Giáo án Lịch sử 6 - Tiết 24, Bài 21: Khởi nghĩa Lý Bí nước Vạn Xuân (542-602) - Tòng Văn Hợp

 Giáo án lịch sử 6 năm học 2009 - 2010
Ngày soạn: /02/2009 Ngày dạy: /02/2010 Lớp 6A
 Ngày dạy: /02/2010 Lớp 6B
Tiết: 24 – Bài: 21 KHỞI NGHĨA LÝ BÍ NƯỚC VẠN XUÂN (542-602)
 1.Mục tiêu.
 a. Kiến thức:
 - Đầu thế kỷ VI, nước ta vẫn bị phong kiến Trung Quốc (lúc này là nhà Lương) thống trị. Chính sách thống trị tàn bạo của nhà Lương là nguyên nhân dẫn tới cuộc khởi nghĩa Lý Bí.
 - Cuộc khởi nghĩa Lý Bí tuy diễn ra trong thời gian ngắn, nhưng nghĩa quân đã chiếm được hầu hết các quận, huyện thuộc Giao Châu. Nhà Lương hai lần cho quân sang chiếm nhưng đều bị thất bại. 
 b. Kỹ năng: 
 - Biết xác định nguyên nhân của sự kiện.
 - Biết đánh giá sự kiện.
 - Tiếp tục rèn luyện kỹ năng cơ bản về đọc bản đồ lịch sử
 c. Thái độ. Giáo dục HS thấy được.
 - Sau hơn 600 năm bị phong kiến phương Bắc thống trị, đồng hoá, cuộc khởi nghĩa Lý Bí và nước Vạn Xuân ra đời đã chứng tỏ sức sống mãnh liệt của dân tộc ta.
2. chuẩn bị
a. Giáo viên: Soạn giáo án, bản đồ cuộc khởi nghĩa Lý Bí.
b. Học sinh: Đọc và tìm hiểu nội dung bài trước, tập đọc tranh ảnh trong SGK
3. Tiến trình bài dạy 
* Ổn định tổ chức: 6A 6B
 a. Kiểm tra bài cũ: (5’)
- Câu hỏi: Trình bày ng nhân diễn biến kết quả ý nghĩa của khởi nghĩa Bà Triệu
- Đáp án: chính sách áp bức bóc lột nặng nề của nhà Hán
 + Năm 248 kn bùng nổ ở Phú Điền (Hậu Lộc -Thanh Hoá)
+ Nghĩa quân phá thành ấp ở quận Cửu Chân đánh ra Giao châu
+ Nhà Ngô cử tướng Lục Dận đem 6000 quân sang đàn áp nghĩa quân
+ Khởi nghĩa Bà Triệu thất bại
+ Ý nghĩa: khởi nghĩa tiêu biểu cho ý chí quyết tâm giành độc lập dân tộc
 * Giới thiệu: (1’) Sau thất bại của kn Bà Triệu nước ta tiếp tục bị pk phương bắc thống trị nhà Lương dưới ách thống trị tàn bạo đó nd ta một lần nữa vùng lên đấu tranh vậy cuộc đấu tranh đó bắt đầu như thế nào diễn biến kết quả ra sao
 b. Dạy nội bài mới
1. Nhà lương siết chặt ách đô hộ như thế nào?
GV
 Đầu thế kỷ VI (502–557), Tiêu Diễn cướp ngôi nhà Tề lập ra nhà Lương, từ đó nhà Lương đô hộ Giao Châu, chúng xiết chặt ách đô hộ nhân dân ta.
- Nhà Lương chia lại các quận, huyện và đặt tên mới. Phần đất Âu Lạc cũ nhà Lương chia lại.
 ( GV chỉ trên lược đồ ).
 73
- Vào đầu thế kỷ VI, Nhà Lương đô hộ Giao Châu 
?Tb
Nhà nước ta có sự thay đổi như thế nào về mặt hành chính?
- Chúng chia nhỏ các đơn vị hành chính nước ta thành: 
+ Giao Châu (đồng bằng và trung du Bắc Bộ)
+ Ái Châu (Thanh Hoá) 
+ Đức châu, Lợi Châu, Ninh Châu (Nghệ-Tĩnh) 
+ Hoàng Châu (Quảng Ninh)
- Chúng chia nhỏ các đơn vị hành chính nước ta thành: 
+ Giao Châu (đồng bằng và trung du Bắc Bộ)
+ Ái Châu (Thanh Hoá) 
+ Đức châu, Lợi Châu, Ninh Châu (Nghệ-Tĩnh) 
+ Hoàng Châu (Quảng Ninh)
GV
Chỉ lược đồ hình 47
Như vậy về mặt hành chính một lần nữa nước ta lại bị chia lại. Thời nhà Ngô, phần đất Châu Giao (Âu Lạc cũ) gồm 3 quận. Thời nhà Lương chia thành 6 quận.
