?
 6.Bài tập về nhà:
-Hoàn thiện các câu hỏi cuối bài.
-Soạn bài mới.
 7.Từ khoá tra cứu:
V. Kiến thức nâng cao, bổ sung:
-
VI.Tài liệu tham khảo:
-SGV.
-Tranh ảnh từ mạng internet.
VII.Rút kinh nghiệm:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ngày tháng năm 
Tổ trưởng: