Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 93, 94, 95
A. Mục tiêu: Giúp HS
- Nắm lại toàn bộ kiến thức cơ bản của chương trình văn học lớp 10, từ văn học dân gian đến văn học viết, từ văn học Việt Nam đến văn học nước ngoài
- Có năng lực phân tích văn học theo từng cấp độ, từ sự kiện văn học đến tác giả, tác phẩm văn học từ ngôn ngữ đến hình tượng nghệ thuật
- Biết vận dụng những kiến thức đã học để tiếp thu những kiến thức sẽ học trong chương trình văn học lớp 11
B. Phương tiện thực hiện và cách thức tiến hành bài dạy
1. Phương tiện thực hiện: - GV: SGV, SGK, STK, giáo án
- HS: SGK, vở ghi, vở soạn
2. Cách thức tiến hành bài dạy - Phương pháp vấn đáp
- Thảo luận trao đổi củng cố kiến thức
iến thức C.Tiến trình bài dạy Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Trình bày các thao tác nghị luận mà em biết 3.Dạy bài mới 3.1 Lời vào bài: Hôm nay, chúng ta tiến hành tổng kết phần văn học nhằm ôn lại kiến thức cơ bản về chương trình văn học lớp 10 Bài dạy HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG BÀI DẠY .Hoạt động 1: Tổng kết khái quát về vhvn TT1: VHVN bao gồm những bộ phận nào? TT2: So sánh đặc điểm của hai bộ phận vh này? TT3: VHDG có đặc trưng nào? TT4: Nêu các thể loại vhdg mà em biết? TT5: Với mỗi thể loại hãy kể tên các văn bản mà em đã được học? TT6: Vh viết bao gồm những bộ phận nào? TT7: So sánh đặc điểm của hai bộ phận văn học này? Tổng kết khái quát về văn học Việt Nam VHVN bao gồm hai bộ phận: văn học dân gian và văn học viết Lập bảng so sánh ĐẶC ĐIỂM VHDG VH VIẾT Ảnh hưởng truyền thống dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá vh nước ngoài; hai nội dung lớn xuyên suốt là yêu nước và nhân đạo Thời điểm ra đời Ra đời sớm từ khi chưa có chữ viết Ra đời khi có chữ viết Hình thức lưu truyền Truyền miệng Chữ viết Hình thức tồn tại Gắn liền với những hoạt động khác nhau trong đời sống cộng đồng(gắn với môi trường diễn xướng) Cố định thành văn bản viết, mang tính độc lập của một tác phẩm văn học Vai trò, vị trí Vai trò nền tảng của vh dân tộc Nâng cao và kết tinh những thành tựu nghệ thuật Tác giả sáng tác tập thể Sáng tác cá nhân Tổng kết bộ phận văn học dân gian - Đặc trưng: tính truyền miệng, tính tập thể - Các thể loại vhdg Truyện dân gian Câu nói dân gian Thơ ca dân gian Sân khấu dân gian Thần thoại, sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện cười, truyện thơ Tục ngữ, câu đố Ca dao, vè Chèo, tuồng 2. Tổng kết bộ phận văn học viết - có hai loại hình vh: vh trung đại và vh hiện đại - lập bảng so sánh ĐẶC ĐIỂM VHVN TỪ TK X-HẾT XIX VHVN TỪ ĐẦU TK XX ĐẾN NAY Phản ánh hai nội dung lớn là yêu nước, nhân đạo; thể hiện tư tưởng, tình cảm của con người Việt Nam trong những mối quan hệ đa dạng như quan hệ với thế giới tự nhiên, quan hệ với quốc gia, với dân tộc, quan hệ xã hội, ý thức về bản thân Chữ viết Chữ Hán và chữ Nôm Chủ yếu là chữ quốc ngữ Thể loại tiếp thu từ TQ: cáo, hịch… sáng tạo trên cơ sở tiếp thu: thơ ĐL bằng chữ Nôm thể loại vh dân tộc: lục bát, hát nói… Tiếp thu vh trung đại: thơ ĐL, câu đối… thể loại vh hiện đại: thơ tự do, truyện ngắn, kịch… Tiếp thu từ nước ngoài - tiếp thu văn hoá, văn học TQ - tiếp nhận ảnh hưởng vh TQ, phương tây, Nga, Mỹ La-tinh… * Củng cố: - nắm đặc điểm chính của VHVN bao gồm hai bộ phận vh dân gian và vh viết - nắm được đặc điểm của VHDG và VH viết - Kể một truyện dân gian mà em biết D. Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài mới - học bài cũ: nắm những đặc điểm chính của VHDG và vh viết - xem lại các văn bản thuộc bộ phận vhdg đã được học trong hk1 - soạn bài mới + xem lại phần vhvn từ thể kỉ X đến hết thế kỉ XIX + trả lời câu hỏi 4 và 5 sgk/147,148 HẾT TIẾT 1 TIẾT 2 Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: So sánh hai bộ phận vh: vh trung đại và vh hiện đại 3.Dạy bài mới 3.1 Lời vào bài: Hôm nay, chúng ta tiến hành tổng kết phần văn học VN thời kì từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX Bài dạy HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG BÀI DẠY .Hoạt động 1: Tổng kết văn học viết Việt Nam thời kì từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX TT1: Lập bảng tổng kết đặc điểm nội dung và nghệ thuật của vh trung đại TT2: kể tên các tác phẩm vh trung đại đã được học TT3: Những tác phẩm nào tập trung thể hiện nội dung yêu nước TT4: Ôn tập về tác phẩm Phú sông Bạch Đằng- Trương Hán Siêu TT5: Ôn tập về tác phẩm Đại cáo bình Ngô-Nguyễn Trãi TT6: Ôn tập về văn bản Tựa trích diễm thi tập-Hoàng Đức Lương TT7: Ôn tập về văn bản Hiền tài là nguyên khí quốc gia- Thân Nhân Tông TT8: Ôn tập về văn bản Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, Thái sư Trần Thủ Độ, Chuyện phán chức sự đền Tản Viên TT9: Ôn tập về đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ TT10: Ôn tập về tác phẩm Truyện Kiều-Nguyễn Du Hs thảo luận, gợi nhắc lại kiến thức Tổng kết văn học viết Việt Nam thời kì từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX Lập bảng tổng kết Văn học trung đại Việt Nam Thành phần văn học Đặc điểm nôi dung Đặc điểm nghệ thuật Giai đoạn VH Văn học chữ Hán Chủ nghĩa yêu nước Chủ nghĩa nhân đạo Cảm hứng thế sự Tính quy phạm Thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV Thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII Thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX Nửa cuối thế kỉ XIX Văn học chữ Nôm Tính trang nhã Tiếp thu,dân tộc hoá Vhnn D. 2. Tác phẩm A. Nội dung chủ nghĩa yêu nước a. Phú sông Bạch Đằng- Trương Hán Siêu thể phú:gồm 4 đoạn: đoạn mở, đoạn giải thích, đoạn bình luận, đoạn kết - mục đích dạo chơi của nhân vật khách: thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên, nghiên cứu cảnh trí đất nước, bồi bổ tri thức các địa danh: Trung Quốc qua sách vở, địa danh của đất Việt cảnh vật nơi tác giả dừng chân: hùng vĩ, hoành tráng; ảm đạm, đìu hiu cảm xúc của nhân vật “khách” vui, tự hào trước dòng sông từng ghi bao chiến tích buồn đau, nuối tiếc vì chiến trường oanh liệt ngày xưa giờ đây trơ trọi, hoang vu - Các bô lão kể về “Trùng Hưng nhị thánh bắt Ô Mã” - chỉ ra nguyên nhân ta thắng, địch thua: “nhân tài”- nhân tài phải có “đức cao, đức lành” b. Đại cáo bình Ngô-Nguyễn Trãi - Lập trường chính nghĩa của cuộc kháng chiến + Tư tưởng nhân nghĩa + quyền độc lập tự chủ của dân tộc Tố cáo tội ác của giặc Minh Quá trình kháng chiến chống giặc Minh và thắng lợi + Lược thuật buổi đầu của cuộc khởi nghĩa + Lược thuật các trận chiến thắng + Cảnh tượng thảm bại của quân giặc c. Tựa trích diễm thi tập-Hoàng Đức Lương - Nguyên nhân khiến thơ ca không được truyền lại đầy đủ + Nguyên nhân chủ quan thơ ca khó tiếp nhận những người có khả năng làm văn thơ đều không đủ điều kiện thời gian để sáng tác người sáng tác không đủ kiên nhẫn thơ văn chịu sự quản lí của triều đình + Nguyên nhân khách quan thời gian lâu dài đã huỷ hoại sách vở trải qua mấy lần binh lửa d. Hiền tài là nguyên khí quốc gia- Thân Nhân Tông Vai trò quan trọng của hiền tài ↓ Khuyến khích hìên tài Việc đã làm Việc tiếp tục làm: khắc bia tiến sĩ ↓ }ca ngợi những nhân tài của đất nước Ý nghĩa tác dụng của việc khắc bia tiến sĩ e Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn f. Thái sư Trần Thủ Độ g. Chuyện phán chức sự đền Tản Viên B. Nội dung chủ nghĩa nhân đạo a. Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ - ngâm khúc - tâm trạng khắc khoải chờ đợi của người chinh phụ. - khát khao được sống trong tình yêu và hạnh phúc lứa đôi b. Truyện Kiều-Nguyễn Du - Đoạn trích “Trao duyên”: bi kịch của Kiều-người phụ nữ rơi vào tình huống bi kịch lựa chọn hiếu và tình - Đoạn trích “Nỗi thương mình”: Tâm trạng đau đớn, xót xa, tủi nhục của Kiều khi sống giữa chốn lầu xanh - Đoạn trích “Chí khí người anh hùng”: ngợi ca người anh hùng Từ Hải-không phải là người anh hùng hiện thực mà là hình tượng người anh hùng lãng mạn mang dấu ấn quan niệm của tác giả - Đoạn trích “Thề nguyền”: một tình yêu cao đẹp và thiêng liêng, vượt ra khỏi lễ giáo phong kiến * Củng cố - nắm được giá trị nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm chính - Đặc điểm chung về chủ nghĩa yêu nước được thể hiện qua các tác phẩm D. Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài mới - học bài cũ: + nắm được đặc trưng của vhtđ + giá trị tư tưởng của các tác phẩm - soạn bài mới: + xem lại phần vh nước ngoài + xem lại phần lí luận vh HẾT TIẾT 2 TIẾT 3 Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Trình bày giá trị nội dung và nghệ thuật của Truyện Kiều 3.Dạy bài mới 3.1 Lời vào bài: Hôm nay, chúng ta tiến hành tổng kết phần văn học nước ngoài 3.2 Bài dạy HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG BÀI DẠY Hoạt động 1: Tổng kết phần văn học nước ngoài TT1: Lập bảng tổng kết về sử thi đặc điểm riêng của mỗi tác phẩm đặc điểm chung của sử thi TT2: Lập bảng tổng kết về thơ Đường và thơ Hai cư trên hai phương diện nội dung và nghệ thuật TT3: Nêu giá trị tác phẩm Tam quốc diễn nghĩa Hoạt động 2: Tổng kết phần lí luận văn học TT1: Nêu các tiêu chí chủ yếu của vbvh TT2: Nêu cấu trúc của vbvh TT3: Nêu các yêu tố thuộc nội dung của văn bản vh TT4: Nêu các yếu tố thuộc hình thức của văn bản vh Tổng kết phần văn học nước ngoài 1. Về sử thi SỬ THI ĐẶC ĐIỂM RIÊNG ĐẶC ĐIỂM CHUNG Đăm Săn (Việt Nam) khát vọng chinh phục thiên nhiên, xoá bỏ những tập tục lạc hậu vì sự hung mạnh của bộ tộc con người hành động - Chủ đề: hướng tới những vấn đề chung của cả cộng đồng, phản ánh hiện thực đời sống và tư tưởng con người cổ đại Ô-đi-xê (Hi Lạp) - biểu tượng sức mạnh trí tuệ và tinh thần trong chinh phục thiên nhiên để khai sáng văn hoá, mở rộng giao lưu văn hoá - khắc hoạ nhân vật qua hành động - Nhân vật: Tiêu biểu cho sức mạnh, lí tưởng của cộng đồng, ca ngợi những con người với đạo đức cao cả, với sức mạnh, tài năng, trí thông minh đấu tranh chinh phục tự nhiên, chiến thắng cái ác Ra-ma-ya-na (Ấn Độ) chiến đấu chống cái ác, cái xấu, vì cái thiện, cái đẹp; đề cao danh dự và bổn phận, tình yêu tha thiết đối với con người, cuộc đời, thiên nhiên con người được miêu tả về tâm linh và tính cách Ngôn ngữ: trang trọng Hình tượng nghệ thuật với vẻ đẹp kì vĩ, mĩ lệ, trí tưởng tượng phong phú Về thơ Đường và thơ Hai-cư THƠ ĐƯỜNG THƠ HAI-CƯ nội dung: phản ánh đời sống xh và tinh thần của con người với các đề tài thiên nhiên, chiến tranh, tình yêu…. Nghệ thuật: hai thể chính cổ phong và Đường luật với ngôn ngữ đơn giản, tinh luyện ghi lại phong cảnh với sự vật cụ thể,ở một thời điểm nhất định trong hiện tại, từ đó khơi gợi cảm xúc, suy tư sâu sắc gợi là chủ yếu, ngôn ngữ cô đọng, hàm súc Về Tam quốc diễn nghĩa - Cuộc đấu tranh giữa các tập đoàn quân sự trong nội bộ giai cấp phong kiến. - Vạch trần bản chất tàn bạo của giai cấp thống trị. - Phản ánh cuộc sống loạn li, bi thảm của nhân dân và ước mơ sự xuất hiện của những ông vua hiền , tướng giỏi. - Ca ngợi tình nghĩa thủy chung của 3 anh em: Lưu, Quan , Trương - Là kho tàng kinh nghiệm về chiến lược, chiến thuật. IV. Tổng kết phần lí luận văn học Văn bản văn học Tiêu chí chủ yếu của văn bản vh Cấu trúc của vă
File đính kèm:
- 95-96-97 T ket phan van hoc.doc