Giáo án Đại số 9 - Tiết 20, 21, 22 - Nguyễn Thị Kim Nhung

cña HS
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra bµi cò ( 6 phót)
HS1: H·y nªu kh¸i niÖm hµm sè, cho mét vÝ dô vÒ hµm sè cho b»ng mét c«ng thøc . 
HS2:H·y ®iÒn vµo chç(.....) cho thÝch hîp
Cho hµm sè y=f(x) x¸c ®Þnh xR
- NÕu gi¸ trÞ cña biÕn x mµ gi¸ trÞ t­¬ng øng f(x).....th× hµm sè y = f(x) ®­îc gäi lµ.......trªn R
- NÕu gi¸ trÞ cña x. mµ gi¸ trÞ t­¬ng øng cña f(x).....th× hµm sè y=f(x) ®­îc gäi lµ.......trªn R
 HS1 lªn b¶ng tr¶ lêi vµ viÕt c«ng thøc
HS2 lªn b¶ng ®iÒn vµo chæ trèng
T¨ng lªn
Còng t¨ng lªn
®ång biÕn
T¨ng lªn
L¹i gi¶m ®i
nghÞch biÕn
1
A
B
D
 1 C x
E
y
0
Ho¹t ®éng 2 :LuyÖn tËp
Bµi 4 Tr 45 SGK
- GV dïng b¶ng phô ®Ó cã h×nh 6 SGK vµ yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái sau :
? H×nh 6 nªu lªn ®å thÞ cña hµm sè nµo? . ? Muèn vÏ ®å thÞ cña hµm sè nµy ta ph¶i lµm g× ? Nªu c¸ch x¸c ®inh ®é dµi 
? Com pa vµ th­íc th¼ng ®­îc sö dông víi môc ®Ých g× trong vÝ dô nµy ?
Bµi tËp 4 :
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
52
Gi¸o ¸n ®¹i sè 9 – n¨m häc 2009 – 2010
GV gäi mét häc sinh tr×nh bµy l¹i c¸c b­íc vÏ ®å thÞ y =x
Bµi 5 Tr 45 SGK
? §å thÞ hµm sè y = ax cã d¹ng g× ? ®Æc ®iÓm ? Muèn vÏ ®å thÞ hµm sè d¹ng y = ax ta lµm nh­ thÕ nµo ?
? C¸c ®iÓm A vµ B cã tung ®é b»ng mÊy? 
? Lµm thÕ nµo ®Ó tÝnh ®­îc hoµnh ®é t­¬ng øng cña A vµ B ?
Cßn c¸ch nµo kh¸c kh«ng?
SOAB = SO4B - SO4A
Bµi 6 Tr 45 SGK
? Muèn tÝnh gi¸ trÞ cña hµm sè y=f(x) t¹i ®iÓm x = a ta lµm nh­ thÕ nµo ? GV dïng b¶ng sè liÖu ®Æt s½n vµ yªu cÇu HS tÝnh theo nhãm (mçi nhãm 3 cét) . 
Bµi gi¶i :
-VÏ h×nh vu«ng c¹nh 1 ®¬n vÞ; ®Ønh O ®­êng chÐo OB cã ®é dµi 
- Trªn tia Ox ®Æt ®iÓm C : OC = OB = 
- VÏ h×nh ch÷ nhËt cã mét ®Ønh lµ O ;c¹nh OC = ;c¹nh CD =1 ®­êng chÐo 
OD =
-Trªn tia Oy ®Æt ®iÓm E sao cho 
OE = OD = 
 X¸c ®Þnh ®iÓm A(1;)
-VÏ ®­êng th¼ng OA, ®ã lµ ®å thÞ hµm sè y=x
Bµi tËp 5 : (H×nh 5 SGK)
a)HS lªn b¶ng lµm c©u a
 y y= 2x
 y = x
 4 A B
 O x
b)yA = yB = 4 ( v× A vµ B n»m trªn ®t y = 4) . V× A n»m trªn ®t y = 2x nªn . Do ®ã A(2;4) . T­¬ng tù B(4;4)
Ta tÝnh ®­îc AB =2; OA=;OB= nªn chu vi DOAB b»ng 2++»12,13 cm vµ diÖn tÝch DOAB b»ng 
a)
X
-2,5
-2,25
-1,5
-1
0
1
1,5
2,25
2,5
y= 0,5x
-1,25
-1,125
-0,75
-0,5
0
0,5
0,75
1,125
1,25
y =0,5x+2
0,75
0,875
1,25
1,5
2
2,5
2,75
3,125
3,25
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
53
Gi¸o ¸n ®¹i sè 9 – n¨m häc 2009 – 2010
