Giáo án Ngữ văn 9 - Chủ đề truyện hiện đại Việt Nam

 tối đa: Trình bày rõ được hai ý:
* Điều mới mẻ:
+ Nhà văn phát hiện ra vẻ đẹp mới trong tâm hồn người nông dân sau cách mạng T/8 : tình yêu làng quê hòa quyện với tình yêu đất nước và tình thần kháng chiến.Tình cảm ấy được nhà văn gửi gắm qua hình tượng ông Hai 
(Có thể so sánh với hình tượng người nông dân trước CM/8-Lão Hạc)
+ Điều mới mẻ trong nghệ thuật xây dựng tình huống tâm lý, miêu tả sinh động diễn biến tâm trạng, ngôn ngữ của nhân vật quần chúng.
* Lời nhắn nhủ (đây cũng là chủ đề tp) : Tình yêu làng vốn là tình cảm truyền thống của người nông dânVN. Nhưng chỉ ở người nông dân sau cách mạng tháng 8, tình yêu làng mới hòa quyện sâu sắc với tình yêu đất nước, niềm tin lãnh tụ và tinh thần ủng hộ kháng chiến.
+ Mức chưa tối đa: HS phân tích, giải thích được các ý trên nhưng chưa đầy đủ, còn sai sót, trình bày còn mắc nhiều lỗi.
+ Không đạt:
- Gải thích, phân tích được một trong hai ý trên nhưng trình bày yếu.
- Không trình bày được các ý trên.
3. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lý và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả? 
Hướng dẫn chấm:
+ Mức tối đa:
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật:
+ Tác giả đặt nhân vật vào tình huống thử thách bên trong để bộc lộ chiều sâu tâm trạng.
+ Tác giả miêu tả rất cụ thể, gợi cảm các diễn biến nội tâm qua các ý nghĩ, hành vi, ngôn ngữ, đặc biệt, diễn tả rất đúng và gây ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt trong tâm trạng nhân vật. Điều đó chứng tỏ Kim Lân am hiểu sâu sắc người nông dân và thế giới tinh thần của họ.
- Ngôn ngữ nhân vật: Ngôn ngữ trong truyện rất đặc sắc, đặc biệt là ngôn ngữ nhân vật ông hai. Những điểm nổi bật trong ngôn ngữ của tác phẩm :
+ Ngôn ngữ mang đậm tính khẩu ngữ và lời ăn tiếng nói của người nông dân.
+ Lời trần thuật và lời nhân vật có sự thống nhất về sắc thái, giọng điệu, do truyện được trần thuật chủ yếu ở điểm nhìn của nhân vật ông Hai (mặc dù vẫn dùng cách trần thuật ở ngôi thứ 3).
+ Ngôn ngữ của nhân vật ông Hai vừa có nét chung của người nông dân, lại mang đậm cá tính của nhân vật nên rất sinh động.
+ Mức chưa tối đa: Trình bày được các ý trên nhưng trình bày còn nhiều lỗi; phân tích được một trong hai ý nhưng trình bày tốt.
+ Không đạt: Phân tích được hai ý nhưng còn mắc nhiều lỗi trình bày; không trình bày được các ý trên.
III. CÂU HỎI, BÀI TẬP MỨC ĐỘ VẬN DỤNG CAO:
(Văn bản Làng – Kim Lân)
1. Trong tác phẩm “Làng”, nhà văn Kim Lân đã thể hiện một cách sinh động và tinh tế diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc. Dựa vào văn bản “Làng” của Kim Lân đã học trong chương trình Ngữ văn 9 - Tập 1, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
Gợi ý đáp án:
+ Mức tối đa: Học sinh làm đủ các yêu cầu sau:
A. Yêu cầu về kĩ năng:
Học sinh biết cách làm bài nghị luận về môt tác phẩm, hoặc đoạn trích, có bố cục rõ ràng, chặt chẽ, hành văn trôi chảy, mạch lạc, có cảm xúc, chữ viết rõ ràng không mắc lỗi chính tả, chuẩn ngữ pháp.
B. Yêu cầu về kiến thức: HS cần đạt được các ý cơ bản sau:
1. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, đoạn trích:
- Kim Lân là nhà văn chuyên viết về truyện ngắn. Ông viết văn từ trước cách mạng tháng Tám. Là người có vốn sống gắn bó, am hiểu sâu sắc về cuộc sống ở nông thôn và hầu như chỉ viết về làng quê và cảnh ngộ của người nông dân cho nên Kim Lân rất thành công ở mảng đề tài này.
- Truyện ngắn Làng được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp và đăng lần đầu trên Tạp chí văn nghệ năm 1948.
- Văn bản truyện khi đưa vào sách giáo khoa có lược bỏ phần đầu. Trong tác phẩm “Làng”, nhà văn Kim Lân đã thể hiện một cách sinh động và tinh tế diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc.
2. Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai khi nghe tin làng Dầu theo Việt gian: 
Học sinh có nhiều cách trình bày khác nhau, song cần đảm bảo được các cơ bản sau:
- Ông Hai – nhân vật chính của tác phẩm là người rất yêu làng nhưng phải xa làng đi tản cư. Tình yêu làng của ông được đặt vào một tình huống đầy thử thách: tin làng chợ Dầu theo giặc, phản bội kháng chiến. Ông Hai đã trải qua tâm trạng dằn vặt, đau đớn, phải đấu tranh rất quyết liệt để lựa chọn con đường đi đúng đắn cho mình:
+ Khi nghe tin làng theo giặc:“cổ ông lão nghẹ ắng lại, tê rân rân” -> Đó là tâm trạng đột ngột, bất ngờ khiến ông bàng hoàng, sững sờ.
+ Ông nghi ngờ, cố chưa tin nhưng khi cái tin ấy được khẳng định từ chính miệng những người tản cư dưới xuôi lên thì ông không thể không tin. Từ lúc ây, tâm trạng ông bị ám ảnh, day dứt với mặc cảm là người dân làng Dầu, làng theo Việt gian, là kẻ phản bội.Về nhà ông nằm vật ra giường, trong ông diễn ra cuộc đấu trnh nội tâm gay gắt Chả nhẽ.. nhưng đích thị thằng Chánh Bệu thì Nghe tiếng chửi bọn Việt gian ông “cúi gằm mặt xuống mà đi”. 
+ Ông sống trong tâm trạng nơm nớp lo sợ, xấu hổ, nhục nhã, “cứ thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam nhông là ông lủi ra một góc nhà, nín thít”.
+ Ông tủi thân, thương con, thương dân chợ Dầu, thương thân mình phải mang tiếng là dân làng Việt gian “nước mắt ông lão cứ giàn ra”.
- Ông Hai tiếp tục bị đẩy vào tình huống thử thách căng thẳng khi nghe tin người ta không chứa người làng Dầu.
+ Ông Hai cảm nhận hêt nỗi nhục nhã, lo sợ vì tuyệt đường sinh sống: “đi đâu bây giờ?”, “Rồi đây biết làm ăn, buôn bán ra sao”.
+ Bị đẩy vào đường cùng, tâm trạng ông vô cùng bế tắc. Mâu thẫn nội tâm được đẩy đển đỉnh điểm. Ông ngĩ “Hay là quay về làng?”. Nhưng ông hiểu rõ “Về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây”, là phản bội cách mạng, phản bội cụ Hồ.
+ Ông đã dứt khoát lựa chọn theo cách của ông “Làng yêu thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”. Tình yêu nước đã rộng lớn hơn bao trùm lên tình cảm làng quê. Nhưng dù xác định thế ông vẫn không rứt bỏ tình cảm với làng. Vì thế mà ông càng đau xót, tủi hổ.
+ Trong tâm trạng bị dồn nén, bế tắc ấy, ông chỉ còn biết trút nỗi lòng của mình vào những lời tâm sự với đứa con để củng cố niềm tin vào cách mạng, vào kháng chiến.
- Diến biến tâm trạng của ông Hai được tác giả miêu tả một cách tinh tế và sinh động.
+ Tác giả miêu tả cụ thể, gợi cảm các diễn biến nội tâm qua các ý nghĩ, hành vi, ngôn ngữ, đặc biệt diễn tả rất đúng và gây ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt trong tâm trạng nhân vật. Điều đó chứng tỏ Kim Lân am hiểu sâu sắc người nông dân và thế giới tinh thần của họ.
+ Ngôn ngữ kể, ngôn ngữ nhân vât thật đặc sắc, đặc biệt là ngôn ngữ nhân vật ông Hai giàu tính khẩu ngữ, vừa có nét chung của người nông dân, vừa mang đậm cá tính của nhân vật. Qua đó khắc họa rõ nét diễn biến tâm lí nhân vật ông Hai khi nghe tin làng theo giặc.
Đánh giá chung:
- Tác giả am đã am hiểu sâu sắc diễn biến tâm lí, đời sống tình cảm của người nông dân, đặc biệt là người nông dân sau Cách mạng tháng Tám.
- Với giọng văn tinh tế, giàu cảm xúc, ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, Kim Lân đã khắc họa thành công nhân vật ông Hai là điển hình cho người nông dân sau cách mạng tháng tám có tình yêu làng thống nhất trong tình yêu nước.
+ Chưa tối đa: Chưa đảm bảo các yêu cầu trên, còn thiếu ý.
+ Chưa đạt: Lạc đề, không thuộc bài, không làm được bài.
