Giáo án Hình học 9 - Tiết 64, 65, 66 - Nguyễn Thị Kim Nhung

h­íc th¼ng, phÊn mµu, m¸y tÝnh bá tói. 
HS: Th­íc th¼ng, m¸y tÝnh bá tói.phiÕu häc tËp .
III. c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc :
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra bµi cò ( 10 phót)
HS: - H·y chän c«ng thøc ®óng trong c¸c c«ng thøc sau.
a. C«ng thøc tÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu b¸n kÝnh R.
(A). S = (B). S = 2 
(C). S = 3 (D). S = 4 
b. C«ng thøc tÝnh thÓ tÝch h×nh cÇu b¸n kÝnh R.
(A). V = pR3; (B). V = 
(C). V = (D). V = 
Bµi tËp: TÝnh diÖn tÝch mÆt cÇu cña qu¶ bãng bµn biÕt ®­êng kÝnh cña nã b»ng 4cm.
GV nhËn xÐt, cho ®iÓm.
HS: Chän c«ng thøc ®óng
a. Chän (D). S = 4pR2
Chän (B). V = 
Bµi tËp: S = 4pR2 hay S = pd2
DiÖn tÝch mÆt cÇu cña qu¶ bãng bµn lµ:
S = p.42 = 16p (cm2) » 50,24 (cm2).
Ho¹t ®éng 2 : luyÖn tËp ( 33 phót)
Bµi 32 - tr 130 SBT
Bµi 32
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
183
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
ThÓ tÝch cña h×nh nhËn gi¸ trÞ nµo trong c¸c gi¸ trÞ sau:
(A). (cm3). (B). p.x3 (cm3)
(C). (cm3). (D). 2p.x3 (cm3)
Bµi 36- tr126 SGK
 A
 O
 2x 2a
 h
 O’
 A’ 
? T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a x vµ h khi AA’ cã ®é dµi kh«ng ®æi b»ng 2a.
 BiÕt ®­êng kÝnh cña h×nh cÇu lµ 2x vµ
OO’ = h.
? H·y tÝnh AA’ theo h vµ x.
? Víi ®iÒu kiÖn ë a h·y tÝnh diÖn tÝch bÒ mÆt vµ thÓ tÝch cña chi tiÕt m¸y theo x vµ a.
- GV gîi ý: Tõ hÖ thøc 
2a = 2x + h Þ h = 2a - 2x
HS tÝnh:
ThÓ tÝch cña nöa h×nh cÇu lµ:
(cm3)
ThÓ tÝch cña h×nh nãn lµ:
(cm3).
VËy thÓ tÝch cña h×nh lµ:
(cm3)
Chän B.
Bµi 33
a. AA’ = AO + OO’ + O’A’ 
 2a = x + h + x
 2a = 2x + h.
b. h = 2a - 2x
- DiÖn tÝch bÒ mÆt chi tiÕt m¸y gåm diÖn tÝch hai b¸n cÇu vµ diÖn tÝch xung quanh cña h×nh trô.
4px2 + 2pxh = 4px2 + 2px(2a - 2x)
= 4px2 + 4pax - 4px2 = 4pax.
- ThÓ tÝch chi tiÕt m¸y gåm thÓ tÝch hai b¸n cÇu vµ thÓ tÝch h×nh trô.
= 2
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
184
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
Bài tập 35 – tr.126 – SGK .
3,62 m
Gäi HS ®äc ®Ò bµi
1,8 m
? Thể tích của bồn chứa xăng bằng tổng thể tích của các hình nào ?
HS: Thể tích bồn chứa xăng bằng thể tích hai nửa hình cầu có bán kính 0,9m và thể tích hình trụ có bán kính đáy là 0,9m và chiều cao 3,62m.
Thể tích hai nửa hình cầu là 
 (m3)
Thể tích hình trụ là :
V = pR2h = p(0,9)2.3,62 = 2,9322p (m3)
Thể tích bồn chứa xăng là :
0,972p + 2,9322p = 3,9042p » 12,265 (m3)
Ho¹t ®éng 4 : h­íng dÉn vÒ nhµ( 2 phót)
- ¤n tËp ch­¬ng IV
- Lµm c©u hái «n tËp 1, 2 trang 128 SGK
- Lµm bµi tËp vÒ nhµ sè 38, 39, 40 trang 129 SGK
- TiÕt sau «n tËp ch­¬ng IV.
