Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 92

 Phân môn: Làm văn
 Tiết : 92 CÁC THAO TÁC NGHỊ LUẬN 
 Ngày soạn: 12/04/10 
 A Mục đích yêu cầu: Giúp HS :
 -Hiểu được khái niệm thao tác nghị luận
 -Nắm được một số thao tác nghị luận thường gặp và yêu cầu đối với việc vận dụng thao tác đó
B.Phương tiện thực hiện và cách thức tiến hành dạy học
 1.Phương tiện thực hiện :
 - TLTK
 -Thiết kế bài học
 2.Cách thức tiến hành dạy học:
 -Tổ chức giờ dạy theo hình thức trao đổi, thảo luận, sử dụng phương pháp quy nạp
 -Tổ chức cho hs luyện tập củng cố, khắc sâu kiến thức.
 C.Tiến trình tổ chức dạy học:
 1.Ổn định lớp
 2.Kiểm tra bài cũ
Trình bày những khái niệm về nội dung và hình thức của văn bản văn học?
 3.Bài mới:
Hoạt động của GV & HS
Nội dung bài giảng:
HĐ 1: Tìm hiểu khái niệm thao tác nghị luận
TT 1: Thế nào là thao tác ?
TT 2: TT nghị luận nhằm mục đích gì?
HĐ 2: Tìm hiểu các thao tác nghị luận
TT 1: HS điền từ để ôn tập các thao tác nghị luận đã học
TT 2: Trong lời tựa: “Trích diễm thi tập” tác giả dùng thao tác nghị luận nào?
TT 3: Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất dùng thao tác nào?
TT 4: Trong tựa: “Trích diễm thi tập” và “ Hịch tướng sĩ” dùng thao tác nào?
TT 5: HS thảo luận , trả lời câu hỏi phần d sgk/132
TT 6: So sánh nhằm mục đích gì?
TT 7: Làm bài tập và rút ra kết luận có mấy cách so sánh?
TT 8: Để so sánh đúng cần chú ý những vấn đề gì?
HĐ 3: Củng cố, luyện tập
TT 1: HS đọc ghi nhớ sgk/134
TT 2: HS thảo luận, trình bày bài tập 1
TT 3: GV gợi ý HS làm bài tập 2 
( về nhà)
TT 4: HS đọc thêm: “Xin thầy hãy dạy cho con tôi” (nếu đủ th/gian)
I Khái niệm:
 1.Thao tác:
Quá trình thực hiện những động tác theo một trình tự và yêu cầu kĩ thuật nhất định
 2.Thao tác nghị luận:
Mục đích: nhằm thuyết phục người khác đồng ý, đồng cảm với những vấn đề mình bàn bạc.
II.Một số thao tác nghị luận cụ thể:
 1.Ôn lại các thao tác phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp
 a. Điền từ:
-Tổng hợp
-Phân tích 
-Quy nạp
-Diễn dịch
 b.Trong lời tựa: “Trích diễm thi tập” :
-Tác giả dùng thao tác: phân tích
-Vì: tách nhận định chung thành các mặt riêng biệt
-Tác dụng: Làm rõ hơn nguyên nhân khiến thơ văn xưa không được truyền lại đầy đủ.
 *“Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất” 
Thao tác: quy nạp, quan hệ nhân quả
 c.Tựa “Trích diễm thi tập” dùng thao tác : tổng hợp
 Tác dụng: tóm tắt bộ phận vào 1 kết luận chung mang tính khái quát.
 “Hịch tướng sĩ” dùng thao tác: quy nạp, thông qua các dẫn chứng →Kết luận: “ Từ xưa các trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào không có?”
 d.Các nhận định:
-Thao tác diễn dịch có khả năng... : đúng với điều kiện: tiền đề phải chân thực, cách suy luận phải chính xác
-Thao tác quy nạp... : chưa thật chính xác vì nếu quy nạp chưa đầy đủ thì mối liên hệ giữa một số dữ liệu với kết luận cần phải được kiểm chứng.
-Tổng hợp... : đúng, vì: kết quả của phân tích là tổng hợp
 2.Thao tác so sánh:
 a.Mục đích:
So sánh dể thấy sự giống nhau hoặc khác nhau giữa các sự vật ,hiện tượng.
 b.Bài tập sgk:
-Bài tinh thần yêu nước: so sánh để thấy sự giống nhau
-Đoạn Bàn về việc so sánh đức nhà Lí và nhà Lê trong Đại Việt sử kí toàn thư: so sánh để thấy sự khác nhau
→Có 2 cách so sánh: so sánh để thấy sự giống nhau
 so sánh để thấy sự khác nhau
 c.Để so sánh đúng cần chú ý:
-Những đối tượng so sánh phải có mối liên quan về 1 phương diện nào đó.
-So sánh phải dựa trên những tiêu chí cụ thể rõ ràng, có ý nghĩa quan trọng đối với sự nhận thức bản chất của vấn đề
-Những kết luận rút ra từ so sánh phải chân thực ,mới mẻ, bổ ích giúp cho việc nhận thức sự vật được sáng tỏ và sâu sắc 
III.Củng cố, luyện tập:
 1.Củng cố:
Ghi nhớ : sgk/134
 2.Luyện tập:
 a.Bài 1:
-Tác giả muốn chứng minh: “Thơ Nôm Ng Trãi đã tiếp thụ...dân gian”
-Thao tác: phân tích.
-Cách dùng thao tác nghị luận hay: chia ý lớn thành ý nhỏ →luận điểm được xem xét chi tiết, đầy đủ hơn.
 Câu cuối: ý nghĩa khái quát, từ cái đã biết(Ng Trãi) suy ra cái chưa biết( sứ mệnh của VC, NT) : quy nạp
 b.Bài 2:
Viết đoạn nghị luận về an toàn giao thông.
Câu chủ đề: An toàn giao thông là hạn phúc cho mọi nhà.
D.Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài mới
-Nắm: Các thao tác nghị luận và yêu cầu đối với thao tác so sánh.
-Soạn bài : Tổng kết phần văn học 
 + So sánh điểm khác nhau giữa văn học dân gian và VH viết
 +Sắp xếp các tác phẩm VH dân gian đã học theo 2 mục : tên tác phẩm, thể loại