2. C¶m nhËn vÒ t×nh yªu lµng, yªu n­íc cña nh©n vËt «ng Hai trong t¸c phÈm Lµng cña Kim L©n.
 	Gợi ý đáp án:
+ Mức độ tối đa: HS lµm ®ñ c¸c yªu cÇu sau:
A. Yªu cÇu vÒ kü n¨ng :
BiÕt c¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn, ®o¹n trÝch. Bè côc râ rµng chÆt chÏ; hµnh v¨n m¹ch l¹c; cã c¶m xóc; kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, dïng tõ, ng÷ ph¸p
B. Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc :
* Yªu cÇu chung: 
 	HS viÕt ®óng kiÓu bµi nghÞ luËn v¨n häc lµm râ vÊn ®Ò: T×nh yªu lµng, yªu níc cña nh©n vËt «ng Hai trong t¸c phÈm Lµng cña Kim L©n. §ång thêi tr×nh bµy ®îc nh÷ng c¶m nhËn cña m×nh vÒ t×nh c¶m thiªng liªng cao quý Êy.
* Yªu cÇu cô thÓ:
1.Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn. 
+ Kh¸i qu¸t vÒ t×nh yªu quª h¬ng ®Êt n­íc cña con ngêi nãi chung vµ trong v¨n häc nãi riªng. Giíi thiÖu cô thÓ t×nh yªu lµng yªu n­íc cña nh©n vËt «ng Hai trong t¸c phÈm Lµng cña Kim L©n. 
(Còng cã thÓ giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, nh©n vËt «ng Hai råi nªu vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn) 
+ Nªu c¶m nhËn chung.
2. C¶m nhËn vÒ t×nh yªu lµng, yªu n­íc cña ¤ng Hai.
* Nh©n vËt «ng Hai lµ mét ng­êi n«ng d©n sèng trong thêi k× ®Çu cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, «ng rÊt yªu lµng nh­ng ph¶i rêi xa lµng ®i t¶n c­. T×nh yªu lµng cña «ng Hai g¾n bã, hoµ quyÖn víi lßng yªu n­íc, thÓ hiÖn ë tinh thÇn thuû chung, g¾n bã víi kh¸ng chiÕn, víi c¸ch m¹ng.
- T×nh yªu Êy ®­îc nhµ v¨n thÓ hiÖn rÊt ch©n thùc, sinh ®éng vµ gîi nhiÒu c¶m xóc, suy ngÉm trong lßng ng­êi ®äc.
* T×nh yªu lµng yªu n­íc cña «ng Hai v« cïng s©u s¾c.
- ë n¬i t¶n c, «ng Hai lu«n nhí vÒ lµng Chî DÇu, lu«n khoe lµng, tù hµo kiªu h·nh v× lµng «ng lµ lµng kh¸ng chiÕn (D/c).
- Khi nghe tin lµng theo giÆc, «ng bµng hoµng, s÷ng sê, «ng xÊu hæ, nhôc nh·, «ng tñi th©n, lo sî, bÕ t¾c song «ng cã th¸i ®é døt kho¸t “Lµng th× yªu thËt nh­ng lµng theo T©y mÊt råi th× ph¶i thï”
( DÉn chøng)
- Khi ®­îc tin c¸i chÝnh viÖc lµng Chî DÇu theo giÆc, «ng vui s­íng h¶ hª( khoe T©y ®èt nhµ)
* T×nh yªu Êy ®­îc diÔn t¶ cô thÓ, ch©n thùc vµ sinh ®éng, gîi nhiÒu c¶m xóc vµ suy ngÉm cho ngêi ®äc:
- T¸c gi¶ ®· ®Æt nh©n vËt vµo t×nh huèng bÊt ngê, miªu t¶ ch©n thùc, sinh ®éng diÔn biÕn néi t©m nh©n vËt ®Ó béc lé s©u s¾c t×nh yªu lµng yªu n­íc, ®em l¹i sù xóc ®éng cho ng­êi ®äc. 
* §¸nh gi¸ chung
- Nh©n vËt «ng Hai khiÕn ng­êi ®äc liªn t­ëng vµ suy ngÉm ®Õn t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc nãi chung cña con n­êi ViÖt Nam ( më réng- liªn hÖ c¸c t¸c phÈm kh¸c)
- Qua ®ã ng­êi ®äc thªm kh©m phôc, tù hµo vÒ lßng yªu n­íc cña c¸c thÕ hÖ cha anh 
- NÐt ®Æc s¾c ë nh©n vËt «ng Hai lµ t×nh yªu lµng hoµ lµm mét víi t×nh yªu n­íc, lßng thuû chung víi kh¸ng chiÕn, víi c¸ch m¹ng.
- T×nh c¶m cña «ng Hai méc m¹c gi¶n dÞ nhng ®¸ng tr©n träng, tù hµo v× nã xuÊt ph¸t tõ tÊm lßng ch©n thùc cña «ng víi quª h­¬ng, ®Êt n­íc, víi cô Hå.
- §ã lµ t×nh c¶m, nhËn thøc chung cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam trong thêi k× ®Çu cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. ChÝnh t×nh c¶m cao quý Êy ®· t¹o nªn søc m¹nh ®Ó chi