Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 43, 44: Đồng chí (Chính Hữu)

i lính cách mạng.
- Một số hiểu biết về thể hiện thực trạng những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta.
- Lý tưởng cao đẹp và tình cảm keo sơn gắn bó làm nên sức mạnh tinh thần của những người chiến sĩ trong bài thơ.
- Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: ngôn ngữ thơ bình dị, biểu cảm, hình ảnh tự nhiên, chân thực.
2. Kĩ năng
- Đọc diễn cảm một bài thơ hiện đại.
- Bao quát toàn bộ tác phẩm, thấy được mạch cảm xúc trong bài thơ.
- Tìm hiểu một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, từ đó thấy được giá trị nghệ thuật của chúng trong bài thơ.
3. Thái độ
GD tính nhân văn cao cả trong tình đồng chí, bạn bè.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. GV: Tài liệu tham khảo
ảnh chân dung nhà thơ Chính Hữu
Một số bài thơ cùng chủ đề chống Pháp
2. HS: Đọc và soạn vb theo hd sgk, sưu tầm và đọc thơ ca chống Pháp
C: Các kỹ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
- Kỹ năng giao tiếp, nhận thức, cảm thụ văn học...
D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. Ổn định tổ chức: 1p 9A .......................9B...............................
2. Kiểm tra bài cũ: 5p
Hình tượng Lục Vân Tiên và những mong ước của tác giả NĐC qua nhân vật?
3. Bài mới: 1p
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài
 Từ sau CMT8-1945. trong văn học hiện đại Việt Nam xuất hiện một đề tài mới: Tình đồng chí, đồng đội của người chiến sĩ cách mạng- anh bộ đội cụ Hồ. Chính Hữu là một trong những nhà thơ đầu tiên góp thành công vào đề tài ấy bằng bài thơ đặc sắc: Đồng chí. 
* Hoạt động 2: HDHS Tìm hiểu chung 
- Mục tiêu: Hs nắm đựơc những nét tiêu biểu về cuộc đời tác giả và hoàn cảnh ra dời bài thơ.
- Phương pháp: Trình bày giới thiệu, Vấn đáp.
 - Thời gian: 10 phút
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung 
? Nêu hiểu biết của em về tác giả Chính Hữu và tác phẩm Đồng chí?
GV:
- Ông hoạt động suốt trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
- Bài thơ là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất viết về người lính cách mạng
Nhan đề đồng chí gợi cho em suy nghĩ gì?
HS tự bộc lộ
? Giải nghĩa từ khó
tri kỉ, sương muối
Gv hướng dẫn đọc
Giọng chậm, diễn cảm, mạch lạc, lưu ý hai tiếng “ Đồng chí” ở giữa bài thơ đọc giọng thiết tha...
? Bài thơ có thể được chia làm mấy phần?
? Nội dung của từng phần?	
I. Tìm hiểu chung
1.Tác giả
 Tên khai sinh: Trần Đình Đắc, sinh năm 1926, quê: Can Lộc-Hà Tỉnh
 - Chuyên viết về người lính và chiến tranh.
 - Thơ ông cảm xúc dồn nén, ngôn ngữ và hình ảnh chọn lọc, hàm súc.
2. Tác phẩm : Sáng tác đầu năm 1948 in trong tập thơ “ Đầu súng trăng treo”.
- Thể loại: Thơ tự do
Bố cục: 3 phần
P1: 7 câu thơ đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
P2: 10 câu thơ tiếp: Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
P3: còn lại : Vẻ đẹp của tình đồng chí
* Hoạt động 3: HDHS Tìm hiểu chi tiết văn bản 
- Mục tiêu: hs hiểu được cơ sở tạo nên tình đồng chí cao đẹp.
- Phương pháp: Gợi mở, giảng bình, phân tích
- Thời gian: 25p
- Gọi HS đọc 7 câu thơ đầu.
? Trong cảm nhận của tác giả tình đồng chí được hình thành trên những cơ sở nào?
- Tình đồng chí đồng đội được hình thành từ:
+ Sự tương đồng về cảnh ngộ: 
“Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá”.
+ Nảy sinh từ việc cùng chung nhiệm vụ sát cánh bên nhau trong chiến đấu:
? Hình ảnh “Súng bên súng, đầu sát bên đầu” và “Đêm rét chung chăn” cho thấy họ còn chung điều gì.
 HS: Trao đổi, phát biểu.
