Giáo án Lịch sử 6 - Tiết 21, Bài 18: Trưng Vương và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán - Tòng Văn Hợp

 Giáo án lịch sử 6 Năm học 2009 - 2010
Ngày soạn: /01/2009 Ngày dạy: /01/2009 Lớp 6A
 Ngày dạy: /01/2009 Lớp 6B
Tiết: 21 - Bài: 18 TRƯNG VƯƠNG VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN
 CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC HÁN
 1. Mục tiêu.
 a. Kiến thức:
 - Sau khi khởi nghĩa thắng lợi, Hai Bà Trưng đã tiến hành công cuộc xây dựng đất nước
và giữ gìn nền độc lập vừa giành lại được. Đó là những việc làm thiết thực đem lại quyền lợi cho nhân dân, tạo nên sức mạnh để tiến hành cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán.
 - Cuộc kháng chiến chống xâm lược Hán (42 – 43) nêu bật ý chí bất khuất của nhân dân
ta.
 b. Về kỹ năng:
 - Kỹ năng đọc bản đồ lịch sử.
 - Bước đầu làm quen với phương pháp kể chuyện lịch sử.
 c. Thái độ:
 - Tinh thần bất khuất của dân tộc.
 - Mãi mãi ghi nhớ công lao của các anh hùng dân tộc thời Hai Bà Trưng.
 2. chuẩn bị Của GV-H
a. Giáo viên: Soạn giáo án, đọc tài liệu sgk-sgv
b. Học sinh: Đọc và tìm hiểu nội dung bài trước, tập đọc tranh ảnh trong SGK
 3.Tiến trình bài dạy 
 * Ổn định tổ chức: 6A 6B
 a. Kiểm tra bài cũ: (5’)
 * Câu hỏi: ?Vì sao khởi nghĩa Hai Bà Trương bùng nổ, nêu diễn biến và kết quả của cuộc khởi nghĩa?
 * Đáp án:
 - Vì ách đô hộ thống trị tàn bạo của nhà Hán làm nhân dân căm phẫn nên nổi dậy
 - Nghĩa quân làm chủ Mê Linh tiến đánh Cổ Loa, Luy Lâu -> quân Hán bị đánh tan
 - Khởi nghĩa thắng lợi
 * Giới thiệu: (1’) Ở bài trước, chúng ta đã nhận biết được nguyên nhân, diễn biến, kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Ngay sau đó, nhân dân ta tiến hành cuộc kháng chiến trong điều kiện vừa mới giành được độc lập, đất nước còn nhiều khó khăn. Cuộc kháng chiến diễn ra rất gay go và quyết liệt.
 b. Dạy nội dung bài mới
GV
?Tb
?Kh
?Tb
?Tb
?Tb
?Kh
GV
?Tb
?Kh
?Tb
?Tb
?Kh
?Tb
?Tb
GV
?Kh
GV
Gọi HS đọc mục 1 sgk
Sau khi giành lại độc lập hai Bà Trương đã làm gì?
- Sau khi đánh đuổi quân đô hộ, Trưng Trắc được suy tôn làm vua (Trưng Vương), đóng đô ở Mê Linh.
 Đô Kì đóng cõi Mê Linh
Lĩnh Nam riêng một triều đình nước ta
Việc Trưng trắc được suy tôn lên làm vua có ý nghĩa gì?
- Chứng tỏ ý thức muốn khẳng định quyền độc lập và sự đồng lòng nhất trí của các Lạc tướng -> Trao vinh dự và quyền điều khiển đất nước cho người phụ nữ có công đầu cùng toàn dân đánh đuổi quân đô hộ.
Hãy nêu những việc làm để xây dựng đất nước, gìn giữ độc lập thời Trưng Vương?
- Phong chức tước.
- Cử chức vụ quan trọng.
- Xá thuế cho dân.
- Bãi bỏ các thứ lao dịch nặng nề
- Ổn định trật tự xã hội, bồi dưỡng sức dân, củng cố lực lượng, gìn giữ độc lập.
Nêu ý nghĩa và tác dụng của những việc làm của Trưng Trắc?
- Việc phong chức tước, cắt cử các chức vụ quan trọng cho những người tài giỏi có công trong cuộc kn nắm giữ. Khẳng định đc tài điều khiển đất nc của HBT
-Việc xá thuế, bãi bỏ những pháp luật hà khắc, lao dịch nên làm an lòng dân nhằm xây dựng một thời đại mới
Vua Hán có những hành động gì trước thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Hai Bà trương? 
- Vua Hán nổi giận chuẩn bị xe, thuyền, làm thêm đương xá, tích trữ lương thực để đàn áp nghĩa quân
Vì sao vua nhà Hán chỉ hạ lệnh cho các quận miền Nam TQ chuẩn bị mà không tấn công ngay?
- Vì lúc bấy giờ nhà Hán còn phải lo đối phó với các cuộc đấu tranh của nhân dân và thực hiện bành trướng về phía Tây và Bắc TQ.
 Mô tả lực lượng và đường tiến quân của nhà Hán khi sang xâm lược nước ta (đầy đủ lương thực, vũ khí, Mã Viện là tướng chỉ huy). Sau khi chuẩn bị đầy đủ tài lực, vật lực, nhà Hán đã ra lệnh tấn công nước ta
Vì sao Mã Viện lại được chọn làm chỉ huy đạo quân xâm lược?
- Vì là viên tướng từng chinh chiến ở Phương Nam lại là tướng lão luyện nổi tiếng gian ác, lắm mưu nhiều kế
Cuộc tấn công xâm lược nhà Hán diễn ra như thế nào?
