Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 - Tuần 24

g cho ai? Với cuộc sống như thế nào?
? Mẹ ru bằng những lời ru nào của mẹ?
? Mẹ nói với con cò bằng lời ru, chính là mẹ đang nói với ai nữa?
? Câu thơ có mấy hình tượng 
(2 hình tượng con cò và đứa con bé bỏng).
? Nhịp điệu, lời thơ như thế nào
? Tình mẹ với con như thế nào?
(? Kết thúc đoạn thơ được diễn tả giấc ngủ của con như thế nào?
Vì sao giấc ngủ của con lại chẳng phân vân?
I.Tìm hiểu chung.
1.Tác giả, tác phẩm.
 (Sgk)
2.Đọc, giải thích từ khó.
3.Bố cục:
 II.Phân tích:
1.Hình ảnh con cò qua những lời ru bắt đầu đến với tuổi thơ.
- Gợi tả không gian, khung cảnh quen thuộc, sự nhịp nhàng thong thả, bình yên.
- Hình ảnh con cò tượng trưng cho người mẹ, người phụ nữ trong cuộc sống vất vả.
-Ngủ yên! Ngủ yên! cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
àCâu thơ nhịp điệu nhẹ nhàng, lời thơ thiết tha giàu cảm xúc, mà vẫn có ý nghĩa biểu tượng sâu sắcà thể hiện tình mẹ nhân từ, yêu thương, che trở cho con.
-Con ngủ chẳng phân vân.
->Gợi ru một hình ảnh thanh bình, mẹ đã ru con bằng những câu ca dao là cả điệu hồn dân tộc và bằng tình mẹ giành cho con.
->Lời ru ngọt ngào, dịu dàng tràn đầy tình yêu thương của mẹ đến với tuổi ấu thơ để vỗ về, nuôi dưỡng tâm hồn cho con. Qua hình ảnh con cò với nhiều ý nghiã biểu trưng sâu sắc.
-H/s: Đọc đoạn 2 của bài
? Lời ru của mẹ, hình ảnh con cò đã được thể hiện qua câu thơ nào?
? Nhận xét của em về nhịp diệu của câu thơ (của lời ru)
? Hình ảnh con cò đối với đứa con lúc này như thế nào?
? Những hình ảnh thơ nào mới lạ đối với em?
? Các hình ảnh thơ này gợi cho em cảm nghĩ gì? Các hình ảnh thơ đó có ý nghĩa gì?
? Nghệ thuật độc đáo của tác giả khi xây dựng hình tượng thơ trong 2 câu thơ này này là gì....
- H/s: Đọc đoạn 3
? Lời mẹ ru con được thể hiện ntn?
? Hình ảnh con cò có ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ như thế nào.
? Nhà thơ đã khái quát lên tình mẹ như một quy luật qua câu thơ nào?
? Đó là quy luật thể hiện tình cảm của người mẹ ntn?.
Đọc đoạn cuối
? Những dòng thơ cuối với âm hưởng lời ru ntn?
(Âm hưởng lời hát ru tha thiết ngọt ngào)
? Thể thơ tự do tác giả sử dụng có khả năng thể hiện cảm xúc ntn? (Linh hoạt)
? Nt đã khai thác và làm mới vẻ đẹp của ca dao ntn?
(s/d ca dao, liên tưởng độc đáo, tạo suy ngẫm, triết lí....)
? Biểu hiện đáng quý nào trong tấm lòng nhà thơ được bộc lộ?
? Ý nghĩa lớn lao của lời ru đối với mỗi người ntn?
* Hoạt động 3.(5p)
Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của văn bản?
H. Khái quát.
G. Nhận xét, chốt.
H. Đọc Ghi nhớ (Sgk)
2. Hình ảnh con cò sẽ theo cùng con người trên mọi chặng đường đời.
- Gần gũi, tha thiết
- Sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú, hình ảnh con cò được bay ra từ những câu ca dao để sống trong tâm hồn mỗi con người, nâng đỡ con người.
- Qua h/ả con cò, gợi ra ý nghĩa biểu tượng về lòng mẹ, về sự dìu dắt nâng đỡ dịu dàng và bền bỉ của người mẹ.
- Nghệ thuật sáng tạo hình tượng độc đáo, hình tượng con cò sẽ theo cùng con người suốt cuộc đời đó là biểu tượng của tình mẹ ngọt ngào, che trở và nâng đỡ.
3. Ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ với cuộc đời cuả mỗi người
- Lời thơ giản dị mà thấm đượm tình mẹ tha thiết giàng cho con, hình ảnh thơ có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc.