b )HS nhËn xÐt gi¸ trÞ t­¬ng øng cña hai hµm sè khi x lÊy cïng mét gi¸ trÞ .( cã thÓ cho HS lµm phÐp trõ nÕu kh«ngph¸t hiÖn ®­îc)
 Bµi tËp 7 - tr46 SGK:
? Muèn nhËn biÕt mét hµm sè lµ ®ång biÕn hay nghÞch biÕn trong R ta chøng minh nh­ thÕ nµo ? GV h­íng dÉn HS lµm bµi tËp 7 SGK
b) Khi biÕn x lÊy cïngmét gi¸ trÞ th× g¸i trÞ t­¬ng øng cña hµm sè y=0,5x + 2 lu«n lín h¬n gi¸ trÞ t­¬ng øng cña hµm sè y=0,5x+2
Bµi tËp 7 : 
Ta cã f(x1)-f(x2) = 3x1 - 3x2 =3(x1 - x2)
Mµ x1 < x2 hay x1 - x2 < 0 nªn f(x1)-f(x2) <0
Do ®ã hµm sè y = f(x) = 3x ®ång biÕn trªn R
Ho¹t ®éng 3 : H­íng dÉn vÒ nhµ ( 2 phót) 
- HS «n l¹i c¸c kh¸i niÖm vÒ hµm sè , tÝnh biÕn thiªn cña hµm sè trªn R, c¸ch vÏ ®å thÞ hµmsè y = ax, c¸ch tÝnh f(a) cña hµm sè y =f(x) .
- Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp ®· h­íng dÉn .
ChuÈn bÞ bµi sau : Hµm sè bËc nhÊt
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
54
Gi¸o ¸n ®¹i sè 9 – n¨m häc 2009 – 2010
Ngày so¹n:31 th¸ng 10 n¨m 2009
 Ngµy d¹y :2 th¸ng 11 n¨m 2009
TiÕt 21
hµm sè bËc nhÊt
I. Môc tiªu:
- N¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ hµm sè bËc nhÊt lµ hµm sè cã d¹ng y = ax+b(a0), hµm sè bËc nhÊt ®­îc x¸c ®Þnh víi mäi gi¸ trÞ thùc cña x vµ n¾m ®­îc tÝnh chÊt biÕn thiªn cña hµm sè bËc nhÊt .
- HiÓu ®­îc c¸ch chøng minh hµm sè bËc nhÊt cô thÓ ®ång biÕn, nghÞch biÕn .
II - chuÈn bÞ cña GV vµ hs
GV: B¶ng phô.Th­íc th¼ng, com pa phÊn mµu, m¸y tÝnh bá tói
HS :phiÕu häc tËp, MTBT, th­íc th¼ng, com pa .
III. c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS
Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra (5 phót)
HS1:Nªu kh¸i niÖm hµm sè . H·y cho 1 vÝ dô vÒ hµm sè ®­îc cho bëi c«ng thøc?
HS2: H·y ®iÒn vµo chç (.........) ®Ó ®­îc mét mÖnh ®Ò ®óng .
Cho hµm sè y=f(x) x¸c ®Þnh víi mäi x thuéc R, víi mäi x1,x2 bÊt k× thuéc R.
- NÕu x1<x2 mµ f(x1) < f(x2) th× hµm sè y = f(x)........... trªn R
- NÕu x1 f(x2) th× hµm sè y = f(x)........... trªn R
Hai HS lªn b¶ng lµm
®ång biÕn
nghÞch biÕn
Ho¹t ®éng 2 : Kh¸i niÖm vÒ hµm sè bËc nhÊt (16 phót)
GV ®Æt vÊn ®Ò : Ta ®· biÕt kh¸i niÖm hµm sè vµ biÕt lÊy vÝ dô vÒ hµm sè ®­îc cho bëi mét c«ng thøc. H«m nay ta sÏ häc mét hµm sè cô thÓ, ®ã lµ hµm sè bËc nhÊt . VËy hµm sè bËc nhÊt lµ g×, cã tÝnh chÊt nh­ thÕ nµo, ®ã lµ néi dung bµi häc h«m nay
- §Ó ®i ®Õn ®Þnh nghÜa ta xÐt bµi to¸n thùc tÕ sau:
GV cho häc sinh ®äc bµi to¸n ®· chuÈn bÞ trªn b¶ng phô .
