Giáo án Hóa học 11 - Tiết 1 đến tiết 37

öû chæ phaân li moät naác ra ion OH- goïi laø bazô 1 naác .
Ví duï : NaOH , KOH 
-Caùc bazô maø moãi phaân töû phaân li nhieàu naác ra ion OH- goä laø bazô nhieàu naác .
Ví duï :
Ca(OH)2 ® Ca(OH)+ + OH-
Ca(OH)+ ® Ca2+ + OH-
3. Hiñroâxit löôõng tính :
- Laø chaát khi tan trong nöôùc vöøa coù theå phaân li nhö axit vöøa coù theå phaân li nhö bazô .
Ví duï :
Zn(OH)2 Zn2+ + 2OH-
Zn(OH)2 Zn2- + 2H+
- Moät soá hiñroâxit löôõng tính thöôøng gaëp :
Al(OH)3 , Zn(OH)2 , Pb(OH)2 , Cr(OH)3 , Sn(OH)2 , Be(OH)2
-Laø nhöõng chaát ít tan trong nöôùc , coù tính axit , tính bazô yeáu .
	3. Cuûng coá : Baøi taäp 1, 2, 4 / sgk 
Ngaøy soaïn : 20/9/2006
Ngaøy daïy :27/9/2006
Tieát :10
Baøi 6 : AXIT – BAZÔ - MUOÁI
I. MUÏC TIEÂU :
	Ñaõ trình baøy ôû tieát 9 .
II. PHÖÔNG PHAÙP :
 Giaûi thích , ñaøm thoaïi .
III. CHUAÅN BÒ :
 Heä thoáng caâu hoûi vaø baøi taäp 
IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG :
	1. Kieåm tra :
 * Ñònh nghóa axit , bazô theo thuyeát Areâniut ? cho ví duï ?
 * Theá naøo laø hiñroâxit löôõng tính ? vieát phöông trình ñieän li cuûa Al(OH)3 , Zn(OH)2 , Cr(OH)3 ?
	2. Baøi môùi :
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø 
Noäi dung
Hoaït ñoäng 1 : Vaøo baøi 
Theo caùc em NH3 vaø CH3COO- coù tính axit hay bazô ? thuyeát Areânit khoâng giaûi thích ñöôïc . ® Vaäy ñeå bieát tính chaát cuûa noù caùc em nghieân cöùu thuyeát Bronsted .
Hoaït ñoäng 2 :
- Gv laø TN : nhuùng moät maãu quyø tím vaøo dd NH3 .
- KeÁt luaän : NH3 coù tính bazô , ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích theo thuyeát Bronsted .
- Gv laáy ví duï vôùi HCO3- 
HCO3- + H2O H3O+ + CO32-
HCO3- + H2O H2CO3 + OH-
-Keát luaän : Vaäy HCO3- laø chaát löôõng tính .
Hoaït ñoäng 3 :
- Gv cho chaát : CH3COOH
- Giôùi thieäu :
 Ka : haèng soá phaân li axit chæ phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä .
 Ka caøng nhoû , löïc axit caøng yeáu 
- Gv cho ví duï NH3 
- Gv ñaët caâu hoûi :
Taïi sao trong bieåu thöùc tính Kb khoâng coù maët cuûa nöôùc ?
® Keát luaän : do H2O khoâng ñoåi neân Kb = Kc[H2O]
Hoaït ñoäng 4 : 
- Muoái laø gì ? keå teân moät soá muoái thöôøng gaëp .
-Neâu tính chaát cuûa muoái ?
-Theá naøo laø muoái axit ? muoái trung hoaø ? cho ví duï :
- Gv giôùi thieäu moät soá muoái keùp vaø phöùc chaát .
* Löu yù : Moät soá muoái ñöôïc coi laø khoâng tan thöïc teá vaãn tan vôùi moät löôïng nhoû . Phaàn tan raát nhoû ñoù ñieän li .
- Döïa vaøo söï thay ñoåi maøu cuûa giaáy quyø ® keát luaän dd NH3 coù tính bazô .
-Hs xaùc ñònh chaát ñoùng vai troø axit , bazô trong caùc quaù trình treân .
