Giáo án Ngữ văn 9 - Kỳ II - Tiết 146

Ngày soạn: 01 / 04/2014
Ngày giảng : 04/ 4/ 2014 
Tiết 146
Những ngôi sao xa xôi
(Trích )
Lê Minh Khuê
I. Mục tiêu cần đạt
1. Mục tiêu chung
	- Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện và nét đặc sắc trong cách miêu tả nhân vật và nghệ thuật kể chuyện của Lê Minh Khuê.
	- Tích hợp môi trường: bảo vệ môi trường
	- Có lòng biết ơn đối với thế hệ cha anh những người đã đổ xương máu cho độc lập tự do của Tổ Quốc.
2. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng
a. Kiến thức
	- Vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống, chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện.
	- Thành công trong việc miêu tả tâm lí nhân vật, lựa chọn ngôi kể, ngôn ngữ kể hấp dẫn.
2. Kĩ năng
	- Biết đọc – hiểu một tác phẩm tự sự sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
	- Biết và phân tích tác dụng của việc sử dụng ngôi kể thứ nhất xưng “ tôi”
	- Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng nhân vật trong tác phẩm.
II. Chuẩn bị
Gv: giáo án
HS: đọc và trả lời câu hỏi sgk
III. Phương pháp/ kĩ thuật dạy học
 Đọc sáng tạo( giao nhiệm vụ); Phân tích và bình giảng, nêu vấn đề, thảo luận nhóm ( đặt câu hỏi, động não, chia nhóm)
IV. Các bước lên lớp
1. ổn định lớp( 1’) 
 Lớp 9a…./ 33; Lớp 9B:…/ 31
2. Kiểm tra đầu giờ (không kiểm tra )
3.Tiến trình tổ chức các hoạt động
Hoạt động của thầy và trò
T/g
Nội dung 
Hoạt động 1: Khởi động.
H. Viết về đề tài chiến tranh, trong chương trình Ngữ văn 9 các em đã được học tác phẩm nào?
- Tiểu đội xe không kính, đồng chí, chiếc lược ngà…
GV: Không chỉ có những chàng trai mà cả những cô gái cũng cống hiến hết tuổi thanh xuân của mình để bảo vệ nền độc lập của tổ quốc. Và hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu ba trong số vô vàn cô gái đó.
Hoạt động 2: HDHS thảo luận chú thích
* Mục tiêu
- Đọc sáng tạo văn bản.
- Trình bày được những hiểu biết cơ bản về tác giả và tác phẩm.
- Nhận diện được những từ ngữ khó cần giải thích.
* Cách tiến hành:
- GVHD học sinh đọc: Đọc giọng chân tình, chú ý lời đối thoại ngắn gọn giữa các nhân vật.
- HS đọc văn bản, GV nhận xét và uốn nắn.
H*. Tóm tắt văn bản?
- GV nhận xét và tóm tắt lại.
 Ba cô thanh niên xung phong biên chế trong một tổ trinh sát mặt đường tại trọng điểm trên tuyến đường TS. Tổ trưởng là Thao, nhiệm vụ của họ là quan sát địch mén bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu vị trí các quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc rất vất vả và nguy hiểm. Họ ở trong một cái hang đá mát lạnh, ngay dưới chân cao điểm cách xa đơn vị. Cuộc sống nơi cao điểm khó khăn vất vả nhưng ba cô gái vẫn hồn nhiên, và không kém phần lãng mạn. Phương Định là cô gái trẻ người hà nội giàu cảm xúc, thích mơ mộng, hay kể về những kỉ niệm ngày ở Hà Nội với gia đình. Trong một trận bom Nho bị thương, Thao và Định vô cùng lo lắng, săn sóc bạn.
H. Trình bày hiểu biết của em về tác giả Lê Minh Khuê?
- Kháng chiến chống Mĩ gia nhập thanh niên xung phong. 
- Viết văn vào đầu những năm 70.
H. Nêu hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm?
- Thời kì cuộc k/c chống Mĩ đang diễn ra vô cùng gay go, ác liệt và là một trong những tác phẩm đầu tay của tác giả.
H. Xác định thể loại ?
H. Em có nhận xét gì về cách kể, phương thức biểu đạt trong truyện? tác dụng của ngôi kể?
- Kể chuyện ngôi thứ nhất (nhân vật Phương Đinh kể về mình và bạn bè)
- Phương thức tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
- Thuận lợi để thể hiện đời sống nội tâm với nhiều cảm xúc ấn tượng, hồi tưởng của nhân vật hiện lên vẻ đẹp trong sáng, hồn nhiên của những cô gái TNXP
H. Trong các chú thích chú thích nào theo em là khó cần phải giải thích thêm?
- HS thảo luận nhóm bàn.
- Các nhóm báo cáo và GV chốt
Hoạt động 3. HDHS tìm bố cục
* Mục tiêu
- Nhận diện được bố cục của văn bản.
- Trình bày được nội dung của từng phần trong bố cục.
* Cách tiến hành.
