Giáo án Lịch sử 7 - Tuần 13 - Năm học 2009-2010

ng” câu nói ấy có ý nghĩa gì?
- Thể hiện ý chí quyết tâm đánh giặc, không chịu đầu hàng quân XL của quân dân ta.
- Thuật tiếp: Thoát Hoan tập trung 1 lực lượng quân lớn tấn công vào Vạn Kiếp. Theo kế hoạch bàn bạc từ trước, quân giặc mạnh quân ta rút về Thăng Long rồi từ đó rút về Thiên Trường (Nam Định)
- Để bảo vệ cho cuộc rút quân, quân ta bố trí những điểm chặn đánh giặc. Trong 1 trận quyết liệt nhằm kìm chân giặc ở bãi Thiên Mạc (Duy Tiên- Nam Hà). Tướng Trần Bình Trọng chẳng may bị giặc bắt, ông đã tuyệt thực để nêu cao khí tiết. Khi giặc dụ giỗ để ông “Có muốn làm vương không?” ông đã lớn tiếng mắng vào mặt chúng “ta thà làm ma nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc” quân Nguyên điên cuông tức giận đã chém ông.
- ND kinh thành 1 lần nữa thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống” để chống giặc. Thoát Hoan hùng hổ kéo vào Thăng Long nhưng phố phường vắng lặng làm chúng khiếp sợ không dám đóng quân trong thành chúng phải dựng doanh trại ở phía Bắc Sông Nghị (sông Hồng)
- ở mặt trận phía Nam, Toa Đô từ Chăm pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá tạo thành thế bao vây chủ lực của ta ở Thiên Trường. Quân dân ta đã chiến đấu anh dũng chống giặc nhưng không ngăn nổi thế mạnh của giặc. Trong tình thế nguy nan đó 1 số quý tộc phản bội đã dẫn quân ra hàng gây thêm nhiều khó khăn cho cuộc chiến
- Cùng lúc đó Thoát Hoan tự mình chỉ huy 1 lực lượng mạnh mở cuộc tiến công lớn đánh xuống phía Nam, nhằm tạo thế “gọng kìm” hòng tiêu diệt quân chủ lực của ta và bắt sống toàn bộ đầu não của cuộc KC lúc này đang ở Thiên Trường (Nam Định)
- Trước tình thế nguy ngập đó, TQT bình tĩnh tổ chức 1 cuộc hành quân táo bạo, đầy mưu trí, nhằm đánh lạc hướng quân giặc quân ta rút ra mạn Đông Bắc (vùng Hải Phòng- Quảng Ninh). Sau đó TQT và vua Trần bí mật đem đạo quân theo đường thuỷ xuôi vào Nam chiếm lại Thanh Hoá. Thế là ta đã thoát khỏi thế bị bao vây đầy nguy hiểm. Tại Thanh Hoá, quân ta củng cố lực lượng chuẩn bị cuộc tổng phản công.
Em hãy tóm tắt diễn biến chính trong những tháng đầu 1285
=> Việc quân ta rút vào Thanh Hoá thoát khỏi thế bị bao vây nguy hiểm ở Thiên Trường đã đánh dấu kết thúc thời kì phòng ngự chuyển sang thời kì tổng phản công
Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần và quân chủ lực, Thoát Hoan đã làm gì?
Bị thất bại trong âm mưu  Thoát Hoan rút lui về Thăng Long chờ tiếp viện. Quân Nguyên lâm vào tình thế bị động thiếu lương thực trầm trọng.
Thuật tiếp
Sau thành công cuộc lui quân về Thanh Hoá vua tôi nhà Trần gấp rút củng cố lực lượng chuẩn bị cuộc tổng phản công
- 5- 1285 TQT quyết định tấn công ra Bắc và ra lệnh cho cả nước “nổi lên đánh lớn” quân giặc bị quân và dân ta tấn công khắp nơi.
+, Đạo quân do Trần Quốc Toản, Nguyễn Khoái chỉ huy đã đánh quân giặc ở Tây Kết (Khoái Châu- Hưng Yên)
+, Đạo quân do Trần Nhật Duật chỉ huy đánh giặc tan tành ở Hàm Tử (Khoái Châu- Hưng Yên)
+, Đạo quân chủ lực của Trần Quang Khải chỉ huy đã phối hợp với đạo quân binh ở địa phương giáng cho giặc 1 đòn thất bại nặng nề ở Chương Dương (Thường Tín- Hà Tây) rồi nhân đà thắng lợi tiến về giải phóng Thăng Long.
- Trước sức tấn công dữ dội của quân ta ở khắp nơi Thoát Hoan rút quân khỏi Thăng Long rồi nhằm hướng lên biên giới rút quân tháo chạy về nước. Trên đường tháo chạy, chúng liên tục bị quân ta truy đuổi, phục kích nên lực lượng bị tổn thất nặng nề.