->Cùng chung nhiệm vụ“ súng bên súng”, cùng chung ý chí, lý tưởng “đầu sát bên đầu”
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
 ->Cùng chia sẻ những gian khó.
? Em có nhận xét gì về hình ảnh thơ?
: Hình ảnh chân thực, giàu sức biểu cảm.
.+ Những người đồng đội cùng nhau chia xẻ sự thiếu thốn khắc nghiệt nơi chiến tuyến và từ đó nảy sinh tình cảm và trở nên bền chặt trong. Mối tri kỉ của những người bạn cùng chí hướng được khắc họa bằng hình ảnh cụ thể, giản dị mà hết sức gợi cảm: 
? Sự đặc biệt của câu thơ thứ 7, vai trò của nó.
 HS: Bộc lộ.
- Dòng thơ thứ bảy có kết cấu hết sức đặc biệt: Đồng chí!
-> tạo một nốt nhấn, vang lên như một sự phát hiện, một sự khẳng định.
Qua đó em thấy tình đồng chí được hình thành trên những cơ sở nào.
 HS: Trao đổi, phát biểu.
GV: Hôm qua là nông dân, hôm nay là chiến sĩ. Từ cuộc đời, họ bước vào trang thơ và toả sáng một vẻ đẹp mới- vẻ đẹp tinh thần thời đại. Đó là vẻ đẹp của tình đồng chí, đội gắn với tình giai cấp của người lính. “Đồng chí” là anh hiểu tôi, tôi hiểu anh – hiểu nỗi lòng sâu kín, đồng cảm sâu sắc chân thành.
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cơ sở hình thành tình đồng chí
Tình đồng chí được hình thành từ những người cùng hoàn cảnh xuất thân, cùng chung nhiệm vụ, lý tưởng, cùng chia sẻ những gian khó.
4. Củng cố bài
- GV khái quát nội dung tiết học
- Gv cho hs đọc lại bài thơ
5. Hướng dẫn về nhà
- Tìm đọc thơ ca kháng chiến chống Pháp
* Rút kinh nghiệm
Ngày soạn: 11/10/2014 
Ngày giảng: 9A: / /2014
	 9B: / /2014
Tiết 44
ĐỒNG CHÍ
	(Tiếp theo) 	Chính Hữu
A.Mục tiêu cần đạt 
1. Kiến thức
- Một số hiểu biết về thể hiện thực trạng những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta.
- Lý tưởng cao đẹp và tình cảm keo sơn gắn bó làm nên sức mạnh tinh thần của những người chiến sĩ trong bài thơ.
- Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: ngôn ngữ thơ bình dị, biểu cảm, hình ảnh tự nhiên, chân thực.
2. Kĩ năng
- Đọc diễn cảm một bài thơ hiện đại.
- Bao quát toàn bộ tác phẩm, thấy được mạch cảm xúc trong bài thơ.
- Tìm hiểu một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, từ đó thấy được giá trị nghệ thuật của chúng trong bài thơ.
3. Thái độ
GD tính nhân văn cao cả trong tình đồng chí, bạn bè.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. GV: Tài liệu tham khảo
ảnh chân dung nhà thơ Chính Hữu
Một số bài thơ cùng chủ đề chống Pháp
2. HS: Đọc và soạn vb theo hd sgk, sưu tầm và đọc thơ ca chống Pháp
C: Các kỹ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
- Kỹ năng giao tiếp, nhận thức, cảm thụ văn học...
D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. Ổn định tổ chức: 1p 9A .......................9B...............................
2. Kiểm tra bài cũ: 5p
Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đồng chí, cơ sở hình thành nên tình đồng chí?
3. Bài mới: 1p
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài
* Hoạt động 2: HDHS Tìm hiểu tiếp văn bản
- Mục tiêu: hs hiểu được hiện thực khắc nghiệt của chiến trường, thấy được tình đồng đội keo sơ gắn bó quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ
- Phương pháp: Gợi mở, giảng bình, phân tích
- Thời gian: 30p
 HS: Đọc 10 câu tiếp theo.
 ? Từ tình cảm thân thương ấy, những người lính biết gì về hoàn cảnh của nhau.
 HS: Phát hịên
 Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
 Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
 Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
? Nhận xét của em về nghệ thuật? 
 HS: Trao đổi, phát biểu. 