- GV vÏ s¬ ®å chuyÓn ®éng vµ h­íng dÉn häc sinh .?1 
- §iÒn vµo chç trèng (....) cho ®óng .
- Sau mét giê « t« ®i ®­îc :.......
TTHN BXe HuÕ
 8km 
50 km	
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
55
Gi¸o ¸n ®¹i sè 9 – n¨m häc 2009 – 2010
-Sau t giê « t« ®i ®­îc :.......
- Sau t giê « t« c¸ch trung t©m Hµ Néi lµ
 S =......
- Häc sinh lµm ?2 
- GV gäi häc sinh ®äc kÕt qu¶, GV ghi kÕt qu¶ lªn b¶ng phô ®· chuÈn bÞ s½n .
- HS gi¶i thÝch v× sao ®¹i l­îng S lµ hµm sè cña t ?
- NÕu thay S b»ng ch÷ y, t bëi ch÷ x ta cã c«ng thøc hµm sè quen thuéc y= 50x+8. NÕu thay 50 bëi a vµ 8 bëi b th× ta cã 
y = ax+b (a0) lµ hµm sè bËc nhÊt .
? HS nªu ®Þnh nghÜa hµm sè bËc nhÊt ?
? C¸c hµm sè sau cã ph¶i lµ hµm sè bËc nhÊt kh«ng ? V× sao ? 
a) y =1-5x ; b) y = + 4 
c) y =x ; d) y = 2x2 + 3 
e) y = mx+2 ; f) y = 0x +7
Neáu haøm soá baäc nhaát haõy chæ ra caùc heä soá a , b ? 
GV löu yù Caùc em chuù yù ví duï c ) heä soá 
b = 0 , haøm soá coù daïng y = ax ( ñaõ hoïc ôû lôùp 7 ) 
50 t ( km ) 
S = 50t + 8 (km)
t(giờ)
1
2
3
4
s = 50t+8(km)
58
108
158
208
§Þnh nghÜa : Hµm sè bËc nhÊt lµ hµm sè ®­îc cho bëi c«ng thøc y = ax +b , trong ®ã a, b lµ c¸c sè cho tr­íc vµ a ¹ 0 
- Chó ý : Khi b = 0 hµm sè cã d¹ng y = ax
VÝ dô : y =1-5x ,y = lµ c¸c hµm sè bËc nhÊt
y = mx + 2 khoâng laø haøm soá baäc nhaát vì chöa coù ñieàu kieän m ¹ 0 
y = 0 . x + 7 khoâng laø haøm soá baäc nhaát vì coù daïng y = ax + b nhöng a = 0 
Ho¹t ®éng 3 : TÝnh chÊt (22 phót)
GV ñeå tìm hieåu tính chaát cuûa haøm soá baäc nhaát ta xeùt ví duï sau : 
Xét hàm số y = f(x) = -3x + 1 
? Haøm soá y= -3x + 1 xaùc ñònh vôùi nhöõng giaù trò naøo cuûa x ?
? Chöùng minh raèng haøm soá y= -3x + 1 nghòch bieán treân R.
Gôïi yù : ta laáy x1 , x2 Î R sao cho x1 f(x2 ) 
Haõy tính f(x1), f(x2) ? 
HS traû lôøi caùc caâu hoûi 
Vôùi moïi giaù trò cuûa x Î R
Với x1, x2 bất kì thuộc R và x1 0 ta có
f(x2) = -3x2 + 1
f(x1) = -3x1 + 1
f(x2) – f(x1) = (-3x2+1)-(-3x1+1)
= -3(x2 – x1 ) < 0.
 suy ra f(x1) > f(x2) 
Vậy hàm số y =-3x + 1 nghịch biến trên R
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
56
Gi¸o ¸n ®¹i sè 9 – n¨m häc 2009 – 2010
GV ñöa ra ?3 :
Cho haøm soá baäc nhaát y = f(x) = 3x +1 .
Cho x hai giaù trò baát kì x1, x2 sao cho x1 < x2. Haõy chöùng minh f(x1) < f(x2) roài ruùt ra keát luaän haøm soá ñoàng bieán treân R
GV : theo chöùng minh treân haøm soá y = -3x + 1 nghòch bieán treân R , haøm soá y = 3x +1 ñoàng bieán treân R . vaäy toång quaùt haøm soá
 y = ax +b ñoàng bieán khi naøo ? nghòch bieán khi naøo ? 
