Giáo án ngữ văn 11 - Trường THPT Lương Thế Vinh

Tuaàn: 1	 	Soaïn:18/08/1013
Tieát 3 	Giaûng:21/08/2013
 Tieáng Vieät: TÖØ NGOÂN NGÖÕ CHUNG ÑEÁN LÔØI NOÙI CAÙ NHAÂN
A.Muïc tieâu caàn ñaït:
1.Kiến thức :
 - Hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ chung của xã hội và lời nói riêng của cá nhân.
 - Nhận diện được những đơn vị ngôn ngữ chung và những quy tắc ngôn ngữ chung, phát hiện và phân tích nét riêng, sáng tạo của cá nhân trong lời nói, biết sử dụng ngôn ngữ một cách sáng tạo khi cần thiết.
2.Kĩ năng:
 - Nhận diện được những đơn vị ngôn ngữ chung và những quy tắc ngôn ngữ chung trong lời noi.
 - Phát hiện và phân tích nét riêng, sáng tạo của cá nhân(tiêu biểu là các nhà văn có uy tín) trong lời nói.
 - Biết sử dụng ngôn ngữ chung theo đúng những chuẩn mực của ngôn ngữ xã hội, sáng tạo nên lời nói có hiệu quả giao tiếp tốt và có nét riêng của cá nhân.
3.Thái độ: Biết giữ gìn trong sáng ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân trong giao tiếp
B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
- Giáo viên: SGK,SGV, Giáo án chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Học sinh: Đọc bài, soạn bài đầy đủ ở nhà.
C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:Caâu hoûi: Em haõy cho bieát cuoäc soáng trong phuû chuùa Trònh nhö theá naøo vaø thaùi ñoä cuûa taùc giaû ?
3. Baøi môùi: Ngôn ngữ là một tài sản quý giá của con người, việc phát minh ra ngôn ngữ đó là một bước tiến mới của nền văn minh nhân loại.Mọi người sử dụng ngôn ngữ để diễn đặt ý nghĩa, tư tưởng ,tình cảm đến người khác nên ngôn ngữ được xem là phương tiện giao tiếp và cũng phương tiện của tư duy,Mỗi cá nhân khi giao tiếp lại thể hiện được cái riêng của mỗi người làm cho Ngôn ngữ ngày càng phong phú hơn.
Hoaït ñoäng cuûa GV - HS
Noäi dung caàn ñaït
* HÑ1: Höôùng daãn HS tìm hieåu muïc I trong SGK.
 - Taïi sao noùi ngoân ngöõ laø taøi saûn chung cuû xaõ hoäi?
 - Tính chung trong ngoân ngöõ cuûa coäng ñoàng ñöôïc bieåu hieän ôû caùc phöông dieän naøo ?
 - Thaønh phaàn caáu taïo neân ngoân ngöõ goàm nhöõng yeáu toá naøo? Cho ví duï ?
HS trao ñoåi theo baøn, ñaïi dieän trình baøy, boå sung.
GV cuûng coá, choát yù.
- Tuy nhieân nhöõng thaønh phaàn rieâng reõ treân chöa ñuû ñeå caáu taïo neân ngoân ngöõ maø caàn coù ñieàu kieän gì ?
 * GV cho ví duï:
 + Nhaø, cöûa, tröôøng hoïc, beänh vieän...
+ Maëc duø trôøi möa nhöng toâi vaãn ñi hoïc.
 - ÔÛ VD treân ñeå taïo ra caùc ñôn vò(thaønh phaàn) cuûa ngoân ngöõ caàn tuaân theo caùc quy taéc caáu taïo naøo ?
 - HS trao ñoåi, laàn löôït traû lôøi.
 - GV khaùi quaùt caùc quy taéc chính.
 * GV cho ví duï:
 1. Kieán boø ñóa thòt boø
 2. Ngaøy ngaøy maët trôøi(1) ñi qua treân laêng.
Thaáy moät maët trôøi (2) trong laêng raát ñoû.
 - ÔÛ VD 1 töø “Boø” ñöôïc söû duïng vôùi nhöõng loaïi töø naøo ?
- ÔÛ VD2 “Maët trôøi1 vaø maët trôøi 2” coù phaûi ñeå chæ maët trôøi cuûa thieân nhieân khoâng?
- Nhö vaäy, khi söû duïng caàn tuaân theo nhöõng phöông thöùc chung naøo ?
 - HS laøm vieäc caù nhaân traû lôøi.
 - GV choát yù, nhaán maïnh coøn nhieàu quy taéc, phöông thöùc chung khaùc.
 * HÑ 2 : GV höôùng daãn HS tìm hieåu muïc II trong SGK/11-12.
 GV khaùi quaùt ñaëc ñieåm cuûa lôøi noùi caù nhaân.
 - Caùi rieâng trong lôøi noùi caù nhaân ñöôïc bieåu hieän ôû nhöõng phöông dieän naøo ?
- Khi nghe gioïng noùi cuûa moät ngöôøi quen naøo ñoù duø chöa thaáy maët nhöng ta vaãn bieát ngöôøi ñoù laø ai. Vì sao ?
 - Voán töø ngöõ caù nhaân phuï thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá naøo ?
HS traû lôøi döïa theo SGK
GV choát yù.
- Theo caùch noùi quen thuoäc thì noãi nhôù thöôøng ñöôïc dieãn taû ntn?
 Nhôù trieàn mieân, day döùt..
- Baàu trôøi thöôøng ñeå noùi cao coùt voùt ...
 Nhöng ôû ñaây Nhaø thô Ñoaøn thò Ñieåm coù caùch noùi "Nhôù chaøng thaêm thaúm ñöôøng leân baèng trôøi"Nhö vaäy taùc giaû ñaõ söû duïng quy taéc gì khi söû duïng töø?
