Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 4

hiệu bài
Có những người nuôi chó, quý chó như người, như con. Nhưng quý chó đến mức như Lão Hạc thì thật là hiếm. Thế tại sao lo vẫn phải bán chó để rồi lại tự nằm hằn học, dằn vặt mình, cuối cùng tự tìm đến cái chết dữ dội , thê thảm. Nam Cao muốn gửi gắm điều gì qua thiên truyện đau thương và vô cùng xúc động, tiết học nay chúng ta cùng tìm hiểu.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG GHI BẢNG
* HOẠT ĐỘNG 1:Hướng dẫn tìm hiểu tác giả ,tác phẩm 
Gọi HS đọc chú thích sao sgk.
(?) Em hãy nêu vài nét về tác giả ?
GV nhấn mạnh :Nam Cao là nhà văn tiêu biểu nhất trong dòng văn học hiện thực ,các đề tài sáng tác chính của ông trước cách mạng ,thành công của truyện ngắn Lão Hạc về đề tài người nông dân
(?) Em hiểu gì về tác phẩm “Lão Hạc ” trong sự nghiệp sáng tac của Nam cao 
Hướng dẫn đọc và tìm hiểu chú thích 
 Gv đọc sau đó hướng dẫn hs đọc theo yêu cầu ( Giọng điệu biến hoá đa dạng của tác phẩm , tâm trạng , tình cảm của nhân vật trong truyện được biểu hiện qua ngôn ngữ đọc thoại , đối thoại ..)
 Giải thích từ khó
Yêu cầu HS tóm tắt vănbản (tóm tắt phần in chữ nhỏ)
-Tóm tắt các sự việc chính được kể trong văn bản này.
(Sau khi buột phải bán cậu vàng Lão Hạc sang nhà ông giáo kể và cậy nhờ giữ giúp 3 hào tiền vườn cho contrai và 30 đồng bạc dành dụm để khi chết có tiền lo ma chay .Sau đó khi không còn gì để ăn ,lão xin bã chó tự đầu độc .Cái chết vật vã thật thê thảm .Tác giả (nhân vật ông giáo )chứng kiến và kể lại sự việt này với niềm cảm thương chân thành .
 (?)Vb này chia làm mấy phần ? nêu nội dung từng phần ?
-những việc làm của Lão Hạc trước khi chết 
- cái chết của Lão Hạc 
(?)Truyện có mấy nhân vật ?nhân vậtnào là nhân vật trung tâm ? vì sao ? 
(có lão hạc ,ông giáo, Binh Tư …Lão hạc là nhân vật trung tâm vì toàn bộ tác phẩm xoay quanh quảng đời khốn khổ cùa Lão Hạc)
(?) Câu chuyện được kể từ lời nhân vật nào ?Thuộc ngôi kễ nào ?(nhân vật ông giáo - xưng tôi –ngôi thư 1)
(?) Nhận xét chung về các phương thức biểu đạt được sử dụng trong vb này ? ( tự sự kết hợp miêu tả ,và biêu cảm )
* HOẠT ĐỘNG 2: Hướng dẫn phân tích.
- Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu vàng :
(?)Tại sao một con chó lại được lão Hạc gọi là cậu vàng ? 
( Con chó là kỉ vật của đứa con trai để lại cho lão trước khi đi làm phu đồn điền … )
(?) Lí do gì khiến lão Hạc phải bán cậu vàng ?
( Cuộc sống của Lão vô cùng khó khăn , Lão không thể nuôi nổi mình cho nên không thể giữ con chó , buộc phải bán .. )
(?) Việc bán cậu vàng , đã để lại trong tâm trí Lão hạc suy nghĩ gì ?
- Nó có biết gì đâu … thế mà lão xử với tôi như thế à?
(?) Bộ dạng của lão Hạc ra sao khi nhớ lại sự việc này ? ( chú ý các chi tiết đặc tả nét mặt , cử chỉ , điệu bộ của lão … ) 
- Lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậng nước … mặt lão đột nhiên co rúm lại . Những vết nhăn xô lại với nhau , ép cho nước mắt chảy ra . Cái đầu lão ngoẹo lại một bên và caí miệng móm mém của lão mếu như con nít . Lão hu hu khóc … đánh lừa con chó 
(?)Động từ “ép ” trong câu văn : Những nếp nhăn xô lại với nhau , ép cho nước mắt chảy ra" có sức gợi tả điều gì 
- Gợi lên khuôn mặt già nua , khô héo ; một tâm hồn đau khổ đến cản kiệt cả nước mắt , một hình hài rất đáng thương …
(?) Những từ ngữ tượng hình , tượng thanh nào được sử dụng để tạo hình ảnh cụ thể , sinh động của lão Hạc ?
