Đề tài Định hướng việc dạy tốt tiết tự học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh

ĐẶT VẤN ĐỀ:
Trong các môn học của các cấp lớp, không có môn học nào lại giúp cho học sinh rèn luyện được năng lực suy nghĩ, phat triển tư duy, trí tuệ và có óc sáng tạo cao như tiết tư học. Đặc biệt tiết tự học ở Tiểu học đóng vai trò rất quan trọng. Do đó đòi hỏ người giáo viên phải bản lĩnh, có năng lực, chủ động sáng tạo, làm thế nào để mọi học sinh đều có hứng thú, ham thích trong học tập thì khả năng tiếp thu bài của các em sẽ có hiệu quả hơn, phát huy được tính tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh.
Trong thực tế hiện nay, cải tiến, đổi mới phương pháp dạy – học của một số giáo viên chỉ dừng lại ở mức độ hình thức, quá trình thực hiện còn gượng ép làm cho tiết dạy nặng nề, mất thời gian mà hiệu quả đạt chưa cao. Ngoài ra, do chưa xác định được tầm quan trọng từng yêu cầu của các bước dạy một tiết lên lớp nên vẫn còn tồn tại một số hạn chế sau:
Chưa xác định mục đích của tiết tự học là kiểm tra lại việc tiếp thu kiến thức vừa học của học sinh, nhằm củng cố, chuẩn bị cho kiến thức mới.
Không kiểm tra được mức độ tiếp thu qua bài sửa, chưa rèn cho học sinh thói quen nhận xét – phân tích kết hợp và gợi nhớ kiến thức đã học,...
Chưa chú ý rèn cho học sinh thói quen tự làm việc, biết quan sát, tìm hiểu, chủ động suy nghĩ tự chiếm lĩnh kiến thức mới cho mình.
Nhìn chung , tiết tự học trong trường Tiểu học, hầu hết giáo viên đều có chú ý đổi mới PPDH một cách tích cực, nhằm góp phần nâng cao chất lượng học tập cho học sinh. Tuy nhiên, về lâu dài cần có thời gian nghiên cứu đầu tư soạn giảng, biết tự cân đối quỹ thời gian của tíet dạy. Biết sử dụng một cách hợp lý giữa các PPDH, biết tổ chức lớp học và thực sự phát huy đưôc tính tích cực của học sinh, coi học sinh là nhân vật trung tâm để chiếm lĩnh kiến thức mới.
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GỢI Ý ĐỂ THỰC HIỆN
Ơû lứa tuổi Tiểu học là lứa tuổi hiếu động, các em đang chuyển từ trẻ thơ sang thiếu niên. Ở lứa tuổi này các em bắt đầu tích luỹ kiến thức cho mình. Cuộc sống đối với các em còn rất nhiều điều mới lạ. Vì thế, các em luôn muốn tìm tòi, khám phá thế giới xung quanh mình.
Tổ chức việc học tập:
Hiện nay, theo xu hướng chung, Giáo viên sẽ là người giúp học sinh dành lấy tri thức. Trọng tâm hướng dạy mới lấy học sinh làm trung tâm được xem như kim chỉ nam cho việc hướng học sinh đi đúng vào trọng tâm của tiết tự học. Thầy chỉ là người hứơng dẫn, còn suy nghĩ tìm tòi trao đổi với các bạn và cuối cùng giáo viên sẽ bổ sung để học sinh tự chốt kiến thức. Rõ ràng, với cách dạy này, sẽ kích thích học sinh tư duy, chủ động trong sáng tạo.
Hình thức giao việc
Phân loại trình độ theo từng đối tượng học sinh ở đây lưu ý giáo viên không nhất thiết em học sinh này học yếu môn Toán nên ngồi chung với nhóm suốt cả một năm học, nếu sau một khoảng thơi gian em học sinh đó có tiến bộ thì sẽ được chuyển sang nhóm có trình độ phù hợp hơn. 
Các nhóm này không duy trì nhất định mà sẽ thay đổi theo từng nội dung rèn luyện của giáo viên. Lệnh giao việc phải đưa ra một cách dứt khoát thể hiện rõ yêu cầu mọi học sinh đều phải làm việc. 