HS laøm vieäc caù nhaân, traû lôøi.
GV cuûng coá, choát yù.
- Vaäy neùt rieâng trong lôøi noùi caù nhaân coøn bieåu hieän ôû phöông dieän naøo nöõa ?
- HS nhaän xeùt. GV khaùi quaùt yù chính
- GV cho caùc ví duï ñeåû hoïc sinh phaân tích
"Xieân ngang maët ñaát reâu töøng ñaùm
Ñaâm toaïc chaân maây ñaù maáy hoøn"
- Nhaän xeùt veà caùch saép xeáp traät töï töø ngöõ trong VD treân ? 
- Neùt rieâng trong lôøi noùi caù nhaân trong 2 VD treân bieåu hieän ôû phöông dieän naøo ? ví một vài ví dụ tiêu biểu?
 - HS laøm vieäc caù nhaân, trình baøy.
 - GV choát yù, nhaán maïnh bieåu hieän roõ neùt nhaát cuûa neùt rieâng trong lôøi noùi caù nhaân laø phong caùch ngoân ngöõ caù nhaân ( Hoà xuaân Höông,Nguyeãn Khuyeán, Tuù Xöông …)
Ví dụ: Với khái niệm không còn biểu hiện của sự sống người ta dùng nhiều từ: Chết, mất, từ trần, đi xa,qua đời, lên tiên…
- Haõy khaùi quaùt laïi noäi dung cô baûn cuûa baøi hoïc ? Moái quan heä giöõa ngoân ngöõ vaø lôøi noùi caù nhaân ?
 - HS traû loøi khaùi quaùt. GV choát yù, goïi 1 HS ñoïc phaàn Ghi nhôù (SGK/13)
- GV ra câu hỏi kiểm tra đánh giá.
- GV gợi ý: Thượng lộ bình an, qua cầu rút ván, trứng khôn hơn vịt, nấu sử sôi kinh, mẹ tròn con vuông,chân ướt chân ráo…..
- GV phaân coâng HS thaønh 4 nhoùm laøm baøi taäp 1,2 (SGK/13)
Caùc nhoùm cöû ñaïi dieän trình baøy, boå sung.
GV cuûng coá, chuaån kieán thöùc.
I. Ngoân ngöõ - taøi saûn chung cuûa xaõ hoäi.
* Caùi chung cuûa ngoân ngöõ bao goàm:
 - Caùc aâm, caùc thanh (nguyeân aâm, phuï aâm, thanh ñieäu …)
 - Caùc tieáng (aâm tieát)
 - Caùc töø
 - Caùc ngöõ coá ñònh (thaønh ngöõ, quaùn ngöõ).
 - Nhöõng quy taéc vaø phöông thöùc chung trong vieäc caáu taïo vaø söû duïng caùc ñôn vò ngoân ngöõ.
- Quy taéc chung nhö : caáu taïo töø, cuïm töø, caáu taïo caâu …
 - Caùc phöông thöùc chung : chuyeån loaïi töø, chuyeån nghóa.
II. Lôøi noùi – saûn phaåm rieâng cuûa caù nhaân.
* Caùi rieâng trong lôøi noùi caù nhaân bieåu hieän ôû caùc phöông dieän :
1. Gioïng noùi caù nhaân : Döïa vaøo gioïng noùi coù theå phaân bieät caùc caù nhaân vôùi nhau.
2. Voán töø ngöõ caù nhaân :
 Phuï thuoäc vaøo löùa tuoåi, giôùi tính, ngheà nghieäp, trình ñoä hieåu bieát …
3. Söï chuyeån ñoåi, saùng taïo khi söû duïng töø ngöõ chung quen thuoäc.
 Saùng taïo trong nghóa töø, keát hôïp töø ngöõ, trong vieäc taùch töø, goäp töø, chuyeån loaïi töø …
4. Vieäc taïo ra caùc töø môùi.
5. Vieäc vaän duïng linh hoaït, saùng taïo quy taéc chung, phöông thöùc chung.
 Chuyeån hoaù linh hoaït: löïa choïn töø ngöõ, tænh löôïc caâu, taùch caâu …
6. Ghi nhôù : (SGK/13)
7 Luyeän taäp :
a) Kiểm tra đánh giá
- Lấy 10 cụm từ cố định trong đời sống hang ngày
b) Baøi taäp :
*Baøi 1 (SGK/13)
- Thoâi : chaám döùt, keát thuùc moät hoaït ñoäng naøo ñoù.
- Thoâi trong thô Nguyeãn Khuyeán : keát thuùc 1 cuoäc soáng, cuoäc ñôøi ngöôøi.
* Baøi 2 (SGK/13)
- Saép xeáp danh töø trung taâm : reâu, ñaù tröôùc toå hôïp ñònh töø + danh töø chæ loaïi.
- Caâu saép xeáp VN tröôùc CN.
" Taïo aâm höôûng cho caâu thô, toâ ñaäm hình töôïng thô.
4.Höôùng daãn töï hoïc :
Baøi cuõ :
Naém vöõng caùc yeáu toá chung trong ngoân ngöõ cuûa coäng ñoàng; caùi rieâng trong lôøi noùi caù nhaân bieåu hieän ôû caùc phöông dieän naøo ?
Moái quan heä giöõa lôøi noùi caù nhaân vaø ngoân ngöõ cuûa xaõ hoäi.
Baøi môùi : Töï tình – Hoà Xuaân Höông
Xem phần tieåu daãn ñeå naém vaøi neùt chính veà taùc giaû.
Ñoïc baøi thô, soaïn theo caâu hoûi höôùng daãn hoïc baøi.