ầng ậng nước , miệng móm mém , khóc hu hu 
(?)Theo em tâm trạng của Lão Hạc như thế nào sau khi quyết định bán cậu vàng ?
(tiết2)
- Theo dõi đoạn truyện kể việc lão Hạc nhờ cậy ông giáo , hãy cho biết :
(?) Mãnh vườn và món tiền gửi ông giáo có ý nghĩa ntn đối với lão Hạc ?
- Mãnh vườn là tài sản duy nhất lão Hạc có thể dành cho con trai -> mãnh vườn ấy gắn với danh dự , bổn phận của kẻ làm cha, .
- món tiền 30 đồng bạc do Lão Hạc cả đời dành dụm sẽ được dùng phòng khi lão chết có tiền ma chay -> Món tiền ấy mang danh dự của kẻ làm người .
? Em nghĩ gì về việc lão Hạc từ chối mọi sự giúp đỡ trong cảnh ngộ gần như không kiếm được gì để ăn ngoài rau má , sung luộc ?
(?)Từ đó , phẩm chất nào của lão Hạc được bộc lộ ?
- Coi trọng bổn phận làm cha , coi trọng danh giá làm người 
(?) Từ đó em hiểu gì về cuộc sống và phẩm chất của Lão Hạc ?
- Nghèo khổ và cô độc trong sự trong sạch 
* Bằng những việc làm cụ thể , lão Hạc đã chuẩn bị cái chết cho mình . Tác giả đã dành đoạn văn cuối cùng để đặc tả cái chết của lão Hạc .
(?) Hãy tìm trong đoạn văn đó những chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc .. ? 
(?) đặc tả cái chết của lão Hạc tác giả đã sử dụng từ loại nào ? 
( Dùng liên tiếp các từ tượng thanh , tượng hình : vật vã , rữ rượi , xộc xệch , long xòng sọc , tru tréo )
(?) Theo em việc sử dụng từ ngữ như thế có tác dụng gì ? 
(?)Vì sao mà lão Hạc lại phải tìm đến cái chết như vậy ?
- Chết để giữ mãnh vườn và số tiền dành dụm bấy lâu nay cho người con trai , đồng thời cũng là để tạ lỗi cùng cậu vàng 
(?) Cái chết của Lão Hạc còn có ý nghĩa như thế nào(HSThảo luận nhóm)
- Nó góp phần bộc lộ rõ số phận và tính cách của lão Hạc , cũng là số phận và tính cách của nhiều người nông dân nghèo trong xh VN trước cm thánh tám : nghèo khổ bế tắc cùng đường nhưng giàu tình thương yêu và lòng tự trọng 
- Mặt khác cái chết của lão Hạc còn có ý nghĩa tố cáo hiện thực xh thực dân nữa phong kiến , học chỉ có thể xa đoạ , tha hoá hoặc giữ bản chất lương thiện , trong sạch , tìm lại tự do bằng cái chết của chính mình 
(?) Từ hình ảnh Lão Hạc em có nhận xét gì về cuộc sống , số phận , phẩm chất của người nông dân trong xh cũ ? 
- Cuộc sống vô cùng cực khổ , đói khát , thiếu thốn , số phận đáng thương và vô cùng tội nghiệp . nhưng phẩm chất vô cùng cao đẹp giàu tình người .
(?) Theo em , bi kịch của lão Hạc tác động ntn đến người đọc ? ( tình cảm xót thương , lòng tin vào những điều tốt đẹp trong phẩm chất người dân lao động )
- Thái độ , tình cảm của nhân vật “ tôi” đối với lão Hạc 
 * Theo dõi nhân vật ông giáo trong truyện cho biết 
(?) Ông giáo có vai trò ntn trong truyện ? 
- Vừa là người chứng kiến vừa tham gia vào câu chuyện của nhân vật chính vừa đóng vai trò dẫn dắt truyện , vừa trực tiếp bày tỏ thái độ , tính cảm , bộc lộ tâm trạng của bản thân 
(?)Thái độ của nhân vật “tôi” khi nghe laõ Hạc kể chuyện như thế nào ?
- Ông giáo dần dần thay đổi từ chổ dửng dưng đến chổ khâm phục , cảm thương sâu sắc đối với nổi khổ và tấm lòng của lão Hạc .
(?) Những hành động ,cách cư xử chứng tỏ lòng đồng cảm , xót xa yêu thương của nhân vật “ tôi” đối với lão Hạc ?
Tôi muốn ôm choàng lấy lão mà oà lên khóc 
ông con mình ăn khoai , uống nước …thế là sướng 
(?) Từ đấy , phẩm chất nào của nhân vật tôi được bộc lộ ? 