- Tháng 4 năm 42, quân Hán tấn công Hợp Phố, quân ta chống trả rồi rút lui.
- Chiếm Hợp Phố, Mã Viện chia quân thành 2 đạo thuỷ, bộ tiến vào nước ta.
+ quân Bộ: men theo bờ biển tiến vào Lục Đầu
+ quân Thuỷ: vượt biển và Sông Bạch Đằng tiến tới Lục Đầu
-> hai đạo quân hợp lại ở Lãng Bạc.
(Sử dụng bản đồ chỉ hướng tấn công của quân Hán)
Trước tình hình đó hai bà Trưng đã chiến đấu như thế nào?
- Tại Lãng Bạc Hai Bà Trưng cho quân nghênh chiến, cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt.
Em hiểu biết gì về vùng đất Lãng Bạc?
- Nằm ở phía đông cổ Loa gần Chí Linh, Hải Dương (làm một miền đồi đất cao, xung quanh là đồng sâu, hồ nc mênh mông)
Tại sao Mã Viện lại nhớ về vùng đất này như vậy
- Xuất phát từ nỗi sợ hãi trước tinh thần chiến đấu dũng cảm bất khuất của nhân dân ta một viên tướng đã bị bỏ mạng
Khí hậu khắc nghiệt
Cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống quân Hán diễn ra như thế nào?
- Tương quan so sánh lực lượng nghiêng về quân địch, quân ta tuy chiến đấu dũng cảm nhưng không thể thắng địch.
Ác liệt, quân ta ra sức cản địch, giữ từng xóm làng tấc đất.
- Lực lượng suy giảm không thể chống nổi quân giặc, Hai Bà Trưng đã nhảy xuống sông tự vẫn.
 “Đến khi có lúc hiểm nghèo
Chị em thất thế phải liều với sông”
Hai Bà Trưng nhảy xuống sông Hát (Sông Đáy) tự tử, giữ tròn khí tiết
Nêu ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng?
- Là cuộc khởi nghĩa mở đường cho công cuộc giành lại độc lập của nhân dân ta
- Là ý chí kiên quyết đấu tranh bằng mọi giá để giành lại nền độc lập tự do cho đất nước và dân tộc
Cho HS quan sát hình 45
Việc lập đền thờ Hai Bà Trưng có ý nghĩa gì?
- Nhân dân tưởng nhớ công ơn của hai bà những vị anh hùng tiêu biểu cho ý chí quật cường bất khuất của dân tộc
 Ngày 8 tháng 3 hàng năm nhân dân ta tổ chức ôn lại cuộc khởi nghĩa để tưởng nhớ Hai bà Trưng.
1. Hai Bà Trưng đã làm gì sau khi giành lại đc độc lập. (15’)
- Sau khi đánh đuổi quân đô hộ, Trưng Trắc được suy tôn làm vua (Trưng Vương), đóng đô ở Mê Linh.
 57
- Phong tước cho những người có công, lập lại chính quyền tự chủ.
 + Các Lạc tướng được giữ quyền cai quản các huyện.
 + Xá thuế cho dân hai năm liền.
 + Bãi bỏ luật pháp hà khắc và các thứ lao dịch nặng nề.
- Vua Hán nổi giận chuẩn bị đàn áp quân Khởi nghĩa
2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán (42-43) đã diễn ra như
thế nào? (19’)
- Vua hán cử Mã Viện chỉ huy 2 vạn quân tinh nhuệ và nhiều dân phu sang xâm lược nước ta.
 58
- Tháng 4 năm 42, quân Hán tấn công Hợp Phố, quân ta chống trả rồi rút lui.
- Chiếm Hợp Phố, Mã Viện chia quân thành 2 đạo thuỷ, bộ tiến vào nước ta.
+ quân Bộ: men theo bờ biển tiến vào Lục Đầu
+ quân Thuỷ: vượt biển và Sông Bạch Đằng tiến tới Lục Đầu
-> hai đạo quân hợp lại ở Lãng Bạc.
- Tại Lãng Bạc Hai Bà Trưng cho quân nghênh chiến, cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt.
- Thế giặc mạnh, quân ta lui về giữ Cổ Loa và Mê Linh.
- Mã Viện truy đuổi ráo riết, quân ta phải rút về Cấm khê (ba vì- hà Tây)
- Tháng 3 - 43 (Ngày 6 - 2 âm lịch) Hai Bà Trưng đã hy sinh oanh liệt trên đất Cấm Khê.
- Sau khi Hai Bà Trưng hy sinh, cuộc chiến đấu vẫn tiếp tục đến tháng 11-43 - Năm 44, Mã Viện thu quân về nước, quân đi mười phần khi về còn bốn năm phần
 59
* Ý nghĩa: Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà trưng tiêu biểu cho ý chí quật cường bất khuất của dân tộc ta
 c.Củng cố, luyện tập. (4’)
 - Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Hán thời
Trưng Vương tiêu biểu cho ý chí quật cường, bất khuất của dân tộc ta. Hai Bà Trưng là những vị anh hùng dân tộc. Các thế hệ con cháu luôn cảm phục, biết ơn Hai Bà Trưng. Nhiều nơi lập đền thờ Hai Bà Trưng. Hằng năm, chúng ta kỷ niệm Hai Bà Trưng vào các ngày 6 và 8 tháng 2 (âm lịch) và vào dịp kỷ niệm ngày 8 tháng 3.
 d. Hướng dẫn học ở nhà. (1’)
 - Học bài, làm bài tập trong sách thực hành.
 - Xem trước bài “Từ sau Trưng Vương đến trước Lý Nam Đế”
 .& & & & &.
 Tòng Văn Hợp Trường THCS Chiềng Cọ
 60