- Khái quát lên thành một quy luật của tình cảm có ý nghĩa bền vững, rộng lớn và sâu sắc mở ra những suy ngẫm thành những triết lý sâu sa. Để ngợi ca và biết ơn tình mẹ dành cho con.
- Lời hát ru tha thiết ngọt ngào.
- Ý nghĩa lớn lao của hình ảnh con cò là biểu hiện cao cả đẹp đẽ của tình mẹ và tình đời rộng lớn dành cho mỗi cuộc đời con người.
III. Tổng kết.
1.Nội dung:
-Trân trọng và biết ơn vẻ đẹp của người mẹ và của tâm hồn dân tộc trong những lời hát ru.
-ý nghĩa của lời hát ru đối với cuộc sống của mỗi con người.
2. Nghệ thuật: Thể thơ tự do cho cảm xúc thể hiện được tính linh hoạt, hình ảnh con cò và ý nghĩa biểu trưng sâu sắc, khai thác và làm mới vẻ đẹp của ca dao; có sức sáng tạo độc đáo suy ngẫm sâu lắng, triết lý sâu sa.
3. Ý nghĩa: Đề cao, ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng và khẳng định ý nghĩa của lời hát ru đối với cuộc đời mỗi người.
* Ghi nhớ (Sgk)
IV. Củng cố (2p)
Khái quát nội dung bài học.
V. Dặn dò (1p) 
- Học thuộc nội dung và nắm nội dung bài học. 
- Đọc phần đọc thêm và làm bài tập phần luyện tập.
- Tiết sau: Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý. 
RÚT KINH NGHIỆM.
........................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ngày soạn: 05/02/2014	
Ngày giảng: ....................
Tiết 113,114 Tập làm văn: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN 
 VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ
A.Mục tiêu: Giúp h/s:
- Hiểu và biết bài làm nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
- Kiến thức: Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý.
- Kĩ năng: Vận dụng kiến thức đã học để làm được bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng. đạo lý.
B. Phương pháp.
- Nêu- gqvđ. Luyện tập.
C. Chuẩn bị:
GV: G/án; Tài liệu liên quan.
H. Chuẩn bị bài.
D. Tiến trình bài dạy:
I. Tổ chức(1p)
 II. Kiểm tra. (5p) -Thế nào là nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí?
-Yêu cầu về nội dung và hình thức của bài nghị luận này?
III. Bài mới:
1. Khởi động: (1p) Sự cần thiết của việc bày tỏ ý kiến cá nhân, bàn bạc, nhận định đánh giá, về một vấn đề thuộc tư tưởng, đạo đức, lối sống của mỗi người trong cuộc sống xã hội. Cách làm cụ thể ntn?
2. Triển khai.
Hoạt động của Gv và HS
Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1.(10p)
-Đọc, tìm hiểu 10 đề bài SGK trang 51, 52.
(Có bảng phụ ghi 10 đề bài treo trên bảng).
? Các đề bài trên có điểm gì giống nhau?
(Đều nghị luận về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống)
? ở đề 1, đề 3, đề 10 cách hỏi có gì khác (có mệnh lệnh).
? Học sinh tự đặt 1 số đề bài tương tự?
* Hoạt động 2.(25p)
*Đọc đề bài:
Suy nghĩ về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”
? “Suy nghĩ” đòi hỏi người viết phải thể hiện những yêu cầu gì?
(Thể hiện sự hiểu biết, sự đánh giá ý nghĩa của vấn đề này)
? Cụ thể đề yêu cầu gì
(Giải thích đúng câu tục ngữ, thể hiện suy nghĩ nêu ý kiến về câu tục ngữ).
? Tìm hiểu đề phải chú trọng đến những yêu cầu gì của đề?
H/S: Dùng những câu hỏi cho đề bài đã nêu để tìm ý?
? Dựa vào các ý đã tìm sắp xếp và lập thành một dàn bài?
? Mở bài cho đề bài trên ntn?
? Giải thích câu tục ngữ ntn?
“Nước? Nguốn? Uống nước?
Nhớ nguồn là nhớ về đâu? ”
? Nhận định, đánh giá của em về câu tục ngữ. (Câu tục ngữ nêu rõ nội dung gì? Có ý nghĩa gì? có tác dụng ra sao?) 
? Em có sự khẳng định vấn đề ntn? ý nghĩa lớn lao của vấn đề là gì? Bài học gì cho em qua đề bài trên?