Với nhóm học sinh giỏi – khá
Cái gì mà học sinh tự có thể làm được thì có thể cho các em tự làm, giáo viên kiểm soát và nhắc nhở khi thật cần thiết.
Giáo viên đừng lo ngại sợ học sinh của mình không làm được, hãy mạnh dạn để học sinh tự tổ chức học và tin vào khả năng độc lập làm việc của học sinh mình.
Với nhóm học sinh trung bình – yếu
Giáo viên cần quan sát để đôn đốc, giúp đỡ cá nhân những em gặp khó khăn. Khi giúp các em này, giáo viên cần nói nhỏ chỉ đủ cho em đó nghe, tránh nói to ảnh hưởng đến hoạt động của các em khác.
Khi quan sát thấy vấn đề gì mà đa số học sinh làm sai, giáo viên có thể cho nhóm ngừng làm việc để hướng dẫn chung, sau đó mới cho làm việc tiếp.
Hình thức làm việc:
Học sinh có thể làm trên bảng con, giấy nháp, vở, ...
Tổ chức các hình thức khác nhau nhằm gây hứng thứ cho học sinh như: hái hoa dân chủ, trúc xanh, rồng vàng, đi tìm ẩn số, vườn cổ tích, siêu thị may mắn,...
Nhận xét, sửa chữa, bổ sung và chốt lại các ghi nhớ.
Yêu cầu học sinh giải thích cách làm. Cả nhóm nhận xét, phân tích lỗi sai, và điều quan trọng nhất là học sinh phải tự sửa được những lỗi sai thành đúng.
Ưu điểm:
Tạo điều kiện để 100% học sinh phải làm việc. Nhờ đó, giáo viên có thể kiểm soát chặt chẽ hoạt động của từng em.
Qua các sản phẩm kết quả trong quá trình làm việc của học sinh, giáo viên có được nguồn thông tin phản hồi trung thực hơn, từ đó diều chỉnh dần việc dạy của mình.
Khuyết điểm:
Học sinh thụ động thì khó tham gia nên giáo viên cần tạo sự tự tin cho học sinh. Sĩ số đông, bàn ghế chưa phù hợp.
Đối với giáo viên:
Cần có những dự kiến nhắc lại các kiến thức đã học có liên quan làm cơ sở cho việc gợi dẫn.
Cần xác định rõ trọng tâm, kiến thức của bài dạy.
Cần dự kiến các phương pháp sử dụng và chuẩn bị thực hiện các phương pháp đó.
Giáo viên có thể sử dụng ví dụ có trong SGK hoặc sử dụng ngay bài tập giáo viên đã chuẩn bị, bài tập do học sinh tự nghĩ ra. Đối với học sinh giỏin – khá, có thể cho häc sinh làm các bài tập khó ở tiết chính khoá chưa giải quyết xong.
Chuẩn bị trước những ý tóm tắt và nhấn mạnh các ý chính để học sinh nắm được kiến thức, trọng tâm của tiết tự học ngày hôm đo.ù
Cần chú ý hệ thống việc làm để học sinh tích cực tham gia xây dựng bài. Lưu ý rằng sử dụng phương pháp phát huy tính cực của học sinh không có nghĩa là học sinh phải tự mình tìm ra kiến thức mới mà phải thực hiện với sự dẫn dắt của giáo viên. Giáo viên có nhiệm vụ tạo hệ thống việc làm, gợi mở cho học sinh tự tìm ra cái mới và quan trọng hơn hết Giáo viên phải chốt và khắc sâu kiến thức đó cho học sinh.
KẾT LUẬN CHUNG:
Trên đây là một số nhận định cũng như một số định hướng hoàn toàn mang tính chủ quan của người viết. Sáng kiến kinh nghiệm này chỉ mang tính chất trao đổi kinh nghiệm giúp giáo viên thực hiện tốt hơn những yêu cầu dạy và học tiết tự học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh. Tuy nhiên không tránh được thiếu sót, rất mong đón nhận những đóng góp của các anh chị đồng nghiệp cho nội dung sáng kiến kinh nghiệm 
 H¶i Phßng, ngày 18 thang 05 năm 2010
Người viết 
NguyƠn BÝch Ng©n