Chuyên đề Áp dụng trò chơi học tập trong dạy học môn Toán Lớp 5 để gây hứng thú học tập cho học sinh

 CHUYÊN ĐỀ: Áp dụng trò chơi học tập trong dạy học môn Toán lớp 5 để gây 
hứng thú học tập cho HS.
 GV báo cáo: Lê Thị Thanh Phương
 Ngày báo cáo: 20 /01/ 2025
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Trò chơi học tập là trò chơi được tổ chức nhằm thông qua hoạt động chơi 
mà đạt tới mục tiêu dạy học. Qua đó, bằng phương pháp “Học mà vui – vui mà 
học” học sinh có thể lĩnh hội tri thức, củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng.
Trò chơi toán học khác với trò chơi “phi toán học” ở chỗ ít nhiều phải đưa vào 
trò chơi một yếu tố kiến thức toán học nào đó. Trò chơi toán học được hiểu là 
hình thức học tập môn Toán theo hứng thú vui chơi dựa trên những tình huống 
thực tiễn hay trong nội bộ toán mang đặc thù của một tình huống có vấn đề mà 
việc giải quyết vấn đề trong tình huống đặt ra nhằm để học sinh lĩnh hội, củng 
cố, vận dụng kiến thức, kỹ năng phương pháp toán đã học, những kinh nghiệm 
sống đã được tích luỹ vào các tình huống mới một cách tự giác, tích cực, độc 
lập,sángtạo.
 Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động học tập. Học sinh tiếp thu 
kiến thức tự giác và tích cực hơn trong những hoạt động đa dạng. Học sinh thấy 
vui hơn, cởi mở hơn thư thái, dễ chịu và khoẻ mạnh hơn.
 Trò chơi học tập giúp học sinh rèn luyện, củng cố tiếp thu kiến thức đồng 
thời phát triển vốn kinh nghiệm mà các em đã được tích luỹ thông qua hoạt động 
chơi.
 Trò chơi học tập rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, thúc đẩy hoạt động trí tuệ. Nhờ 
sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy và học trở thành một hoạt động vui và 
hấp dẫn hơn, các cơ hội học tập đa dạng hơn.
 Trò chơi học tập có quy tắc, quy luật nên có ý nghĩa lớn trong việc giáo dục 
cho học sinh tính nghiêm túc kỉ luật, tính trung thực, tính tự giác, kiên trì vượt 
khó khăn để tiếp nhận các tri thức, phát hiện các tri thức.
 Khi vận dụng trò chơi vào dạy học toán, tiết học toán nhẹ nhàng hơn, giáo 
viên giảm bớt sự mệt mỏi, căng thẳng khi truyền thụ kiến thức cho học sinh. Bởi 
vì kiến thức được các em tiếp thu một cách chủ động, tích cực thông qua trò 
chơi 
II. TỔ CHỨC TRÒ CHƠI TRONG MÔN TOÁN
 Trò chơi học toán nhằm mục đích là thông qua trò chơi để củng cố kiến thức 
bài học, luyện tập lại kiến thức của bài mới, phát hiện ra các kiến thức mới của 
bài học và nắm được các kiến thức của bài học sâu sắc hơn.
 1. Thiết kế trò chơi toán học
 a. Yêu cầu khi thiết kế trò chơi toán học
 Để thiết kế và tổ chức trò chơi học tập trong dạy học môn toán nói chung và 
môn toán lớp 5 nói riêng đạt hiệu quả cao người giáo viên phải có kế hoạch 
chuẩn bị chu đáo và đảm bảo các yêu cầu sau:
 – Trò chơi được lựa chọn phải mang ý nghĩa giáo dục.
 – Trò chơi phải nhằm mục đích phát hiện ra các kiến thức mới của bài học ,luyện tập lại kiến thức của bài mới, củng cố, khắc sâu nội dung bài học.
 – Trò chơi phải phù hợp với trình độ, phù hợp với tâm sinh lí của học sinh.