(Chú ý: ở tiết 2 tiếp bước 3, bước 4)
-Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí
“Uống nước nhớ nguồn”
+Đọc VD phần mở bài trang 53 (SGK)
? Có nhiều cách mở bài; Đó là những cách mở bài nào?
? Những ý cần bàn luận cho đề bài là gì?
(Giải thích nội dung câu tục ngữ)
? Những nhận định đánh giá câu tục ngữ?
(Câu tục ngữ là lời dạy, lời khuyên; Câu tục ngữ có nhiều lớp nghĩa)
? Có sự khẳng định gì về câu tục ngữ? Nhiệm vụ của mỗi người là gì qua học câu tục ngữ?
? Trong bài nghị luận cần những yêu cầu gì về lời văn và việc liên kết đoạn?
? Đọc phần C (Kết bài)
SGK Trang 54
? Y/c của phần kết bài là gì?
? Sự cần thiết của bước 4 ntn?
? Giúp em sửa được những lỗi gì trong quá trình viết bài văn ?
? Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí cần chú ý vận dụng các phép lập luận gì?
? Yêu cầu dàn bài cho bài văn nghị luận này
 *Hoạt động 3.(15p)
H/S: Đọc đề 7 trong SGK.
? Y/c tìm ý gì để làm rõ vấn đề tinh thần tự học.
VD: Giải thích rõ thế nào là tự học?
VD: Cần có tinh thần tự học ntn?
VD: ý nghĩa lớn lao của vấn đề này?
I.Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí:
-Yêu cầu trình bày ý kiến, giải thích chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích tổng hợp để làm rõ vấn đề.
-Đề có lệnh hoặc đề mở.
II.Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý:
+Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý:
*Tìm hiểu đề:
-Chú trọng yêu cầu của đề
-Thường là những câu tục ngữ, danh ngôn chú trọng ý nghĩa của các từ ngữ, hình ảnh.
*Tìm ý:
-Đặt những câu hỏi để tìm ý là gì? Như thế nào? Tại sao? tác dụng gì? ý nghĩa ra sao?.....
-Mục đích: Phân chia vấn đề thành các luận điểm.
+Bước 2: Lập dàn bài.
*Mở bài:
Giới thiệu vấn đề tư tưởng, đạo lí cần bàn luận.
*Thân bài:
-Giải thích nội dung vấn đề rõ ràng
-Chứng minh sự đúng, sai của tư tưởng đạo lí
-Nhận định, đánh giá về tư tưởng đạo lí đó trong cuộc sống.
*Kết bài:
-Tổng hợp ý kiến, khẳng định lại vấn đề
-Nêu nhận thức, tỏ ý hành động.
.Bước 3: Viết bài:
a.Mở bài:
- Có nhiều cách mở bài.
b.Thân bài:
-Những ý cần viết, mỗi ý hình thành một đoạn văn.
+Giải thích chứng minh vấn đề của đề bài.
+Nhận định, đánh giá, khẳng định vấn đề.
-Lời văn chặt chẽ, mạch lạc và biểu cảm sống động.
-Thực hiện việc liên kết các đoạn văn để có tính thống nhất, hoàn chỉnh.
 C.Kết bài:
-Đi từ nhận thức đến hành động.
-Có tính chất tổng kết.
+Bước 4: Đọc lại bài viết và sửa chữa.
(Đọc ghi nhớ trang 54 SGK).
III.Luyện tập:
-Làm dàn bài cho đề 7 ở mục I
“Tinh thần tự học”
-Yêu cầu học sinh biết giải thích, phân tích để tìm ý cho đề bài.
-Lập được dàn bài rõ 3 phần.
IV.Củng cố.(2p)
-Nêu rõ y/c của việc tìm hiểu đề và tìm ý cho bài văn nghị luận này?
-Lập dàn bài cho bài văn nghị luận này yêu cầu cụ thể là gì?
Nêu rõ yêu cầu của các bước làm một bài văn nghị luận về tư tưởng đạo lí?
-Chú ý vận dụng các phép lập luận nào để làm bài văn nghị luận này?
-Kiểm tra: y/c giải quyết đề bài bài viết số 5.
-Kiểm tra lại việc sửa lỗi của H/S.
V. Dặn dò.(1p)
-Viết lại những đoạn đã mắc lỗi trong bài viết.
-Đọc tham khảo các bài văn nghị luận về sự việc hiện tượng đời sống
-Chuẩn bị bài : Cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý đã học phần lý thuyết. 
RÚT KINH NGHIỆM.
....................................................................................