Giáo án ngữ văn lớp 7- Học kì I

i qua ñeøo Ngang baø xuùc caûm vaø saùng taùc baøi thô.
Noäi dung chính cuûa baøi thô?
- HS ñoïc dieãn caûm baøi thô.
Choàng baø laøm tri huyeän Thanh Quan (tænh Thaùi Bình) neân baø coù teân goïi laø baø Huyeän Thanh Quan. Baø soáng trong thôøi ñaïi cuoái nhaø Leâ vaø ñaàu nhaø Nguyeãn. Trieàu ñình nhaø Nguyeãn môøi baø vaøo kinh thaønh Hueá giöõ chöùc Cung trung giaùo taäp ñeå daïy cho caùc coâng chuùa vaø cung phi.
8 caâu, moãi caâu 7 chöõ, caùc töø cuoái nhöõng caâu 1, 2, 4, 6, 8 vaàn vôùi nhau – vaàn baèng. Tieáng thöù hai caâu 1 thanh traéc ž luaät traéc.
Chia laøm 4 phaàn:
2 caâu ñeà: caâu 1 (phaù ñeà), caâu 2 (thöøa ñeà).
2 caâu thöïc: caâu 3, 4.
2 caâu luaän: caâu 5, 6.
2 caâu keát.
Nieâm luaät:
Caâu 1 nieâm caâu 8.
Caâu 2 nieâm caâu 3.
Caâu 4 nieâm caâu 5.
Caâu 6 nieâm caâu 7.
(Nhaát tam nguõ baát luaän – Nhò töù luïc phaân minh).
Trieàu ñình nhaø Nguyeãn môøi baø vaøo kinh thaønh Hueá daïy cho caùc coâng chuùa vaø cung phi ž ñi qua ñeøo Ngang.
Böùc tranh ñeøo Ngang hoang sô vaéng veû.
¦ Taâm traïng coâ ñôn cuûa baø Huyeän Thanh Quan.
I. Ñoïc – tìm hieåu chuù thích:
1. Taùc giaû:
- Baø Huyeän Thanh Quan queâ ôû Nghi Taøm (Taây Hoà – Haø Noäi).
2. Taùc phaåm:
a. Theå loaïi:
Thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät.
b. Xuaát xöù: Saùng taùc luùc baø nhaän chöùc Cung trung giaùo taäp ž ñi ngang qua ñeøo Ngang.
c. Ñaïi yù: Taâm traïng coâ ñôn cuûa baø Huyeän Thanh Quan tröôùc caûnh töôïng hoang sô cuûa ñeøo Ngang.
HÑ 3:
Höôùng daãn HS thaáy roõ caûnh töôïng ñeøo Ngang ž taùc giaû boäc loä taâm traïng.
-Ñoïc 2 caâu ñeà:
-Chuû theå tröõ tình cuûa baøi thô laø ai ?(Laàn ñaàu tieân trong ñôøi phaûi xa queâ,xa nhaø, gaëp caûnh baùt ngaùt nuùi röøng treân con ñeøo chaïy xoâ ra bieån vaøo moät thôøi ñieåm raát ñaëc bieät trong ngaøyž thôøi ñieåm naøo ?
- Baø cöù böôùc tieáp thong dong trong caûnh aáy hay döøng laïi ñeå ngaém caûnh ?
-Thôøi ñieåm buoåi chieàu coù lôïi theá gì trong vieäc boäc loä taâm traïng cuûa taùc giaû?
-Em coù nhôù moät bài ca dao nào theå hieän taâm trang buoåi chieàu nhôù meï nhôù queâ cuûa moät coâ gaùi ?
- Cho Hs thaûo luaän nhoùm.
? Caûnh Ñeøo Ngang ñöôïc mieâu taû baèng caùc bieän phaùp ngheä thuaät naøo ? yù nghóa cuûa caùc bieän phaùp ngheä thuaät ñoù 
- GV choát:Ñaù vaø coû caây, laù vaø hoa raäm raïp, chen chuùc. Caûnh vaät phoâ baøy veû hoang daõ,ban sô ž caùi nhìn chung,bao quaùt caûnh vaät ž caûnh vaéng laëng, buoàn baõ 
* HÑ4: Cho HS ñoïc 2 caâu thöïc – chuù yù pheùp ñoái raát chænh veà nhòp, thanh, töø loaïi.