Nhà Lương chia lại các quận huyện và đặt tên mới
?Tb
?Kh
 Tại sao nhà Lương lại chia nhỏ các khu vực hành chính?
- Dễ cai trị và bóc lột
Tổ chức bộ máy nhà nước của nhà Lương ở nước ta có gì thay đổi (so sánh với nhà Hán)?
- Tôn thất nhà Lương và một số dòng họ lớn được giữ những chức vụ quan trọng
- Tôn thất nhà Lương và một số dòng họ lớn được giữ những chức vụ quan trọng
?Kh
Em hiểu thế nào là “ Tôn thất”?
- Người cùng họ với nhà vua và những người có xuất thân cao quí
GV
Gọi HS đọc chữ in nghiêng sgk
?Tb
Em nghĩ gì về thái độ của nhà Lương đối với dân ta?
- Thực hiện phân biệt đối xử trắng trợn 
GV
?Tb
- Về tổ chức chúng chỉ thực hiện chế độ sĩ tộc, chỉ dùng những người trong dòng họ vua và những người thuộc dòng họ lớn, người Việt không được nắm giữ chức vụ quan trọng cá thể như trường hợp Tinh Thuần do không thuộc vọng tộc nên không được làm quan
- HS đọc đoạn cuối mục 1 sgk 
Em biết gì về Tiêu Tư và chính sách cai trị của nhà Lương?
 74
-Tiêu Tư là thứ sử giao châu nổi tiếng tàn bạo đặt ra hàng trăm thứ thuế. Tiêu Tư đại diện cho bộ máy cai trị của nhà Lương đối với nc ta
+ Cây dâu cao 1 thước (40cm) phải nộp thuế
+ Người dân nghèo khổ đói bán vợ đợ con cũng phải nộp thuế(Giải thích bán vợ đợ con)
- Chính vậy sử sách ẩung Quốc cũng phải công nhận
-Tiêu Tư đặt ra hàng trăm thứ thuế.
+ Cây dâu cao 1 thước (40cm) phải nộp thuế.
+ Người dân nghèo khổ đói bán vợ đợ con cũng phải nộp thuế.
?Tb
Em có nhận xét gì về chính sách cai trị của nhà Lương đối với Giao Châu?
- Chính sách cai trị tàn bạo mất lòng dân
- Chính sách cai trị tàn bạo mất lòng dân
GV
- Đến thế kỷ VI nước ta chịu sự thống trị của nhà Lương, chúng xiết chặt ách đô hộ với dân ta, chúng chia nhỏ đơn vị hành chính, về tổ chức bộ máy thực hiện chế độ “sĩ tộc tôn thất các dòng họ mới được giữ chức vụ quan trọng, dân ta phải chịu hàng trăm thứ thuế, cuộc sống nhân dân vô cùng cực khổ. Đó là nguyên nhân dẫn đến các cuộc khởi nghĩa của nhân dân nổi dậy đấu tranh
2. Khởi nghĩa Lý Bí nước Vạn Xuân thành lập 
GV
Cho HS đọc từ đầu đến->nổi dậy
?Tb
GV
Trình bày những hiểu biết của em về Lý Bí (SGK)
- Lý Bí (Lý Bôn) Quê ở Thái Bình (Bắc Sơn Tây)
- Vì căm ghét bọn đô hộ, ông đã từ quan về quê chuẩn bị nổi dậy
Do tổ tiên là người TQ sang nước ta lập nghiệp nên ông được giữ chức chỉ huy quân đội ở Đức Châu. thời gian này ông chứng kiến cảnh quân Lương tham tàn bạo ngược và cảnh khốn cùng của nd vì thế ông từ quan về quê ngấm ngầm chuẩn bị khởi
nghĩa
* Lý Bí 
- Còn gọi là (Lý Bôn) Quê ở Thái Bình (Bắc Sơn Tây)
- Vì căm ghét bọn đô hộ, ông đã từ quan về quê chuẩn bị nổi dậy
* Diễn biến 
?Tb
Cuộc khởi nghĩa Lý Bí nổ ra vào thời gian nào?
- Mùa xuân năm 542, Lý Bí phất cờ khởi nghĩa
 75
- Mùa xuân năm 542, Lý Bí phất cờ khởi nghĩa
?Tb
Lực lượng tham gia khởi nghĩa Lý Bí là những ai?
- Hào kiệt nhiều nơi nổi dậy hưởng ứng tham gia
+ Triệu Túc Triệu Quang Phục vùng Chu Diên
+ Phạm Tu ở Thanh Trì Hà Nội
+ Tinh Thiều ở Thái Bình
+ Lý Phục Man Cổ Sở Hà Tây
- Hào kiệt nhiều nơi nổi dậy hưởng ứng
?Tb
Vì sao hào kiệt và nhân dân khắp nơi hưởng ứng cuộc khởi nghĩa Lý Bí?