 – Trò chơi phải đảm bảo tất cả mọi học sinh trong nhóm đều được tham gia.
 – Trò chơi cần đảm bảo tính an toàn và gây hứng thú cho học sinh.
 – Phải có luật chơi, có yếu tố sáng tạo.
 b. Cấu trúc của trò chơi học tập
 Một trò chơi được thiết kế theo cấu trúc sau:
 – Tên trò chơi.
 – Mục đích: Nêu rõ mục đích của trò chơi nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức, 
kĩ năng nào.
 – Luật chơi: Chỉ rõ qui tắc của hành động chơi qui định đối với người chơi, 
qui định thắng thua của trò chơi.
 – Đồ dùng, đồ chơi: Mô tả đồ dùng, đồ chơi sử dụng trong trò chơi học tập.
 – Số người tham gia chơi: Cần chỉ rõ số người tham gia chơi.
 c. Những điều lưu ý khi thiết kế trò chơi
 Thiết kế dựa trên cơ sở phù hợp với mục tiêu bài học, mục tiêu của từng bài 
tập cũng như đặc trưng của phân môn toán, tránh thiết kế trò chơi quá phức tạp 
trong tiết học.
 Thiết kế luật chơi rõ ràng, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện, không đòi hỏi thời 
gian dài cho việc huấn luyện.
 Việc làm đồ dùng phục vụ cho trò chơi phải đảm bảo tính khoa học, thẩm 
mỹ, phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi tiểu học và có thể sử dụng trong nhiều năm.
 2. Tổ chức trò chơi
 a. Cách tổ chức trò chơi
 Thời gian tiến hành trò chơi từ 3 – 5 phút.
 Bước 1: Nêu tên trò chơi.
 Bước 2: Phổ biến luật chơi: Nêu rõ cách chơi, cách đánh giá.
 Bước 3: Tiến hành chơi.
 Bước 4: Tổng kết trò chơi :
 + Nhận xét kết quả chơi, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học 
tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
 + Thưởng – phạt: Phải công minh, đúng luật. Thưởng những học sinh, nhóm 
học sinh tham gia nhiệt tình, chơi đúng luật và “thắng” như kẹo, tràng vỗ tay 
Phạt những học sinh thua cuộc bằng hình thức đơn giản như chào bạn thắng 
cuộc, múa vài động tác, cười vài kiểu hoặc nhảy lò cò ..
 b. Những điều cần lưu ý khi tổ chức trò chơi
 Để tổ chức trò chơi nói trên giáo viên cần chuẩn bị chu đáo trước khi lên lớp, 
tự đề ra các tình huống sư phạm để có thể ứng xử nhanh trong tiết dạy.
 Trò chơi cần diễn ra trong một thời gian hợp lí, nên phối hợp hoạt động của 
cá nhân, của nhóm và của cả lớp khi tổ chức trò chơi. Tránh trường hợp trò chơi 
chỉ có một bộ phận nhỏ tham gia chơi
 Tránh lặp lại trò chơi trong tiết học sẽ không hấp dẫn học sinh, không thu 
hút học sinh. Trong một tiết học, giáo viên không nên cho học sinh chơi quá hai 
trò chơi vì sẽ biến tiết học thành tiết chơi và các em thiếu thời gian cần thiết để 
học kiến thức, kỹ năng của bài học. Giữ lớp học sôi động ở mức cho phép để không ảnh hưởng đến các lớp 
xung quanh.
 Khi nhận xét kết quả chơi, giáo viên phải đảm bảo sự khách quan, công 
bằng và thật khéo léo tế nhị.
 III. MỘT SỐ TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 5
 1. Trò chơi: Hãy nhận ra mình
 Ví dụ: Hàng của số thập phân. Đọc, viết số thập phân./ SGK trang 42 (Phần 
củng cố bài)
 *Mục đích: Củng cố về cấu tạo số thập phân, rèn kỹ năng phân tích giá trị 
các chữ số trong số thập phân. Rèn khả năng diễn dạt ngôn ngữ toán học và vận 
dụng kiến thức đã học một cách linh hoạt.
