Giáo án Sinh học 10 - Bài 22: Dinh dưỡng, chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Bài 22: DINH DƯỠNG, CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở VI SINH VẬT
I.Mục tiêu bài học
1.Kiến thức
-Nêu được khái niệm và đặc điểm chung của vi sinh vật
-Trình bày được các kiểu dinh dưỡng của vi sinh vật dựa vào nguồn cacbon và nguồn năng lượng vi sinh vật sử dụng
-Nêu được hô hấp hiếu khí, hô hấp kị khí và lên men
2.Kỹ năng
-Quan sát, phân tích hình
-Đọc sgk, phân tích, khái quát, tổng hợp kiến thức
-Hoạt động nhóm
3.Thái độ
-Thấy được sự đa dạng sinh học trong thế giới sống
II.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1.Chuẩn bị của giáo viên
Giáo án, giáo án điện tử, phiếu học tập
2.Chuẩn bị của học sinh
Sgk, vở ghi
III.Tiến trình dạy học
1.Ổn định lớp
Ngày
Lớp
Tên học sinh vắng
2.Dạy bài mới
Vào bài: Chúng ta vừa kết thúc phần 2: Sinh học tế bào trong bài trước, hôm nay cô và cả lớp cùng nhau tìm hiểu phần 3: Sinh học vi sinh vật.Giống như các cấp tổ chức sống khác, vi sinh vật cũng có các đặc trưng cơ bản là chuyển hóa vật chất và năng lượng, sinh trưởng, sinh sản. Trong phần 3, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu từng đặc trưng sống qua chương 1, chương 2 và tìm hiểu 1 đại diện của vi sinh vật là virus trong chương 3. Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu chương đầu tiên: chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật.
Trước khi vào bài mới, cô có một số thí nghiệm sau:
TN1: có 2 đĩa sứ, đĩa 1 đựng giấm, đĩa 2 đựng bia để ở ngoài không khí trong 3 ngày. So sánh mùi của 2 đĩa trên?
TN2: Rắc 1 ít bột men vào cơm nếp và ủ trong 2 ngày. Nhận xét kết quả thí nghiệm?
(Hs nêu hiện tượng ở thí nghiệm 1 là đĩa sứ đựng bia có mùi chua giống đĩa sứ đựng giấm, thí nghiệm 2, cơm nếp có mùi thơm giống rượu)
Gv: Tại sao bia khi để trong đĩa sứ vài ngày lại có mùi chua như giấm, tại sao khi cho men vào cơm nếp rồi ủ vài ngày, cơm nếp chuyển thành rượu?
(Hs: do hoạt động của vi sinh vật)
Vậy vi sinh vật là gì? Vsv có đặc điểm gì? Dinh dưỡng, chuyển hóa vật chất và năng lượng như thế nào? Để trả lời câu hỏi trên, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài 22: Dinh dưỡng, chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật.
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm và đặc điểm của vi sinh vật
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
-Kể tên một số loại vi sinh vật mà em biết?
-Những đại diện trên thuộc giới nào đã học trong bài 2: các giới sinh vật?
GV: Vi sinh vật không phải là đơn vị phân loại, mà là tập hợp một số sinh vật thuộc nhiều giới
-Quan sát hình 7.3 sgk-32 hoặc màn hình, nhận xét về kích thước của vi sinh vật?
-Quan sát hình, nhận xét về mức độ tổ chức cơ thể của vi sinh vật? 
-Vi sinh vật là gì?
Nhận xét, đánh giá
-Xét bài toán: nuôi cấy 1 vi khuẩn e.coli, sau 20 phút, phân chia 1 lần tạo thành 2 tế bào con. Tính số tế bào con tạo thành sau 24h.
Nhận xét tốc độ sinh trưởng và sinh sản của vsv?
Nhận xét về tốc độ hấp thụ, chuyển hóa chất dinh dưỡng ở vsv?
Các vsv phân bố ở môi trường nào? Nhận xét về sự phân bố của vsv?
Nhận xét, đánh giá, tổng kết kiến thức
Suy nghĩ cá nhân và trả lời ( vi khuẩn, nấm men, động vật nguyên sinh...)
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
1.Khái niệm và đặc điểm của vi sinh vật
1.1.Khái niệm
Vi sinh vật là tập hợp một số sinh vật đơn bào (tập hợp đơn bào) nhân sơ hoặc nhân thực có kích thước cơ thể nhỏ bé, chỉ nhìn rõ dưới kính hiển vi
1.2.Đặc điểm
-Tốc độ hấp thụ, chuyển hóa dinh dưỡng nhanh
-Tốc độ sinh trưởng, sinh sản nhanh.
-Phân bố rộng
Hoạt động 2: Tìm hiểu các kiểu dinh dưỡng của vi sinh vật
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Nghiên cứu bảng trong sgk, trả lời câu hỏi:
Dựa vào nguồn năng lượng, có thể chia dinh dưỡng ở vsv thành mấy kiểu? VD?
Dựa vào nguồn cacbon, có thể chia dinh dưỡng ở vsv thành mấy kiểu? VD?
Nhận xét, đánh giá
So sánh 2 kiểu dinh dưỡng: quan tự dưỡng và hóa dị dưỡng?
Các vi sinh vật làm cơm, bánh mì mốc thuộc loại dinh dưỡng nào? Tại sao?
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
2. Các kiểu dinh dưỡng
Nguồn cacbon:
+VSV tự dưỡng (nguồn cacbon là cacbonic)
+VSV dị dưỡng ( nguồn cacbon là chất hữu cơ)
Nguồn năng lượng
+VSV quang dưỡng (nguồn năng lượng là ánh sáng)
+VSV hóa dưỡng (nguồn năng lượng là chất hoát học)
Hoạt động 3: Tìm hiểu hô hấp và lên men
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Chia lớp thành nhóm theo bàn. Yêu cầu:
Nghiên cứu sgk-89, 90. Hoàn thành phiếu học tập số 1
Nhận xét, đánh giá
Tại sao tác nhân gây hại cho quả thường là nấm mốc mà ít khi là vi khuẩn?
Tại sao khi ủ rượu hoặc làm sữa chua thì không nên mở nắp ra xem?
Tại sao nước trong một số ao hồ, sông lại có màu đen?
Suy nghĩ cá nhân và trả lời
3.Hô hấp và lên men
Đáp án phiếu học tập
Đáp án phiếu học tập
Đặc điểm
Hô hấp hiếu khí
Hô hấp kị khí
Lên men
Chất nhận e cuối cùng
Oxy phân tử
Không phải oxy phân tử
Chất hữu cơ
Sản phẩm
ATP, cacbonic và nước
ATP, chất hữu cơ (chưa được oxy hóa hoàn toàn)
ATP, chất hữu cơ (chưa được oxy hóa hoàn toàn)
Đại diện vsv
Trùng đế giày
Vi khuẩn nitrat
Nấm men
3.Củng cố
Trả lời câu hỏi trắc nghiệm trong violet
5. Dặn dò
Làm câu hỏi và bài tập sgk-90. Chuẩn bị bài 23