* NH3 nhaän H+ ® Bazô
 * H2O cho H+ ® Axit 
NH4+ cho H+ ® axit 
OH- nhaän H+ ® bazô
-Hs xaùc ñònh chaát : axit , bazô 
HCO3- , H3O+ : axit
H2O , CO32- : bazô .
H2O , H2CO3 : axit
HCO3- : OH- : bazô.
- Hs vieát haèng soá phaân li .
- Hs leân baûng vieát phöông trình ñieän li cuûa NH3 trong nöôùc .
-Baèng caùch töông töï vieát phöông trình haèng soá phaân li cuûa bazô .
-Vì H2O laø dung moâi , trong dd loaõng [H2O] ñöôïc coi laø haèng soá neân khoâng coù maët .
-Hs nghieân cöùu ñeå traû lôøi .
-Muoái trung hoaø : trong phaân töû khoâng coøn hñroâ 
-Muoái axit : laø trong phaân töû coøn hiñroâ .
- Hs leân baûng vieát phöông trình ñieän li cuûa caùc muoái vaø caùc phöùc chaát .
II. Khaùi nieäm veà axit vaø bazô theo thuyeát Bronsted :
1. Ñònh nghóa :
-Axit laø nhöõng chaát nhöôøng proton H+ .
Ví duï : 
CH3COOH+H2OH3O++ CH3COO-
- Bazô laø nhöõng chaát nhaän Proton H+
NH3 + H2O NH4+ + OH-
- Chaát löôõng tính : 
Laø chaát vöøa coù khaû naêng cho Proton vöøa coù khaû naêng nhaän proton H+
- Nöôùc laø chaát löôõng tính .
- Axit vaø bazô coù theå laø phaân töû hoaëc ion .
2. Öu ñieåm cuûa thuyeát Bronsted :
Thuyeát Breonsted toång quaùt hôn , noù aùp duïng cho baát kyø dung moâi naøo keå caû khoâng coù dung moâi .
III. Haèng soá phaân li axit vaø bazô :
1. Haèng soá phaân li axit :
Ví duï :
CH3COOH H+ + CH3COO-
 Ka =
- Ka laø haèng soá phaân li axit , chæ phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä .
- Giaù trò Ka caøng nhoû , löïc axit cuûa chuùng caøng yeáu .
2. Haèng soá phaân li bazô :
NH3 + H2O NH4+ + OH-
Kb = 
- Giaù trò Kb caøng nhoû , löïc bazô cuûa noù caøng yeáu .
- Hoaëc :
 Kb = Kc[H2O]
II. Muoái :
1. Ñònh nghóa :
- Muoái laø hôïp chaát khi tan trong nöôùc phaân li ra cation kim loaïi ( hoaëc NH4+) vaø anion goác axit .
Ví duï :
(NH4)2SO4 ® 2NH4+ + SO42-
 NaHCO3 ® Na+ + HCO3-
- Muoái trung hoaø : NaCl , Na2CO3 , (NH4)2SO4 
- Muoái axit : NaHCO3, NaH2PO4 , NaHSO4 
- Muoái keùp : NaCl.KCl , KCl.MgCl2.6H2O .
- Phöùc chaát : [Ag(NH3)]Cl , [Cu(NH3)4 ]SO4 
2. Söï ñieän li cuûa muoái trong nöôùc :
- Haàu heát caùc muoái phaân li hoaøn toaøn 
 K2SO4 ® 2K+ + SO42-
 NaHSO3 ® Na+ + HSO3-
- Goác axit coøn H+ :
HSO3- H+ + SO32-
- Vôùi phöùc chaát :
[Ag(NH3)2]Cl ® [Ag(NH3)2]+ + Cl-
[Ag(NH3)2]+ Ag+ + 2NH3
	3.Cuûng coá : caùc ion vaø phaân töû sau laø axit , bazô , trung tính hay löôõng tính : NH4+ , S2- , HI , H2S , HPO42- , CH3COO- ? giaûi thích ?