H. Theo em văn bản có thể chia thành mấy phần? Nội dung từng phần?
P1.Từ đầu đến ngôi sao trên mũ: Phương Định kể về công việc và cuộc sống của bản thân và tổ ba cô trinh sát mặt đường.
P2. Tiếp đến bây giờ là buổi trưa…chị Thao bảo: Một lần phá bom, Nho bị thương hai chị em lo lắng săn sóc.
P3. Còn lại: sau phút nguy hiểm hai chị em nối nhau hát. Niềm vui của ba người trước trận mưa đá đột ngột.
Hoạt động 4. HDHS tìm hiểu văn bản
* Mục tiêu
- Vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống, chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trong truyện.
- Thành công trong việc miêu tả tâm lí nhân vật, lựa chọn ngôi kể, ngôn ngữ kể hấp dẫn.
* Cách tiến hành
H. Những nét chung nào đã gắn bó 3 cô TNXP thành 1 khối thống nhất?
- Hoàn cảnh sống và chiến đấu
- Nét tính cách chung của 3 cô gái: lạc quan, hồn nhiên, yêu đời
H. Nơi 3 cô gái TNXP ở và chiến đấu?
- Đoạn đường luôn bị bắn phá... ở trên đường Trường Sơn
Gv: các cô gái sống chủ yếu
- Không gian mặt đường.
- Không gian hang đá
H: Không gian mặt đường hiện lên bằng những chi tiết nào ?
+ Con đường: bị đánh lở loét… han gỉ nằm trong đất.
+ Máy bay: Tiếng máy bay trinh sát rè rè. Phản lực gầm gào lao theo sau, … rót vào tai con người một cảm giác khó chịu và căng thẳng .
+ Bom nổ: Đất dưới chân chúng tôi rung … một thứ tiếng kì quái, đến váng óc … mảnh bom xé không khí lao và rít vô hình trên đầu.
+ Bom nổ chậm: Quả bom nằm lạnh lùng trên một cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này có vẽ hai vòng tròn mầu vằng … 
H*. Em có nhận xét gì về không gian sống và công việc của các cô gái
=> Nơi ở của các cô trên cao điểm, giữa vùng trọng điểm của TS, luôn có bom rơi, đạn nổ, căng thẳng, ác liệt, hiểm nguy đe doạ sự sống con người và con đường.
H. Công việc của 3 cô gái ấy là gì? em có nhận xét như thế nào về công việc đó?
+ Số người: Ba cô gái (Phương Định, Nho, Thao)
+ Công việc: Việc của chúng tôi là ngồi đây, khi có bom nổ thì chay lên, đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom.
+ … bị bom vùi luôn. Có khi bò trên cao điểm về chỉ thấy có hai con mắt lấp lánh.
+ Chạy đếm bom giữ ban ngày: Thần chết là một tay không thích đùa. Hắn ta lẩn trong ruột những quả bom.
+ Cảm giác: Thần kinh căng thẳng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu…
+ Máu đổ: Máu túa ra từ cánh tay Nho, túa ra ngấm vào đất …
=> Các chi tiết cho ta thấy công việc của các cô đầy nguy nan, khẩn trương, chấp nhận hy sinh… Đây là hiện thực cuộc sống chiến đấu của thanh niên xung phong trên mặt đường TS trong k/c chống Mĩ.
GV: Trước hết chúng ta thấy được hoàn cảnh sống và chiến đấu của họ trên cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Không những thế công việc của họ lại càng nguy hiểm, họ mạo hiểm với cái chết… luôn căng thẳng thần kinh, đòi hỏi sự dũng cảm và bình tĩnh hết sức… Nhưng với các cô những công việc ấy đã trở thành thường ngày. “Có ở đâu như thế này không: Đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay ầm ĩ, thần kinh căng thẳng như chão, tim đập bất chấp nhịp, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ… Rồi khi xong việc, quay lại nhìn cảnh đoạn đường một lần nữa, thở phào, chạy về hang.”
H*. Em có nhận xét gì về nghệ thuật mà tác giả sử dụng và tác dụng
1'
15’
5’
20’
I/ Đọc và thảo luận chú thích 
1. Đọc, tóm tắt
2. Thảo luận chú thích
a. Tác giả:
- Lê Minh Khuê (1949), quê ở Thanh Hoá.
- là cây bút nữ chuyên viết chuyện ngắn với ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế, sắc sảo.
b. Tác phẩm
- Sáng tác 1971 
- Thể loại: Truyện ngắn
c. Một số chú thích khác
II/ Bố cục
3 Phần
III.Tìm hiểu văn bản
 1. Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường.
 Bằng nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật.Tác giả cho thấy hoàn cảnh sống của ba cô thanh niên xung phong và hiện thực chiến tranh khốc liệt trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
4. Củng cố: (1')
 Gv hệ thống lại bài theo nội dung học trên lớp
5. Hướng dẫn học tập(1’)
 - Đọc và tóm tắt tác phẩm 
 - Tìm hiểu nét tính cách riêng của các nhân vật trong truyện.
 ( Chuẩn bị tiếp: Đọc kĩ tác phẩm và trả lời các câu hỏi sgk)