- N¾m v÷ng c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn, thÓ tÝch cña h×nh trô, h×nh nãn, h×nh nãn côt, h×nh cÇu
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
185
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
 Ngày so¹n:8 th¸ng 5 n¨m 2010
 Ngµy d¹y :10 th¸ng 5 n¨m 2010
TiÕt 65
«n tËp ch­¬ng iv (TiÕt 1) 
I. Môc tiªu : 
- HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm vÒ h×nh trô, h×nh nãn, h×nh cÇu (®¸y, chiÒu cao, ®­êng sinh (víi h×nh trô, h×nh nãn))
- HÖ thèng ho¸ c¸c c«ng thøc tÝnh chu vi, diÖn tÝch, thÓ tÝch .
- RÌn luyÖn kü n¨ng ¸p dông c¸c c«ng thøc vµo viÖc gi¶i to¸n.
II. ChuÈn bÞ
GV: Th­íc th¼ng, b¶ng phô, phÊn mµu, m¸y tÝnh bá tói. 
HS: Th­íc th¼ng, m¸y tÝnh bá tói.phiÕu häc tËp .
III. c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc :
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
 Ho¹t ®éng 1 : HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ch­¬ng IV ( 10 phót)
GV ®­a bµi tËp lªn b¶ng phô.
Bµi 1: H·y nèi mçi « ë cét tr¸i víi mét « ë cét ph¶i ®Ó ®­îc kh¼ng ®Þnh ®óng..
HS ghÐp «.
j Khi quay h×nh ch÷ nhËt mét vßng quanh mét c¹nh cè ®Þnh
m Ta ®­îc mét h×nh cÇu
j - p
k Khi quay mét tam gi¸c vu«ng mét vßng quanh mét c¹nh gãc vu«ng cè ®Þnh
n Ta ®­îc mét h×nh nãn côt
k - o
l Khi quay mét nöa h×nh trßn mét vßng quanh ®­êng kÝnh cè ®Þnh
o Ta ®­îc mét h×nh nãn
l - m
p Ta ®­îc mét h×nh trô
Sau ®ã, GV ®­a “Tãm t¾t c¸c kiÕn thøc cÇn nhí” trang 128 SGK ®· vÏ s½n h×nh vÏ ®Ó HS quan s¸t, lÇn l­ît lªn ®iÒn c¸c c«ng thøc vµ chØ vµo h×nh vÏ gi¶i thÝch c¸c c«ng thøc.
HS lªn ®iÒn c«ng thøc vµo c¸c « vµ gi¶i thÝch c«ng thøc.
Ho¹t ®éng 2 : LuyÖn tËp ( 33 phót)
Bµi 38- tr 129 SGK
? TÝnh thÓ tÝch mét chi tiÕt m¸y theo kÝch th­íc ®· cho trªn h×nh 114.
Bµi 38
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
186
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
GV: ThÓ tÝch cña chi tiÕt m¸y chÝnh lµ tæng thÓ tÝch cña hai h×nh trô. 
? H·y x¸c ®Þnh b¸n kÝnh ®¸y, chiÒu cao cña mçi h×nh trô råi tÝnh thÓ tÝch cña c¸c h×nh trô ®ã.
Bµi 39 - tr 129 SGK
 D a A 
 2a
 C B
? TÝnh diÖn tÝch xung quanh cña h×nh trô
? TÝnh thÓ tÝch h×nh trô
Bµi 40- tr 129 SGK
? TÝnh diÖn tÝch toµn phÇn vµ thÓ tÝch GV Yªu cÇu HS ho¹t ®éng theo nhãm.
Nöa líp tÝnh h×nh 115 (a)
Nöa líp tÝnh h×nh 115 (b)
 S
 O A
HS: H×nh trô thø nhÊt cã
r1 = 5,5cm; h1 = 2cm
 Þ V1 = p = (cm3)
H×nh trô thø hai cã:
r2 = 3cm; h2 = 7cm 
Þ V2 = p = (cm3)
ThÓ tÝch cña chi tiÕt m¸y lµ:
V1 + V2 = 60,5p + 63p = 123,5p (cm3).
