Giáo án Ngữ văn 9 - Kỳ II - Tiết 99, 100

 Nguyễn Đình Thi trong văn bản.
b. Kĩ năng
	- Đọc - hiểu một văn bản nghị luận.
- Rèn luyện thêm cách viết một văn bản nghị luận.
- Thể hiện những suy nghĩ, tình cảm về một tác phẩm văn nghệ.
II. CHUẨN BỊ
 1.Giáo viên:
	 Giáo án, SGK.
2. Học sinh: Đọc và trả lời các câu hỏi sgk
III. Ph­¬ng ph¸p/ kÜ thuËt d¹y häc
 §äc s¸ng t¹o( giao nhiÖm vô); Ph©n tÝch vµ b×nh gi¶ng, nªu vÊn ®Ò, th¶o luËn nhãm ( ®Æt c©u hái, ®éng n·o, chia nhãm)
IV. C¸c b­íc lªn líp: 
1. Ổn định tổ chức lớp: Lớp 9a…./ 33; lớp 9b:…/ 31
2. KiÓm tra ®Çu giê( 5’) 
H. Theo Chu Quang Tiềm, vì sao chúng ta cần phải lựa chọn sách để đọc ? 
Trả lời
+ Cần phải chọn những cuốn sách thật sự có giá trị và cần thiết đối với bản thân, chọn lọc có mục đích, có định hướng rõ ràng, kiên định, không tuỳ hứng nhất thời.
+ Tác hại của việc đọc sách không đúng phương pháp: Đọc sách chỉ để trang trí bộ mặt – kẻ trọc phú khoe của => Phẩm chất tầm thường thấp kém 
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động 
Hoạt động 1: Khởi động( 1’)
H.Em hiểu gì về văn nghệ ?
- HS trả lời, GV chốt nội dung
 Có một tác giả đã nói rằng: "Văn hoá nghệ thuật cũng là một nghệ thuật, anh chị em nghệ sĩ cũng là những chiến sĩ trên mặt trận ấy". Đúng vậy, mặt trận ở đây chính là mặt trận văn hoá tư tưởng, nó có đặc trưng riêng, nó góp phần làm cho cuộc sống phong phú hơn, tốt đẹp hơn. Bài tiểu luận "Tiếng nói văn nghệ" – Nguyễn Đình Thi – mà chúng ta học hôm nay sẽ phân tích nội dung phản ánh, thể hiện của văn nghệ, khẳng định sức mạnh lớn lao của văn nghệ với đời sống con người…
Hoạt động của thầy và trò
T/g
Nội dung
Hoạt động 2. HDHS Đọc và thảo luận chú thích
* Mục tiêu
- Đọc đúng văn bản
- Trình bày những hiểu biết về tác giả và tác phẩm.
- Hiểu được một số từ ngữ khó
*Cách tiến hành
- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc: Giọng mạch lạc, rõ ràng và diễn cảm.
- Giáo viên đọc mẫu ; gọi học sinh đọc tiếp ® nhận xét
H. trình bày những hiểu biết của mình về tác giả Nguyễn Đình Thi?
H. Tác phẩm được viết vào năm nào? Nêu hoàn cảnh sáng tác của văn bản?
- Tác phẩm được viết vào năm 1948, khi tác giả mới 24 tuổi.
- Vào đầu năm 1948, những năm ấy chúng ta đang xây dựng một nền văn học nghệ thuật mới đậm đà tính dân tộc đại chúng, gắn bó với cuộc khánh chiến vĩ đại của nhân dân ® Nội dung và sức mạnh kỳ diệu của văn nghệ được gắn bó với đoài sống phong phú, sôi nổi của quần chúng nhân dân đang chiến đấu và sản xuất.
H. Văn bản thuộc kiểu văn bản gì? Được viết theo phương thức biểu đạt chính nào? 
- Kiểu văn bản: Nghị luận
H. Ngoài các chú thích đã tìm hiểu theo em còn chú thích nào khó và cần giải thích thêm?
- HS thảo luận nhóm bàn 1’
- Các nhóm báo cáo nhận xét
- GV chốt
Hoạt động 3. HDHS tìm hiểu bố cục
* Mục tiêu
- Nhận diện được các phần trong văn bản và nội dung của từng phần
*Cách tiến hành
a.Từ đầu đến"của tâm hồn": Nội dung tiếng nói của văn nghệ
b. Tiếp theo đến "tiếng nói tình cảm": Vai trò, ý nghĩa của văn nghệ đối với đời sống của con người
c. Còn lại : Sức mạnh kì diệu khả năng cảm hoá của văn nghệ
Hoạt động 4. HDHS tim hiểu văn bản
* Mục tiêu
- Nội dung và sức manh của văn nghệ trong cuộc sống của con người. 