 *Chuẩn bị: GV chuẩn bị những thẻ bài được xâu vào dây đeo để có thể đeo 
vào cổ.
 * Thời gian: khoảng 3- 4 phút.
 Luật chơi: Giáo viên chia 3 đội, mỗi đội cho 1 bạn lên bảng và đeo thẻ bài ở 
cổ (quay số về sau lưng, người đeo không biết số của mình). Đại diện 1 bạn đội 
đó miêu tả số của bạn đang đeo sao cho bạn đó nhận ra số của mình và đọc số 
đó. Người tả mà nêu luôn số cũng bị phạm quy.
 Nếu đội nào thực hiện tốt thì tặng bạn một tràng pháo tay, còn sai bạn đó sẽ
bị phạt nhảy lò cò về chỗ.
 * Học sinh có thể miêu tả các số như sau:
 – Số bạn đang đeo là số gồm 2 đơn vị, 3 phần trăm.
 – Số bạn đang đeo là số gồm 200 đơn vị, 15 phần nghìn.
 – Số bạn đang đeo là số gồm 18 đơn vị, 1 phần mười, 2 phần trăm và 4 phần 
nghìn.
 2. Trò chơi : Tìm bạn máy tính
 Ví dụ: Khi dạy bài: Cộng hai số thập phân./ Bài 1 SGK trang 67
 * Mục đích: Củng cố phép cộng hai số thập phân. Rèn thao tác cộng hai số 
thập phân thành thạo, nhanh và chính xác.
 * Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 4 quân bài ghi các phép tính ở bài tập 1 lật úp 
xếp không theo thứ tự ( chuẩn bị 2 bộ cho hai đội chơi).
 * Tổ chức trò chơi: Thời gian 3- 4 phút.
 Chia thành 2 đội, mỗi đội gồm 4 bạn.
 + Đội máy tính A.
 + Đội máy tính B.
 Luật chơi: Giáo viên đặt úp các quân bài vào bảng. Mỗi bạn đứng trước phép 
tính mình sẽ thực hiện. Khi hai đội đã sẵn sàng, giáo viên hô “bắt đầu” và tính 
giờ thì tất cả 3 bạn của mỗi đội tự lật quân bài của mình rồi tính và viết kết quả 
của phép tính vào quân bài. Hết 3 phút hoặc nếu đội nào xong trước và đúng thì 
thắng cuộc và đội đó được cả lớp tung hô “xin chào bạn máy tính” rồi vỗ tay 
hoan hô.
 3. Trò chơi : Bậc thang toán học.
 Ví dụ: Ki- lô- mét vuông./ Bài tập 1 SGK trang 56.
 * Mục đích: Luyện tập đọc, viết số đo diện tích dưới dạng số tự nhiên, phân 
số, số thập phân. * Chuẩn bị: Giáo viên vẽ hoặc dán ở bảng từ của lớp 3 cái thang: màu xanh, 
màu đỏ, màu vàng. Mỗi cái thang có 10 bậc, các thang cao ngang nhau, 3 viên 
nam châm. Bảng con cho người chơi.
 – Giáo viên chuẩn bị sẵn các phiếu câu hỏi và đáp án cho người điều khiển 
cuộc chơi, chẳng hạn:
 1
 a/ Đọc các số: 438 km 2 ; km 2 ; 17,5 km 2
 500
 b/ Viết các số đo thể tích:
 - Mười nghìn chín trăm ba mươi Bảy nghìn hai trăm mét khối;
 Bốn trăm mét khối;
 Một phần tám mét khối;
 Không phẩy không năm mét khối ki – lô – mét vuông.
 - Mười lăm phẩy hai mươi sáu ki – lô – mét vuông.
 - Chín trăm bốn mươi mốt phẩy bảy ki – lô – mét vuông.
 * Tổ chức trò chơi: Thời gian 4- 5 phút.