Bµi 39
HS: Gäi ®é dµi c¹nh AB lµ x
Nöa chu vi cña h×nh ch÷ nhËt lµ 3a
 Þ ®é dµi c¹nh AD lµ (3a - x)
DiÖn tÝch cña h×nh ch÷ nhËt lµ 2a2, ta cã PT
 x (3a - x) = 2a2 Û 3ax - x2 = 2a2
Û x2 - 3ax + 2a2 = 0 Û x2 - ax - 2ax + 2a2 = 0
Û x(x - a) - 2a (x - a) = 0 Û (x - a) (x - 2a) = 0
Û x1 = a; x2 = 2a
Mµ AB > AD Þ AB = 2a vµ AD = a.
DiÖn tÝch xung quanh cña h×nh trô lµ:
Sxq = 2prh = 2p.a.2a = 4pa2
ThÓ tÝch h×nh trô lµ:
V = p. r2. h = p . a2. 2a = 2. p. a3
Bµi 40
HS ho¹t ®éng theo nhãm. 
Tam gi¸c vu«ng SOA cã:
SO2 = SA2 - OA2 (§Þnh lý Pitago)
 = 5,62 - 2,52 
Þ SO = (m)
DiÖn tÝch xung quanh cña h×nh nãn lµ:
Sxq = p. r. 1 = p. 2,5. 5,96 = 14p (m2)
DiÖn tÝch toµn phÇn cña h×nh nãn lµ:
STP = 14p + 6,25p = 20,25p (m2)
ThÓ tÝch cña h×nh nãn lµ:
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
187
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
 A 3,6 O
 4,8
 S
V = .p. r2. h = (m3)
TÝnh t­¬ng tù nh­ c©u a
KÕt qu¶: SO » 3,2 (m)
Sxq = 17,28p (m2)
S® = 12,96p (m2)
STP = 30,24p(m2)
V » 41,47p (m2)
Ho¹t ®éng 3 : h­íng dÉn vÒ nhµ( 2 phót)
- N¾m v÷ng c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn, thÓ tÝch cña h×nh trô, h×nh nãn, h×nh nãn côt, h×nh cÇu .
- Hoµn thµnh c¸c bµi tËp cßn l¹i cña SGK.
- Tr¶ lêi c¸c c©u hái «n tËp ch­¬ng IV .
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
188
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
 Ngày so¹n:10 th¸ng 5 n¨m 2010
 Ngµy d¹y :12 th¸ng 5 n¨m 2010
TiÕt 66
«n tËp ch­¬ng iv (TiÕt 2) 
I. Môc tiªu : 
- TiÕp tôc cñng cè c¸c c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch, thÓ tÝch cña h×nh trô, h×nh nãn, h×nh cÇu. Liªn hÖ víi c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch, thÓ tÝch cña h×nh l¨ng trô ®øng, h×nh chãp ®Òu.
- RÌn luyÖn kü n¨ng ¸p dông c¸c c«ng thøc vµo viÖc gi¶i to¸n, chó ý tíi c¸c bµi tËp cã tÝnh chÊt tæng hîp c¸c h×nh vµ nh÷ng bµi to¸n kÕt hîp kiÕn thøc cña h×nh ph¼ng vµ h×nh kh«ng gian.
II. ChuÈn bÞ
GV: Th­íc th¼ng, b¶ng phô, phÊn mµu, m¸y tÝnh bá tói. 
HS: Th­íc th¼ng, m¸y tÝnh bá tói.phiÕu häc tËp .
III. c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc :
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña häc sinh
Ho¹t ®éng 1 : lý thuyÕt (10 phót)
GV ®­a lªn b¶ng phô h×nh vÏ l¨ng trô ®øng vµ h×nh trô, yªu cÇu HS nªu c«ng thøc tÝnh Sxq vµ V cña hai h×nh ®ã. So s¸nh vµ rót ra nhËn xÐt. H×nh l¨ng trô ®øng.
 Sxq = 2ph
 V = Sh
 Víi
 P: Chu vi ®¸y
h: ChiÒu cao
S: diÖn tÝch ®¸y
Hai häc sinh lªn b¶ng ®iÒn c¸c c«ng thøc vµ gi¶i thÝch.