- Nghệ thuật lập luận của nhà văn Nguyễn Đình Thi trong văn bản.
*Cách tiến hành
*HS đọc đoạn 1.
H. Khi lấy chất liệu từ ngoài đời để sáng tạo tác phẩm nghệ thuật, đó có phải là sự sao chép y nguyên hay không?
- Khi sáng tạo một tác phẩm, nghệ sỹ gửi vào đó một cách nhìn, một lời nhắn nhủ của riêng mình. Nội dung của tác phẩm văn nghệ đâu chỉ là câu chuyện, là con đường như ở ngoài đời mà quan trọng hơn là tư tưởng, tấm lòng của nghệ sỹ gửi gắm trong đó.
GV: - Trong tác phẩm của mình; Nam Cao đã có lần phát biểu: "Người nghệ sĩ không nên là những người thợ khéo tay, chỉ biết làm theo một vài kiểu mẫu đưa cho … người nghệ sĩ phải biết khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những gì chưa ai có". Ví dụ: Truyện Kiều của Nguyễn Du đã phản ánh bộ mặt của xã hội phong kiến, thế kỷ XVIII – XIX nhưng hơn nữa nó có sức sống lâu bền bởi nó thể hiện tài năng, tâm huyết tấm lòng thương cảm của Nguyễn Du với thân phận người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến.
H. Với nội dung phản ánh như vậy, văn nghệ đem đến cho người đọc, người nghe những gì?
- Đọc hai câu thơ của Nguyễn Du cho ta biết cảnh mùa xuân ra sao, làm cho chúng ta rung động với cái đẹp lạ lùng mà tác giả nhìn thấy trong mùa xuân cảnh vầt… cảm thấy trong lòng ta có những sự sống tươi trẻ luôn tái sinh ấy.
H. Em hiểu gì về câu nói: "Mỗi tác phẩm lớn như rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng, không bao giờ nhoà đi, ánh sáng ấy bấy giờ biến thành của ta, và chiếu toả lên mọi việc chúng ta sống mọi con người chúng ta gặp, làm cho thay đổi hẳn mắt ta nhìn, có ta nghĩ."?
- Câu nói cho ta hiểu giá trị của những tác phẩm văn nghệ chân chính, tác phẩm ấy không bao giờ nhoà đi, nó có sức sống bất diệt trường tồn, nó có tác dụng tới nhận thức, tình cảm, hành động của con người, giáo dục con người, hướng con người tới giá trị chân thiện mỹ ở đời.
H.Theo em, cuộc sống con người có thể thiếu tiếng nói của văn nghệ được không? Vì sao?
- Cuộc sống con người không thể thiếu tiếng nói cuả văn nghệ, văn nghệ là đời sống văn hoá tinh thần của con người góp phần làm cho cuộc sống thêm phong phú, tốt đẹp hơn.
- GV tich hợp Học tập và làm theo tấm gương của Bác
H. Dựa vào văn bản và cho biết, văn nghệ có ý nghĩa như thế nào với đời sống tình cảm của con người?
- Ví dụ: Những người tù chính trị ngăn cách với thế giíi bên ngoài, bị tra tấn, đánh đập, không gian tối tăm chật hẹp ® Tiếng nói của văn nghệ đến bên học như phép màu nhiệm, là sức mạnh cổ vũ tinh thần to lớn.
- Những người đàn bà quê lam lũ, suốt ngày đầu tắt mặt tối… biến đổi khác hẳn khi họ ru con hay hát ghẹo nhau bằng một câu ca dao. Khi họ chen nhau say mê xem một buổi chèo…
® Văn nghệ giúp cho chúng ta được sống phong phú hơn, “làm thay đổi hẳn mắt ta nhìn, óc ta nghĩ”; là sợi dây kết nối con người với cuộc sống đời thường; mang lại niềm vui, ước mơ và những rung cảm thật đẹp cho tâm hồn.
H. Theo tác giả chỗ đứng của văn nghệ là ở đâu? 
- Chỗ đứng của văn nghệ chính là chỗ giao nhau… những người làm lụng khác.
- Chỗ đứng chính của văn nghệ… đời sống xã hội của chúng ta.
H. Em hiểu gì về câu nói của Tôn-xtôi: "Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm" ?
- Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm người nghệ sÜ truyền đến cho bạn đọc.
- Nghệ thuật bồi dưỡng tâm hồn tình cảm chúng ta… là đời sống chúng ta thêm phong phú… Qua nghệ thuật, người với người như gần nhau hơn.
H. Em có thể nhận xét như thế nào về những lý lẽ, dẫn chứng mà tác giả đưa ra để lập luận? tác dụng?
-Bố cục chặt chẽ, hợp lí, cách dẫn dắt tự nhiên.