	4. Baøi taäp veà nhaø :
 9,10 / 35 sgk
 6.8 ® 6.10 / 14 sbt
V. RUÙT KINH NGHIEÄM :
Ngaøy soaïn : 20/9/2006
Ngaøy daïy :27/9/2006
Tieát :11
Baøi 7 : SÖÏ ÑIEÄN LI CUÛA NÖÔÙC – pH –
 CHAÁT CHÆ THÒ AXIT , BAZÔ
I. MUÏC TIEÂU :
	1. Kieán thöùc :
-Bieát ñöôïc söï ñieän li cuûa nöôùc 
-Bieát ñöôïc tích soá ion cuûa nöôùc vaø yù nghóa cuûa ñaïi löôïng naøy .
-Bieát ñöôïc khaùi nieäm veà pH vaø chaát chæ thò axit , bazô .
	2. Kyõ naêng :
-Vaän duïng tích soá ion cuûa nöôùc ñeå xaùc ñònh noàng ñoä ion H+ vaø OH- trong dung dòch .
-Bieát ñaùnh giaù ñoä axit , bazô cuûa dung dòch döïa vaøo noàng ñoä h+ , OH- , pH vaø pOH .
-Bieát söû duïng moät soá chaát chæ thò axit , bazô ñeå xaùc ñònh tính axit , kieàm cuûa dung dòch .
	4. Troïng taâm :
 Naém ñöôïc caùc khaùi nieäm pH , pOH , tích soá ion cuûa nöôùc vaø vaän duïng ñeå giaûi baøi taäp .
II. PHÖÔNG PHAÙP :
 Tröïc quan – ñaøm thoaïi – neâu vaán ñeà 
III. CHUAÅN BÒ :
-Tranh veõ , aûnh chuïp .
-Hoaù chaát : Dd axit loaõng ( HCl hoaëc H2SO4 )
 Dd bazô loaõng ( NaOH hoaëc Ca(OH)2 )
 Dd phenolphtalein .
 Giaáy chæ thò axit , bazô vaïn naêng .
-Duïng cuï : oáng nghieäm , giaù ñôõ , oáng nhoû gioït .
IV. THIEÁT KEÁ CAÙC HOAÏT ÑOÄNG :
	1. Kieåm tra :
 * Ñòng nghóa axit , bazôtheo thuyeát Bronsted ? cho ví duï ?
 * Cho bieát ion naøo laø axit ? bazô ? löôõng tính ? giaûi thích baèng phöông trình thuyû phaân : 
 CH3COO- , SO32- , HSO3- , Zn2+ .
	2. Baøi môùi :
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø 
Noäi dung
Hoaït ñoäng 1 : Vaøo baøi 
pH laø gì ? döïa vaøo ñaâu ñeå tính pH ? ta nghieân cöùu baøi môùi .
Hoaït ñoäng 2 : 
- Bieåu dieãn quaù trình ñieän li cuûa H2O theo thuyeát Areâniut vaø Bronsted ?
-Thoâng baùo : 2 caùch vieát naøy coù nhöõng heä quaû gioáng nhau , ñeå ñôn giaûn ngöôøi ta choïn caùch vieát thöù nhaát .
Hoaït ñoäng 3 : 
- Vieát bieåu thöùc tính K ?
-Thoânt baùo : ñoä ñieän li raát yeáu neân [H2O] coi nhö khoâng ñoåi , goäp ñaïi löôïng naøy vôùi Kc seõ laø moät ñaïi löôïng khoâng ñoåi , kyù hieäu KH2O .
- Gôïi yù : Döïa vaøo caân baèng (1) vaø KH2O tính [H+] vaø [OH-] ?
- Gv keát luaän : Nöôùc laø moâi tröôøng trung tính neân moâi tröôøng trung tính coù
 [H+] = [OH-] = 10-7
Hoaït ñoäng 3 : 
-Thoâng baùo KH2O laø haèng soá ñoái vôùi taát caû dung moâi vaø dd caùc chaát .
Vì vaäy , neáu bieát [H+] trong dd seõ bieát ñöôïc [OH-] .
Caâu hoûi :
* Neáu theâm axit vaøo dd , caân baèng (1) chuyeån dòch theo höôùng naøo ?
* Ñeå KH2O khoâng ñoåi thì [OH-] bieán ñoåi nhö theá naøo ?
® Keát luaän .
- Ví duï :
Tính [H+] vaø [OH-] cuûa :
* Dd HCl 0,01M
* Dd NaOH 0,01M
® Gv toùm laïi .