GV choát laïi vaán ñeà nhaéc laïi caùch chöùng minh haøm soá ñoàng bieán, nghòch bieán treân R
Þ ñöa ra keát luaän cuoái cuøng coù t/c thöøa nhaän maø khoâng chöùng minh cho tröôøng hôïp toång quaùt:
Treân R, haøm soá y = ax + b ñoàng bieán khi 
a > 0 vaø nghòch bieán khi a < 0 
GV : Quay laïi baøi taäp luùc tröôùc : Haõy xeùt xem caùc haøm soá sau , haøm soá naøo ñoàng bieán , haøm soá naøo nghòch bieán ? vì sao ? 
?4 GV cho hoïc sinh ñöa ra ví duï veà haøm soá baäc nhaát trong caùc tröôøng hôïp: 
GV choát cho HS naém vöõng: 
 vôùi a > 0 Þ haøm soá ñoàng bieán
Vôùi a < 0 Þ haøm soá nghòch bieán
HS lµm ?3
Vôùi x1,x2 baát kì thuoäc R vaø x1 < x2, ta coù: 
f(x1) = 3x1 + 1.
f(x2) = 3x2 + 1.
f(x2) - f(x1) 
= (3x2 + 1) –( 3x1 + 1) = 3(x2 - x1) > 0 
 (vì x2 > x1 theo giaû thieát) neân: f(x2 ) > f(x1)
 hay f(x1) < f(x2) .
Vaäy haøm soá 
 y = 3x +1 laø haøm soá ñoàng bieán treân R.
HS :Hµm soá y = -3x + 1 coù heä soá a = - 3< 0 , haøm soá nghòch bieán .
Haøm soá y =3x+1 coù a = 3 > 0 haøm soá ñoàng bieán 
Khi a < 0 haøm soá baäc nhaát y = ax + b nghòch bieán treân R 
Khi a > 0 haøm soá y = a x+b ñoàng bieán treân R 
HS cho ví duï 
a/ Haøm soá ñoàng bieán.
b/ Haøm soá nghòch bieán
Ho¹t ®éng 4 : H­íng dÉn vÒ nhµ (2 phót)
- Hoïc thuoäc ñònh nghóa vaø tính chaát cuûa haøm soá baäc nhaát.
- Laøm caùc baøi taäp 8; 9; 10 trang 48 SGK.
Höôùng daãn baøi 10 SGK : Chieàu daøi ban ñaàu laø 30 (cm ) 
Sau khi bôùt x ( cm ) , chieàu daøi laø 30 – x 
Töông töï sau khi bôùt x (cm) , chieàu roäng laø 20 – x (cm ) 
Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn ThÞ Kim Nhung – Tr­êng THCS Tiªn Yªn
57
Gi¸o ¸n ®¹i sè 9 – n¨m häc 2009 – 2010
Ngày so¹n: th¸ng 11 n¨m 2009
 Ngµy d¹y : th¸ng 11 n¨m 2009
TiÕt 22
luyÖn tËp
I. Môc tiªu
 - Cñng cè ®Þnh nghÜa vµ tÝnh chÊt cña hµm sè bËc nhÊt .
- RÌn kü n¨ng nhËn d¹ng hµm sè bËc nhÊt, x¸c ®Þnh c¸c hÖ sè a vµ b, kü n¨ng ¸p dông tÝnh chÊt hµm sè bËc nhÊt vµ biÓu diÔn ®iÓm trªn mÆt ph¼ng täa ®é
II - chuÈn bÞ cña GV vµ hs
GV: B¶ng phô chuÈn bÞ c¸c b¶ng phô (cã « l­íi) vµ kÎ s½n c¸c hÖ trôc to¹ ®é Oxy .
 Th­íc th¼ng, phÊn mµu, ª ke
HS : Th­íc th¼ng, m¸y tÝnh bá tói, phiÕu häc tËp, ª ke.
III. c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS
Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò (10 phót)
HS1: H·y nªu ®Þnh nghÜa, tÝnh chÊt cña hµm sè bËc nhÊt
Trong các hàm số sau, hàm số nào là hàm số bậc nhất ?
a/ y = -2x + 5 ; b/ y = 7 – 3x ; c/ y = -1,5x
d/ y = (x +2) – 5 ; e/ y = x2 + 1 
HS2: ch÷a bµi tËp 9 tr 48 SGK
Moät hoïc leân traû lôøi
Daïng toång quaùt haøm soá baäc nhaát laø
y = ax+b. Tröôøng hôïp ñaëc bieät (b = 0)
 thì y = ax
Haøm soá ñoàng bieán khi a > 0
Haø