-Cách viết giầu hình ảnh, có nhiều dẫn chứng về thơ văn, về câu chuyện thực tế để khẳng định, thuyết phục tăng thêm sức hấp dẩn cho tác phẩm.
-Giọng văn toát lên sự chân thành, niềm say sưa, đặc biệt giàu nhiệt hứng.
- Học sinh đọc thầm lại phần 3 của văn bản.
GV: Văn nghệ là hiện thực khách quan được phản ánh qua lăng kính chủ quan của người nghệ sỹ. Tác phẩm nghệ thuật chân chính tác động mạnh tới đời sống tình cảm con người. 
H. Vậy theo em, văn nghệ có sức cảm hoá như thế nào với con người? "Văn nghệ là một thứ tuyên truyền – không tuyên truyền nhưng lại hiệu quả và sâu sắc hơn cả".
- Học sinh thảo luận nhóm 8/ 5’
- Các nhóm báo cáo, nhận xét
- GV chốt
® Tác phẩm văn nghệ chân chính bao giờ cũng được soi sáng bởi một tư tưởng tiến bộ, hướng người đọc, người nghe vào một lẽ sống, cách nghĩ đúng đắn nhân đạo mà vẫn có tác dụng tuyên truyền cho một quan điểm, một giai cấp, một dân tộc nào đó.
GV: Qua tình cảm, văn nghệ lay động toàn bộ con tim khối óc chúng ta, "Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đường đi… sống được nhiều hơn nghệ thuật giải phóng được cho con người… đời sống tâm hồn xã hội". 
 - Ví dụ: Bài thơ thần "Nam quốc sơn hà", văn bản "Hịch tướng sĩ", câu chuyện "Bó đũa", bài hát chủ đề "Biết ơn cha mẹ, thầy cô, yêu quê hương đất nước"…
Hoạt động 5. HDHS Tổng kết.rút ra ghi nhớ
* Mục tiêu
 Trình bày được giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản
 Trình bày được ý nghĩa của văn bản
* Cách tiến hành
H. Nêu lại nét đặc sắc nghệ thuật làm nên thành công của văn bản này? Và nội dung mà văn bản thể hiện?
- Bố cục: Chặt chẽ, hợp lý, dẫn chứng tự nhiên.
- Luận điểm sắp xếp theo một hệ thống hợp lý.
- Cách viết: Giàu hình ảnh, nhiều dẫn chứng tiêu biểu, đa dạng, có sức thuyết phục cao.
- Lời văn: Chân thực, say sưa, nhiệt tình và chân thành. 
H. Nêu ý nghĩa của văn bản?
- Nội dung phản ánh của văn nghệ, công dụng và sức mạnh kì diệu của văn nghệ đối với cuộc sống của con người.
I.ĐỌC VÀ THẢO LUẬN CHÚ THÍCH
1.Đọc
2.Thảo luận chú thích
a.Tác giả
- Nguyễn Đình Thi ( 1924- 2003).
- Quê Hà Nội, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
b. Tác phẩm
- "Tiếng nói văn nghệ" được viết năm 1948- thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. 
- Phương thức biểu đạt: nghị luận.
c.Một số chú thích khác
1,4
II. BỐ CỤC
3 phần .
III.TÌM HIỂU VĂN BẢN
1. Nội dung phản ánh của văn nghệ.
 Một tác phẩm văn nghệ đều chứa đựng những tư tưởng, tình cảm say sưa, vui buồn, yêu ghét của người nghệ sĩ về cuộc sống, về con người; mang lại những rung cảm và nhận thức khác nhau trong tâm hồn độc giả mỗi thế hệ; tập trung khám phá thể hiện chiều sâu tính cách, số phận, thế giới nội tâm của con người qua cái nhìn và tình cảm mang tính cá nhân của người nghệ sĩ.
2. Vai trò, ý nghĩa của văn nghệ đối với đời sống con người.
 Dẫn chứng đưa ra tiêu biểu, cụ thể, sinh động, lập luận chặt chẽ đầy sức thuyết phục, phân tích một cách thầm kín. Văn nghệ giúp cho chúng ta được sống phong phú hơn, “làm thay đổi hẳn mắt ta nhìn, óc ta nghĩ”; là sợi dây kết nối con người với cuộc sống đời thường; mang lại niềm vui, ước mơ và những rung cảm thật đẹp cho tâm hồn.
3.Sức mạnh kì diệu của văn nghệ
3.
.
 Nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm. Nó có sức mạnh kỳ diệu, sức mạnh cảm hoá to lớn, lay động cảm xúc, tâm hồn và làm thay đổi nhận thức của c