- Caûnh vaät trong hai caâu thô ñöôïc quan saùt töø ñaâu ? Caûnh coù nhìn thaáy roõ neùt khoâng ?( hai caâu taû thöïc cuï theå theâm caûnh vaät Ñeøo Ngang, ñöùng treân ñænh ñeøo nhìn xuoáng caûnh “döôùi nuùi” vaø “beân soâng”, môø môø, nhoû hun huùt ).
- Caûnh ñaõ baét ñaàu xuaát hieän cuoäc soáng cuûa con ngöôøi chöa ? ñoù laø hình aûnh naøo ? 
-Hình aûnh “chuù tieàu ” vaø “nhaø chôï ” ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo hai töø laùy lom khom,laùc ñaùc ñöôïc ñaûo ra ôû ñaàu hai caâu thöïc ?
- Em caûm nhaän nhö theá naøo veà söï soáng ôû Ñeøo Ngang qua? (Khoâng nhìn thaáy ngöôøi kieám cuûi roõ neùt chæ thaáy thaáp thoaùng daùng löng cuùi lom khom, vaét veûo döôùi nuùi xa, hình boùng con ngöôøi ñaõ nhoû laïi caøng môø hôn. Laïi theâm tieâu ñieàu, “laùc ñaùc” cuûa leàu chôïž Söï soáng ôû Ñeøo Ngang ít oûi,thöa thôùt, ñìu hiu. )
* HÑ5: HS ñoïc tieáp hai caâu luaän. 
- Pheùp ñoái ñaõ ñöôïc söû duïng tieáp trong hai caâu luaän ntn?
- Nhöõng aâm thanh, tieáng ñoäng naøo taùc giaû nghe vaêng vaúng treân Ñeøo Ngang ?
GV giaûng: Nhöõng aâm thanh buoàn buoàn, khaéc khoaûi, trieàn mieân,khoâng döùt . Nhöõng aâm thanh naøy coù theå coù thaät maø coù theå do taùc giaû töôûng töôïng.
- Choã saùng taïo khaù maïnh baïo cuûa taùc giaû theo em laø gì ? (cho HS thaûo luaän )
-GV giaûng: Ñaây laø hai caâu thô taû taâm traïng buoàn, coâ ñôn, hoaøi coå ž tieáng loøng thieát tha da dieát cuûa taùc giaû nhôù nhaø, nhôù queâ, nhôù quaù khöù cuûa ñaát nöôùc.
* HÑ6:GV cho HS ñoïc hai caâu keát vôùi gioïng ñieäu phuø hôïp 
- ÔÛ hai caâu cuoái taùc giaû coøn taû caûnh nöõa hay khoâng ? Trôøi, non, nöôùc coù phaûi chæ ñôn thuaàn laø caûnh khoâng ? 
-GV giaûng: Nhaø thô nhaéc laïi, khaéc saâu theâm caùi aán töôïng buoàn, caûnh vaät hoang lieâu, rôøi raïc: trôøi,non,nöôùc... cuøng caùc khoâng gian noái tieáp:trôøi, roài ñeán nuùi, roài ñeán bieån Ñoâng... maø nhö rôøi raïc, taùch rôøi, moãi caûnh moät nôi.AÁy vì loøng ngöôøi ñang buoàn, ñang coâ leû, laïi ñöôïc caûnh tieáp theâm, toâ ñaäm.
? Maûnh tình rieâng coù nghóa laø gì ? taïi sao duøng töø “maûnh” ?
-GV giaûng: AÅn duï töø vöïng. Ñaây laø caû moät theá giôùi noäi taâm, laø noãi buoàn vaø coâ ñôn thaêm thaúm, vôøi vôïi cuûa moät caù nhaân nhaø thô.
- Em coù phaùt hieän ra ngheä thuaät töông phaûn trong hai caâu keát khoâng ?
- Noãi buoàn chia seû vôùi ai ñöôïc khoâng ?
- Ta vôùi ta laø ai vôùi ai ? Cuïm töø aáy gôïi cho em caûm xuùc gì veà baø Huyeän Thanh Quan ?
 -GV giaûng: Ta ñoái dieän vôùi ta, moät con ngöôøi, moät noãi buoàn, moät noãi coâ ñôn.