- Vì căm phẫn oán hận chế độ thống trị của nhà Lương mong muốn giành lại độc lập cho tổ quốc
?Tb
Nghĩa quân đã có những bước tiến như thế nào?
- Trong vòng chưa đầy 3 tháng nghĩa quân chiếm hầu hết các quận huyện, Tiêu Tư bỏ chạy về Trung Quốc
- Trong vòng chưa đầy 3 tháng nghĩa quân chiếm hầu hết các quận huyện, Tiêu Tư bỏ chạy về Trung Quốc
GV
Nghĩa quân khí thế hừng hực đi đến đâu thắng đến đó thế như chẻ tre làm cả thái thú Giao Châu Tiêu Tư hoảng sợ bỏ chạy
?Tb
 Trước Thắng lợi của nghĩa quân nhà Lương có những hành động nào? Diễn biến cuộc chiến ra sao? (HS kết hợp chỉ bản đồ)
- Tháng 4-542, Nghĩa quân kéo lên phía Bắc đánh bại quân Lương sang đàn áp, giải phóng thêm Hoàng Châu.
- Tháng 4-542, Nghĩa quân kéo lên phía Bắc đánh bại quân Lương sang đàn áp, giải phóng thêm Hoàng Châu.
?Tb
Cuộc tấn công lần thứ 2 của nhà Lương diễn ra như thế nào, kết quả ra sao?
- Đầu năm 543, quân Lương tổ chức tấn công đàn áp lần thứ hai, ta đón đánh ở Hợp Phố -> Quân Lương đại bại.
- Đầu năm 543, quân Lương tổ chức tấn công đàn áp lần thứ hai, ta đón đánh ở Hợp Phố -> Quân Lương đại bại.
GV
Lực lượng quân Lương bị tiêu diệt mười phần chết đến bảy, tám phần, tướng địch bị giết gần hết
?Kh
Em có nx gì về tinh thần chiến đấu của quân khởi nghĩa
- Tinh thần chiến đấu hăng hái chủ động đánh giặc kiên quyết thông minh sáng tạo có hiệu quả làm quân Lương thất bại nặng nề
 76
?Tb
?Tb
Nêu kết quả cuộc khởi nghĩa Lý Bí?
- Đất nước giành được độc lập
Lý Bí đã làm gì sau thắng lợi của cuộc khởi
 nghĩa?
- Lên ngôi hoàng đế, đặt tên nước, chọn nơi đóng đô, thành lập triều đình.
* Kết quả:
- Đất nước giành được độc lập
- Mùa xuân năm 544, Lý Bí lên ngôi Hoàng Đế (Lý Nam Đế) đặt tên nước là Vạn Xuân, đóng đô ở cửa sông Tô Lịch (Hà Nội)
GV
- Từ Vạn Xuân có ý nghĩa thể hiện lòng mong muốn cho sự trường tồn của dân tộc, của đất nước
- Lý Bí lên ngôi hoàng đế đặt tên nước xây dựng Kinh đô để chứng tỏ nước ta có giang sơn bờ cõi riêng sánh vai và không lệ thuộc vào TQ đó là ý chí của dân tộc VN
?Tb
Lý Bí đã tổ chức bộ máy nhà nước ra sao?
- Thành lập triều đình với 2 ban: văn- võ
- Thành lập triều đình với 2 ban: văn- võ
GV
+ Triệu Túc giúp vua cai quản mọi việc.
+ Tinh thiều đứng đầu ban văn.
+ Phạm Tu đứng đầu ban võ
Lý Bí là một người tài giỏi đã có công chống giặc ngoại xâm, đất nước giành lại độc lập 
+ Triệu Túc giúp vua cai quản mọi việc.
+ Tinh thiều đứng đầu ban văn.
+ Phạm Tu đứng đầu ban võ 
 c. Củng cố, Luyện tập (5’)
 * Hỏi: ?Nhà Lương siết chặt ách đô hộ đối với nước ta như thế nào?
 * Đáp án.
 - Chúng chia nhỏ các đơn vị hành chính nước ta thành: 
 + Giao Châu (đồng bằng và trung du Bắc Bộ)
 + Ái Châu (Thanh Hoá) 
 + Đức châu, Lợi Châu, Ninh Châu (Nghệ-Tĩnh) 
 + Hoàng Châu (Quảng Ninh)
 - Tôn thất nhà Lương và một số dòng họ lớn được giữ những chức vụ quan trọng
 - Tiêu Tư đặt ra hàng trăm thứ thuế.
 + Cây dâu cao 1 thước (40cm) phải nộp thuế.
 + Người dân nghèo khổ đói bán vợ đợ con cũng phải nộp thuế.
 - Chính sách cai trị tàn bạo mất lòng dân
 d . Hướng dẫn học ở nhà (1’)
 - Học bài, làm bài tập trong sách thực hành .
 -Vẽ lược đồ hình 47 và tập và tìm nguyên nhân thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lý Bí.
 & & &
 Tòng Văn Hợp Trường THCS Chiềng Cọ 77