-> NT ẩn dụ, nhân hoá: Cảm thông sâu xa những tâm tư, nỗi lòng của nhau
GV Hai tiếng “mặc kệ” gợi cho người đọc nhiều ý hiểu. Em hiểu ý nghĩa của hai tiếng ấy ntn ?
người ra đi để lại những gì thân yêu nhất ở quê hương, mặc kệ ->thái độ dứt khoát mạnh mẽ có dáng dấp trượng phu quyết tâm ra đi vì nghĩa lớn.trong những con người ấy tình cảm lớn đã chiến thắng tình cảm nhỏ. người lính không phải vô trách nhiệm với cha mẹ, vợ con, quê hương mà ngược lại sự hi sinh tình nhà cho việc nước ở đây thật giản dị và cảm động
Nhưng dù hiểu theo cách nào vẫn thấm đượm tình thương, cùng chung lưng đấu cật trong cuộc gian lao.
Tình đồng chí tiếp tục được biểu hiện như thế nào ? 
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
 Chân không giày
Hình thức nghệ thuật ở đây có gì đặc biệt? 
-> NT tả thực, ngôn ngữ giản dị, những câu thơ sóng đôi,đối ứng nhau: biện pháp tu từ hoán dụ “vai,miệng”
 Cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn của cuộc đời người lính.
? Tình đồng chí được thể hiện như thế nào qua câu thơ” Thương nhau tay nắm lấy bàn tay” ->Thương yêu, đùm bọc.
Tình đồng chí mộc mạc, chân thành, cùng cảm thông, chia sẻ, gắn bó với nhau. Tình đồng chí đã giúp họ vượt qua những gian khổ, thiếu thốn
- Với việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật tả thực, hoán dụ giúp em hiểu được điều gì về biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
 Đọc 3 câu thơ cuối.
? Em cảm nhận được điều gì qua những câu thơ trên.
 HS: Bộc lộ.
GV: Sức mạnh tình đồng chí đã giúp họ vượt lên tất cả những khắc nghiệt của thời tiết và mọi gian khổ thiếu thốn. Tình đồng chí đã sưởi ấm lòng họ giữa cảnh rừng hoang mùa đông, sương muối giá rét.
? Theo em hình ảnh đầu súng trăng treo là hình ảnh tả thực hay biểu tượng.
 HS: Trao đổi, phát biểu.
Tả thực: Hình ảnh ngưòi lính phục kích giặc trong đêm trăng.
 - Biểu tượng: 
 Súng- trăng: Gần-xa, thực tại-mộng mơ, chiến sĩ-thi sĩ, chiến tranh-hoà bình. Trong cuộc sống chiến đấu gian khổ, người lính mơ về một cuộc sống hoà bình.
H/ảnh lãng mạn bay bổng.
GV: Người lính như có sự suy cảm đặc biệt: đầu súng như treo một vầng trăng- một sự gắn kết tuyệt vời giữa hiện thực đau khổ gian lao với cuộc sống thanh bình yên ả. Đó là ý chí chiến đấu và tâm hồn lãng mạn của người chiến sĩ trong hoàn cảnh chiến tranh. 
? Nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ? Qua bài thơ đã giúp em hiểu gì về tình đồng chí của những người lính thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.
 HS: Phát biểu theo ghi nhớ SGK.
II. Tìm hiểu văn bản
2. Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí
 .
Những người đồng đội chia sẻ với nhau mọi thiếu thốn ở chiến trường. Yêu thương đùm bọc gắn bó ngày càng bền chặt
3. Vẻ đẹp của tình đồng chí
Thời tiết khắc nghiệt, người lính sát cánh bên nhau sẵn sàng chiến đấu. 
->Sức mạnh của sự đoàn kết sẽ chiến thắng kẻ thù, bảo vệ thành quả CM.
* Hoạt động 3: HDHS Luyện tập 
- Mục tiêu: hs trình bày được cảm nhận của mình sau khi học xong bài thơ.
- Phương pháp: khái quát hoá, Vấn đáp tái hiện.
- Thời gian: 5p
?Trình bày cảm nhận của em về hình ảnh anh bộ đội thời kháng chiến chống Pháp?
? Tìm thêm những câu thơ bài thơ cùng thời kỳ?
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao.....
-> Sức mạnh của tinh thần đoàn kết
III- Luyện tập
ca ngợi tình đồng chí cao đẹp
Bên kia sông đuống – Hoàng Cầm
Nhớ- Hồng Nguyên
Việt Bắc - Tố Hữu.