-Ñoïc 2 caâu ñaàu.
-Nhaø thô 
žLuùc xeá taø: chieàu taøn, naéng nhaït saép taét.
žBöôùc tôùi Ñeøo Ngang – döøng laïi ngaém caûnh 
žGôïi caûm giaùc buoàn, thöôøng suy nghó veà cuoäc ñôøi, thaân phaän.
ž- Ñieäp töø:chen, ñieäp aâm: ñaù, laù,hoa ž caây coû chen chuùc, raäm raïp. 
 HS ñoïc 2 caâu thöïc žtìm pheùp ñoái, nhòp, thanh, töø loaïi.
Ñöùng treân ñænh ñeøo nhìn xuoáng caûnh “döôùi nuùi ”vaø “beân soâng” ž caûnh nhìn môø xa, khoâng roõ neùt.
ž Chuù tieàu, nhaø chôï žcuoäc soáng cuûa con ngöôøi 
žÑaûo vi ngöõ, traät töï ñuùng cuûa hai caâu thô: 
-Vaøi chuù tieàu lom khom ôû döôùi nuùi.
- Maáy nhaø chôï laùc ñaùc ôû beân soâng.
žcon ngöôøi caøng môø, nhoû vôùi daùng lom khom döôùi nuùi xa, cuoäc soáng tieâu ñieàu vôùi caûnh laùc ñaùc cuûa leàu chôï ž Söï soáng ôû Ñeøo Ngang ít oûi,thöa thôùt, ñìu hiu. 
- HS ñoïc hai caâu luaän 
- HS tìm, chæ ra pheùp ñoái 
- Tieáng con chim quoác ( chim cuoác –ñoã quyeân ) vaø con chim gia gia (gaø goâ ).
- Chim quoác ž tieáng keâu cuoác cuoác ! ž ñaát nöôùc ž nhôù nöôùc.
 - Chim gia gia ž tieáng keâu gia gia ž gia ñình 
- HS ñoïc 
- Nhaéc laïi, khaéc saâu theâm caùi aán töôïng buoàn cuûa caûnh.
- Nôõi buoàn vaø nôõi coâ ñôn thaêm thaúm cuûa caù nhaân nhaø thô.
- Töông phaûn giöõa meânh moâng trôøi nöôùc, thaêm thaúm nuùi ñeøo vôùi con ngöôøi nhoû beù,ñôn chieác ñang oâm moät maûnh tình rieâng.
- Noãi buoàn khoâng ai chia seû cuûa nhaø thô.
- Taâm traïng coâ ñôn.
II. Ñoïc – tìm hieåu vaên baûn:
1. Hai caâu ñeà:
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá,lá chen hoa.
žThời điểm xế tà gợi tâm trạng buồn.
 -Ñieäp töø:chen 
-ñieäp aâm: ñaù, laù,hoa ž caây coû chen chuùc, raäm raïp 
ž cuoäc soáng coøn hoang sô, hiu haét, buoàn baõ.
2. Hai caâu thöïc:
Lom khom /döôùi nuùi,/ tieàu vaøi chuù,
Laùc ñaùc/ beân soâng, / chôï maáy nhaø.
-pheùp ñoái
-Töø laùy gôïi hình + ñaûo ngöõ: “lom khom, laùc ñaùc ” 
- ñaûo soá töø: “vaøi”, “maáy” 
žSöï soáng ôû Ñeøo Ngang ít oûi,thöa thôùt, ñìu hiu.
3. Hai caâu luaän:
Nhôù nöôùc/ ñau loøng,/ con quoác quoác,
Thöông nhaø/ moûi mieäng,/ caùi gia gia.
 ¦ Pheùp ñoái 
¦ AÅn duï töôïng tröng: Tieáng chim quoác >< nhôù nhaø 
¦ Pheùp chôi chöõ:
- Chim quoác ž tieáng keâu cuoác cuoác ! ž ñaát nöôùc ž nhôù nöôùc.
- Chim gia gia ž tieáng keâu gia gia ž gia ñình ž nhôù nhaø.
º Taâm traïng buoàn, coâ ñôn, hoaøi coå ž tieáng loøng thieát tha, da dieát cuûa taùc giaû nhôù nhaø, nhôù queâ, nhôù quaù khöù cuûa ñaát nöôùc.