Hoaït ñoäng 4 :
- pH laø gì ?
- Dd axit , kieàm , trung tính coù pH laø bao nhieâu ?
* Boå xung : ñeå xaùc ñònh moâi tröôøng cuûa dd , ngöôøi ta duøng chaát chæ thò : quyø , pp .
- Gv pha 3 dd : axit , bazô , vaø trung tính ( nöôùc caát )
-Gv keû saún baûng vaø ñaët caâu hoûi
-Gv boå xung : chaát chæ thò axit , bazô chæ cho pheùp xaùc ñòng giaù trò pH gaàn ñuùng .
Muoán xaùc ñònh pH ngöôøi ta duøng maùy ño pH .
- Hs vieát phöông trình ñieän li 
Hs vieát bieåu thöùc tính haèng soá caân baèng (1)
Hs ñöa ra bieåu thöùc tính :
[H+] = [ OH- ] = 10-7 mol/lit
- Do [H+] taêng leân neân caân baèng (1) chuyeån dòch theo chieàu nghòch .
-Vì KH2O khoâng ñoåi neân [OH- ] phaûi giaûm .
 Hs thaûo luaän theo nhoùm
* Vieát phöông trình ñieän li 
 HCl ® H+ + Cl-
0,01M 0,01M 0,01M
=> [H+] = 0,01M
 [OH-]= 10-12M
* Vieát phöông trình ñieän li 
NaOH ® Na+ + OH-
0,01M 0,01M 0,01M
=> [OH-] = 0,01M
Vaäy [H+] = 10-12M
- Hs nghieân cöùu sgk vaø traû lôøi 
- Hs nghieân cöùu yù nghóa cuûa pH trong thöïc teá .
- Hs duøng giaáy chæ thò axit – bazô vaïn naêng ñeå xaùc ñònh pH cuûa dd ñoù .
- Hs ñieàn vaøo baûng caùc maøu töông öùng vôùi chaát chæ thò vaø dd caàn xaùc ñònh .
Moâi tröôøng 
Axit 
Trung tính
kieàm
Quyø 
Ño’
tím
Xanh
PP
Khoâng maøu 
Khoâng maøu 
Hoàng 
I. Nöôùc laø chaát ñieän li raát yeáu :
1. Söï ñieän li cuûa nöôùc :
Theo Areâniut :
H2O H+ + OH- (1)
Theo Bronsted :
H2O + H2O H3O+ OH- (2)
2. Tích soá ion cuûa nöôùc :
Töø phöông trình (1)
 K= 
- [H2O] laø haèng soá 
Ta coù :
KH2O = K[H2O] = [H+][OH-]
KH2O : Tích soá ion cuûa nöôùc 
- ÔÛ 25°C :
KH2O = 10-14 = [H+][OH-]
- Moâi tröôøng trung tính laø moâi tröôøng trong ñoù :
 [H+] = [OH-] = 10-7M
3. YÙ nghóa tích soá ion cuûa nöôùc :
a. Moâi tröôøpng axit :
Moâi tröôøng axit laø moâi tröôøng trong ñoù : [H+] > [OH-]
 Hay : [H+] > 10-7M
Ví duï :
 Sgk
b. Moâi tröôøng kieàm :
Laø moâi tröôøng trong ñoù 
 [H+]≤ [OH-]
hay [H+] ≤ 10-7M
Keát luaän :
Neáu bieát [H+] trong dd seõ bieát ñöôïc [OH-] vaø ngöôïc laïi .
Toùm laïi :
Ñoä axit vaø ñoä kieàm cuûa dd coù theå ñaùnh giaù baèng [H+]
- Moâi tröôøng axit : [H+]>10-7M
- Moâi tröôøng kieàm :[H+]≤10-7M
- Moâi tröôøng trung tính :
 [H+] = 10-7M
II. Khaùi nieäm veà pH , chaát chæ thò axit , bazô :
1. Khaùi nieäm veà pH :
 [H+] = 10-pH M
 Hay pH = -lg [H+]
- Moâi tröôøng axit : pH < 7
- Moâi tröôøng bazô : pH > 7
- Moâi tröôøng