- Lòng nhân ái dựa trên sự chân tình và đồng khổ 
?Khi nghe Binh Tư nói về lão Hạc , ông giáo cảm thấy cuộc đơì thật đáng buồn . Nhưng khi chứng kiến cái chết của Lão Hạc , ông gíao lại nghĩ “ Không cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn , hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác” . Em hiểu những ý nghĩ đó của nhân vật ông giáo ntn?( HSThảo luận nhóm )
(?) Những ý nghĩ đó cho ta biết được điều cao quý nào trong tâm hồn ông giáo? ( không mất lòng tin vào những điều tốt đẹp ở con người )
 H oạt dộng 3: hướng dẫn tổng kết 
(?) Học qua vb này em hiểu được điều sâu sắc nào về số phận và phẩm chất của người nông dân lao động trong xh cũ ? 
(Số phận đau thương , cùng khổ . Nhân cách cao quí )
(?) Nhân vật ông giáo trong vb Lão Hạc là hình ảnh của nhà văn Nam Cao . Từ nhân vật này em hiểu gì về tác giả Nam Cao? (HSThảo luận nhóm ).
- Là nhà văn của những người lao động nghèo khổ mà lương thiện . Giàu lòng thương người nghèo . Có lòng tin mãnh liệt vào những phẩm chất tốt đẹp của người lao động 
 (?) Từ đó em hãy nêu ý nghĩa của truyện ngắn ? 
( văn bản thể hiện phẩm giá của người nông dân không thể bị hoen ố cho dù phải sống trong cảnh khốn cùng )
-(hs đọc ghi nhớ sgk)
I. Giới thiệu chung: 
1.Tác giả :(sgk)
2.Tác phẩm: Lão Hạc là truyện ngắn xuất sắc viết về người nông dân của Nam Cao . đăng báo lần đầu năm 1943
II. Đọc – hiểu văn bản 
1. Đọc – Tìm hiểu chú thích.
2. Tìm hiểu văn bản 
a. Bố cục : (2 phần )
-Phần 1 : những việc làm của Lão Hạc trước khi chết 
-Phần 2: cái chết của Lão Hạc 
b. Phân tích :
b1.Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu vàng .
- Lão Hạc nghèo , sống cô độc , chỉ có con chó lão nuôi làm bạn gọi thân mật là cậu vàng 
- Sau khi bị ốm , cuộc sống của lão Hạc quá khó khăn , lão nuôi thân không nổi 
- Tâm trạng ray rức , tội lỗi …
- Nó có biết gì đâu ….. 
- Lão cười như meu , đôi mắt ầng ậng nước 
- mặt co rúm lại , những vết nhăn co lại với nhau , ép cho nước mắt chảy ra.
- Cái đầu ngẹo qua một bên , cái miệng móm mém của lão mếu như con nít , lão khóc hu hu .-> khuôn mặt già nua , khô héo , tội nghiệp …
=> Tâm trạng đau khổ , day dứt, ăn năn , vô cùng yêu thương con vật. 
b 2 .Những việc làm của Lão Hạc trước khi chết 
* Việc Làm :
-Mãnh vườn là tài sản duy nhất lão Hạc có thể dành cho con trai..
-> Đó là bổn phận của kẻ làm cha .
- Món tiền 30 đồng bạc cả đời dành dụm …
-> Món tiền ấy mang danh dự của kẻ làm người .
- lão Hạc là người tự trọng , không để người đời thương hại và xem thường 
=> Coi trọng bổn phận làm cha , coi trọng danh giá làm người 
=>Nghèo khổ và cô độc nhưng trong sạch thanh cao , giàu tình nghĩa .
* Cái chết :
- Lão Hạc đang vật vã ở trên giường , đầu tóc rũ rượi …; khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái , nảy lên .
-> Từ tượng thanh , tượng hình :vật vã , rữ rượi , xộc xệch , long xòng sọc , tru tréo 
=> Tạo hình ảnh cụ thể sinh động về cái chết dữ dội , thê thảm của lão Hạc 
- Chết để giữ mãnh vườn và số tiền dành dụm bấy lâu nay cho người con trai , đồng thời cũng là để tạ lỗi cùng cậu vàng , … 
- Nó góp phần bộc lộ rõ số phận và tình cách của Lão Hạc, cũng là tính cách của nhiều người nông dân nghèo trong xh VN trước cách mạnh tháng tám .
- Mặt khác cái chết của lão Hạc có ý nghĩa tố cáo hiện thực xh thực dân nữa phong kiến. 
b 3 . Thái độ , tình cảm của nhân vật “tôi” đối với lão Hạc. 
- Từ chổ dửng dưng đến khâm phục , cảm thương sâu sắc đối với nổi kh