Khi cánh quân Thoát Hoan đến sông Sách (vùng Vạn Kiếp) thì bị rơi vào trận địa phục kích của quân ta. Tại đây đội quân XL bị đánh cho tơi bời, xác giặc chết ngổn ngang. Lũ bại quân sống sót tranh nhau chạy thục mạng về nước. Bản thân chủ tướng Thoát Hoan cũng hoản loạn giữa rừng tên đạn bắn phải chui vào ống đồng bắt quân lính khiêng chạy mới thoát được về nước.
- Một cánh quân Nguyên khác rút theo hướng Tây Bắc khi qua huyện Phù Ninh (Phú Thọ) bị các toán quân binh miền núi do 2 thủ lĩnh: Hà Đặc, Hà Chương chỉ huy bất ngờ đổ ra đánh cho tan tác.
- Lại nói về đạo quan Toa Đô lúc này đang đóng ở Thanh Hoá không hay biết gì tin Thoát Hoan đã bỏ thành Thăng Long chạy về nước nên đã kéo quân theo đường Sông Hồng ra Thăng Long để hội quân với Thoát Hoan. Vua Trần đã đem quân chặn đánh ở Tây Kết, hàng vạn tên giặc bị tiêu diệt, chủ tướng Toa Đô bị chém đầu
Trình bày tóm tắt DB cuộc phản công của quân ta
Nêu kết quả cuộc KC? Nhận xét gì kết quả này 
- SGK
Qua trình bày DB của cuộc KC chống quân Nguyên lần 2 em hãy nêu cách đánh giặc của quân dân ta thời Trần (thảo luận)
- Khi địch mới kéo vào lực lượng đang mạnh, ý chí XL đang hung hăng, nhà Trần đã không dốc toàn bộ lực lượng để sống mái với quân thù ngay mà khôn khéo rút lui để bảo toàn lực lượng, huy động toàn bộ dân đánh giặc. Khi thời cơ đến thì quyết chiến giành thắng lợi cuối cùng. Đó là kế lấy yếu đánh mạnh, lấy ít đánh nhiều mà quân Trần đã áp dụng ngay cuộc KC lần 1.
II/ Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân XL Nguyên (1285)
1/ Âm mưu XL Chăm- pa và Đại Việt của nhà Nguyên (12’)
- Làm cầu nối XL và thôn tính các nước phía Nam TQ
-> Mở rộng phạm vi thống trị đô hộ và thôn tính các nước khác.
- Đánh Chăm pa trước làm bàn đạp tấn công ĐV
- 1283 tướng Toa Đô cho quân XL Chăm pa nhưng bị thất bại
2/ Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến (10’)
Triệu tập hội nghị các vương hầu để bàn kế đánh giặc.
- Trần Quốc Tuấn được giao: Quốc công tiết chế, chỉ huy cuộc KC, soạn Hịch tướng sĩ.
- Đầu 1285 triệu tập hội nghị Diên Hồng bàn cách đánh giặc.
- Tổ chức cuộc tập trận và duyệt binh lớn ở Đông bộ đầu
- Chia quân đóng giữ nơi hiểm yếu.
3/ Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến (14’)
Diễn biến
1 - 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy XL ĐV
- Quân ta chiến đấu chặn giặc ở biên giới rồi lui quân về Vạn Kiếp (Chí Linh- Hải Dương) quân địch tấn công 
->ta lui về Thăng Long
- Toa Đô đem quân từ Chăm pa đánh Nghệ An, Thanh Hoá
- Thoát Hoan cho quân tấn công xuống phía Nam để tiêu diệt quân đầu não của ta.
- Quân ta rút lui củng cố lực lượng
- 5- 1285 quân ta phản công đánh giặc ở nhiều nơi. Tây Kết- Hàm Tử (Khoái Châu- Hưng Yên) Chương Dương (Thường Tín- Hà Tây) giải phóng Thăng Long.
- Quân giặc thoát chạy bị ta chặn đánh nhiều nơi đánh quân Toa Đô ở Tây Kết.
b.Kết quả
- Quân ta đánh lại được 50 vạn quân Nguyên
- Khôi phục lại chủ quyền, độc lập của đất nước.
c. Củng cố, luyện tập (3’)
Nhà Trần chuẩn bị chống quân Nguyên XL ra sao ? Tác dụng của sự chuẩn bị đó ?
Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân nhà Trần ?
d. hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1’)
Về nhà học bài 
Làm bài tập 4,5
Đọc và tìm hiểu trước bài mục III theo câu hỏi SGK
Ngày soạn : 23/11/2009
Ngày dạy: 26/11/2009
TIẾT 26 - BÀI 14:
BA LẦN KHÁNG CHIẾN
 CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG NGUYÊN
THẾ KỈ XIII (TIẾP)
1 . MỤC TIÊU 
a. Về kiến thức 
Giúp HS
- Trong 3 lần XL nước ta nhà Nguyên chuẩn bị rất công phu, chu đáo
- HS nắm được diễn biến cơ bản nhất của cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân XL Mông- Nguyên
- HS hiểu được nguyên nhân dẫn đến thắng lợi và ý nghĩa LS của kháng chiến đó
- HS thấy được trong 3 cuộc kháng chiến diễn ra trong hoàn cảnh có nhiều khó khăn thử thách, so sánh lực lượng quân ta với quân địch rất chênh lệch, song ta đã chiến thắng vẻ vang.
 	b. Về kĩ năng
- Biết sử dụng bản đồ trong khi nghe giảng và trả lời câu hỏi, học ở nhà
- Biết phân tích, so sánh đối chiếu diễn biến giữa 3 lần kháng chiến.
	c. Về thái độ
- Bồi dưỡng nâng cao cho HS lòng căm thù quân XL, lòng yêu nước, niềm tự hào, tự cường DT, biết ơn các anh hùng DT
 2. CHUẨN BỊ CỦA GV & HS
a. Chuẩn bị của GV : Nghiên cứu tài liệu+ soan giảng+ Lược đồ kháng chiến chống quân Mông Nguyên
 Soạn giáo án
b. Chuẩn bị của HS : SGK, vở, tìm hiểu ND bài: Sưu tầm tranh ảnh, chuyện có liên quan đến bài 
3. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY (45’)
a. kiểm tra bài cũ (5’)
* Câu hỏi: 
- Tóm tắt DB cuộc kháng chiến chống quân XL Mông – Nguyên trên lược đồ
* Đáp án
1. 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy XL nước ta
Quân ta lui về Vạn Kiếp -> Thiên Trường
Quân Toa Đô đánh Nghệ An, quân Thoát Hoan đánh phía Nam
5. 1285, quân ta phản công đánh ở Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương -> Giải phóng Thăng Long -> Địch rút chạy -> KC thắng lợi
*Giới thiệu bài: Sau thất bại thảm hại trong 2 lần XL trước đã học, vua Nguyên rất tức tối, quyết tâm XL ĐV lần 3 để rửa nhục và để thực hiện tham vọng mở rộng ách đô hộ của đế chế Nguyên đối với các quốc gia ở phía Nam TQ. Vậy cuộc XLĐV lần 3 đã diễn ra ntn quân dân ĐV đối phó ra sao? Đó là ND bài học hôm nay.
b. Dạy nội dung bài mới (36’) 
Hoạt động của thầy, trò
Nội dung 
?
H
?
H
?
H
?
H
?
H
G
G
G
?
H
?
H
?
H
G
?
?
H
G
?
H
?
H
?
H
?
H
G
?
H
?
H
?
H
?
G
?
?
H
Sau 2 lần XL ĐV bị thất bại, vua Nguyên đã làm gì?
- Quyết tâm đánh ĐV lần 3 để trả thù
Vì sao quân Nguyên đã thất bại nặng nề trong cuộc CTXLĐV lần 2, chúng lại quyết tâm XL ĐV lần 3
- Nhà Nguyên không bỏ ý đồ bành trướng thế lực về phương Nam. Nhất là khi nghe tin bị thất trận, lại nhìn thấy con trai là Thoát Hoan phải nhục nhã vào ống đồng mới thoát chết trở về vua Nguyên đã xấu hổ, tức giận nên quyết chí đánh nước ta lần 3.
Hãy nêu 1 số dẫn chứng về việc Nhà Nguyên chuẩn bị XL ĐV lần 3
- Đình chỉ cuộc XL Nhật Bản
- Đọc đoạn chữ nhỏ SGK
Em có nhận xét gì về câu nói của Hốt Tất Liệt dặn Thoát Hoan “Không được cho giao chỉ là nước nhỏ mà khinh thường”
- Quân Nguyên thấy rằng XL ĐV không phải dễ dàng như chúng tưởng.
Trước nguy cơ đó vua Tôi nhà Trần đã làm gì?
- Vua Trần khẩn trương chuẩn bị đánh giặc
- Cử Trần Quốc Tuấn làm quốc công tiết chế lĩnh sứ mệnh tổng chỉ huy các lực lượng vũ trang.
Được tin giặc sắp trànvào biên giới, vua Trần Nhân Tông hỏi Trần Quốc Tuấn: “Giặc tới liệu tình hình thế nào?” vị tiết chế khẳng định “Năm nay thế giặc dễ đánh”
Thuật:
- Cuối tháng 12. 1287 quân Nguyên chia làm 2 đạo quân ổ ạt tiến vào nước ta.
+, Đạo quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang -> Quân ta vẫn theo kế hoạch đánh giặc như 2 lần trước, sau nhiều trận đánh chặn giặc ở cửa ải và vùng biên giới TQT chủ trương rút quân khỏi Vạn Kiếp và 1