H×nh trô
Sxq= 2p r.h
V = p r2.h
Víi r: b¸n kÝnh ®¸y h: chiÒu cao.
NhËn xÐt: Sxq cña l¨ng trô ®øng vµ h×nh trô ®Òu b»ng chu vi ®¸y nh©n víi chiÒu cao.
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
189
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
H×nh chãp ®Òu.
 d
 h
Sxq = pd
V= Sh
Víi P : chu vi ®¸y ; d: trung ®o¹n
 h: chiÒu cao; S: diÖn tÝch ®¸y
h×nh nãn
 l
 h
 r
Sxq = p .r.l
V = p .r2.h
Víi : r: b¸n kÝnh ®¸y ; l : ®­êng sinh
 h: chiÒu cao
NhËn xÐt: SXQ cña h×nh chãp ®Òu vµ h×nh nãn ®Òu b»ng nöa chu vi ®¸y nh©n trung ®o¹n hoÆc ®­êng sinh.
V cña h×nh chãp ®Òu vµ h×nh nãn ®Òu b»ng diÖn tÝch ®¸y nh©n víi chiÒu cao.
Ho¹t ®éng 2 : luyÖn tËp (33 phót)
Bµi 42- tr 130 SGK
 8,1cm 
 5,8cm
	14cm
Bµi 42
Hai HS lªn b¶ng tÝnh.
Vnãn = p. r2 .h1 = p.72. 8,1
 = 132,3 p. (cm2)
ThÓ tÝch cña h×nh trô lµ:
Vtrô = p. r2 .h2 = p. 72.5,8
 = 284,2p (cm2)
ThÓ tÝch cña h×nh lµ:
Vnãn +Vtrôc= 132,3p +284,2p = 416,5p (cm2) 
b. ThÓ tÝch cña h×nh nãn lín lµ:
Vnãn lín = p. .h1 = p. 7,62. 16,4
 = 315, 75 p (cm2)
ThÓ tÝch h×nh nãn nhá lµ:
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
190
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
Bµi 37- tr 126 SGK.
GV vÏ h×nh.
GV tóm tắt lại các bước chứng minh:
Ax // By Þ + = 1800 Þ + = 900 Þ D OMN vuông tại O.
OM và ON là hai tia phân giác của hai góc kề bù nên OM ^ ON.
GV nêu câu hỏi phân tích đi lên :
 AM . BN = R2 
 AM. BN = AO. BO = R2
 D AMO ~ D BON 
? Nhận xét về hai tam giác MON và APB ? 
? Suy ra tỉ số 2 diện tích ? 
? Từ AM. BN = R2 suy ra BN ?
? H·y tính MN ?
MN = MP + PN = AM + BN
? Nửa hình tròn quay quanh AB sinh ra hình gì ?
Vnãn nhá = p. .h2 = p. 3,82.8,2
 = 39,47p (cm2)
ThÓ tÝch cña h×nh lµ
315,75 p - 39, 47 p = 276,28 p (cm2)
Bµi 37
a) Ta có Ax // By (cùng vuông góc với AB) suy ra + = 1800 ( 2 góc trong cùng phía.
Lại có = 
và = (Tính chất 2 tiếp tuyến cắt nhau) 
nên : + = 900 
Vậy D OMN vuông tại O
OM là tia phân giác của góc AOP và ON là tia phân giác của góc BOP (t/c 2 tiếp tuyến cắt nhau )
Mà 2 góc AOP và BOP kề bù nên OM ^ ON
Hay D APB vuông tại P.
b) D AMO ~ D BON (g.g) Þ Þ AM. BN = AO. BO = R2.
c/ Tính tỉ số khi AM = R/2
Vì DMON ~ DAPB nên 
Khi AM = R/2 và AM. BN = R2 suy ra 
BN = 2R 
MN = 5R/2 Þ MN2 = 25R2/ 4 
Vậy 
d/ Tính thể tích hình cầu do nửa hình tròn APB quay quanh AB sinh ra.
Nửa hình tròn APB quay quanh AB sinh ra một hình cầu có bán kính R có thể tích là
V = 4/3 pR3
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
191
Gi¸o ¸n h×nh häc 9 – n¨m häc 2009 – 2010
Ho¹t ®éng 3 : h­íng dÉn vÒ nhµ (2 phót)
- ¤n