º Möôïn caûnh taû tình.
4. Hai caâu keát:
Döøng chaân ñöùng laïi, trôøi, non, nöôùc,
Moät maûnh tình rieâng,ta vôùi ta.
- Ngheä thuaät töông phaûn: Trôøi,non, nöôùc >< moämaûnh tình rieâng,ta vôùi ta.
ž Giöõa khoâng gian meânh mang, xa laï, moät mình taùc giaû ñoái dieän vôùi noãi coâ ñôn naëng neà,kheùp kín,naëng neà gaàn nhö tuyeät ñoái.
HÑ 7:
GV cho HS ñoïc ghi nhôù.
Ñoïc ghi nhôù - cheùp vaøo vôû.
III. Ghi nhôù:
- Phong caùch trang nhaõ.
- Caûnh töôïng Ñeøo Ngang thoaùng ñaõng maø heo huùt, thaáp thoaùng coù söï soáng con ngöôøi .
- Noãi nhôù nöôùc, thöông nhaø, noãi buoàn thaàm laëng, coâ ñôn cuûa taùc giaû. 
HÑ 8:
GV höôùng daãn HS laøm baøi luyeän taäp - ñoïc theâm.
- Tìm haøm nghóa cuûa cuïm töø ta vôùi ta 
IV. Luyeän taäp:
 - Tìm haøm nghóa cuûa cuïm töø ta vôùi ta
V. Daën doø:
Hoïc thuoäc loøng baøi thô + ghi nhôù
Tieát 30
BAÏN ÑEÁN CHÔI NHAØ
	Nguyeãn Khuyeán
A.Muïc tieâu caàn ñaït:
Giuùp HS:
- Kieán thöùc: + Caûm nhaän ñöôïc tình baïn ñaäm ñaø, hoàn nhieân, daân daõ cuûa Nguyeãn Khuyeán.
	+ Böôùc ñaàu hieåu ñöôïc theå thô thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät .
- Kó naêng: Reøn kó naêng phaân tích thô Ñöôøng luaät.
- Thaùi ñoä: GD HS bieát yeâu quyù, toân troïng tình baïn.
B. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy -học:
 1. OÅn ñònh lôùp:
 2. Kieåm tra bài cũ:. - Ñoïc thuoäc loøng baøi thô “Qua Ñeøo Ngang” cho bieát vaøi neùt veà taùc giaû .
- Caûnh töôïng Ñeøo Ngang ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo ? Taâm traïng cuûa baø Huyeän Thanh Quan ra sao?
 3. Giôùi thieäu baøi môùi: Soáng ôû ñôøi ai maø khoâng coù baïn, nhaát laø khi coù ngöôøi baïn laïi laø yù hôïp taâm ñaàu, thì cuoäc soáng seõ coù yù nghóa vaø toát ñeïp bieát bao. Ñieàu ñoù ta seõ thaáy qua baøi “Baïn ñeán chôi nhaø” cuûa Nguyeãn Khuyeán.
 4. Tiến trình hoạt động: 
Hoaït ñoäng cuûa GV
Hoaït ñoäng cuûa HS
Ghi baûng
¯ HÑ 1: Tìm hieåu chuù thích GV ñoïc maãu, höôùng daãn hoïc sinh ñoïc
?Giôùi thieäu taùc giaû baøi thô
?Nhôù laïi theå thô thaát ngoân baùt cuù, haõy nhaän daïng baøi thô Baïn ñeán chôi nhaø?
¯ HÑ 2: Tìm hieåu vaên baûn 
?Baøi thô”Baïn ñeán chôi nhaø” noùi veà chuyeän gì?
? Theo em baøi naøy ñöôïc caây döïng theo boá cuïc nhö theá naøo? Em coù theå cho bieát noäi dung töøng phaàn
v Bình – chuyeån 
? Ñoù laø boá cuïc cuûa baøi “Baïn ñeán chôi nhaø” chuùng ta seõ tìm hieåu caûm xuùc khi baïn ñeán chôi. Nguyeãn Khuyeán tieáp ñoùn baïn nhö theá naøo?
Qua ñoù theå hieän tình caûm baïn beø nhö theá naøo?
Phaàn ño