 Chia 3 đội, mỗi đội 4 bạn.
 Đội 1: Đội xanh
 Đội 2: Đội đỏ
 Đội 3: Đội vàng
 Luật chơi: Ba đội đứng xếp hàng dọc cách bảng khoảng 3 bước chân. Tương 
ứng với màu thang của đội mình. Lần lượt và luân chuyển, mỗi đội một bạn tiến 
đến gần thang của đội mình và trong vòng 30 giây viết câu trả lời một câu hỏi 
của người điều khiển cuộc chơi vào bảng con. Nếu trả lời đúng được quyền dịch 
chuyển nam châm tiến lên một bậc thang, trả lời sai thì lùi nam châm xuống 1 
bậc thang. Lượt chơi cứ tiến hành như vậy khi thực hiện hết bài tập thì giáo viên 
cho dừng lại. Đội nào có nam châm ở độ cao nhất là đội thắng cuộc.
 * Lưu ý: Khi bắt đầu chơi sẽ tặng cho mỗi đội nam châm được đứng ở nấc 
thang thứ hai.
 4. Trò chơi : Hộp quà may mắn. ( thiết kế máy chiếu)
 Ví dụ : Viết các số đo khối lượng dưới dạng số thập phân./ Bài 1 SGK trang 
161.
 * Mục đích: Luyện đổi đơn vị đo khối lượng.
 * Chuẩn bị: 4 chiếc hộp, mỗi hộp ghi 1 phép đổi trong bài 1 xếp không theo 
thứ tự như SGK
 – 1 hộp có quân bài may mắn:
 – Một số phần quà : có thể bút chì, thước 
 * Tổ chức trò chơi : Thời gian từ 4- 5 phút.
 Luật chơi: Trong hộp quà có ghi các phép tính cùng kết quả tương ứng. Giáo 
viên sẽ chỉ định 1 bạn mở bất kì hộp quà nào mình thích và thực hiện phép tính 
có ghi trong hộp, nếu đúng được thưởng tràng vỗ tay. Trong 4 hộp sẽ có 1 hộp 
quà may mắn, ai mở được hộp quà đó nếu thực hiện phép tính đúng được nhận 
quà.
 5. Trò chơi: Ngôi sao may mắn ( thiết kế máy chiếu)
 Ví dụ: Tìm tỉ số phần trăm của hai sô./ trang 97. ( Kiểm tra bài cũ) * Mục đích: Giúp học sinh củng cố về giải toán tỉ số phần trăm (dạng tìm tỉ số 
% của hai số)
 * Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị một số ngôi sao có ghi câu hỏi, đáp án và số 
điểm. HS lựa chọn ngôi sao, trả lời câu hỏi. Nếu trả lời đúng được số điểm 
tương ứng có trong ngôi sao đó.
 Ngôi sao 1: Viết số 1,57 thành tỉ số phần trăm
 Ngôi sao 2:Muốn tìm tỉ số phần trăm của hai số ta làm như thế nào ?
 Ngôi sao 3:Tìm tỉ số phần trăm của hai số 3 và 5
 Ngôi sao 4: 1,2 % x 3 = 
 Ngôi sao 5: 6,5% - 4% =
 *Tổ chức trò chơi: Chơi theo nhóm Thời gian từ 3 – 4 phút.
 Luật chơi: HS chọn ngôi sao, trả lời câu hỏi. Nếu trả lời đúng được số điểm 
tương ứng có trong ngôi sao. Nếu trả lời sai, đội khác được quyền trả lời. Kết 
thúc trò chơi, đội nào dành được nhiều điểm nhất thì đội đó thẳng cuộc.
 6. Trò chơi : Ai nhanh, ai đúng (thiết kế máy chiếu)
 Ví dụ: bài Nhân một số thập phân với 10; 100; 1000,.... Bài 1/ SGK trang 71
 * Mục đích: Luyện tập cho HS Nhân một số thập phân với 10; 100; 1000, ...
 * Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các câu hỏi, nội dung đáp án, đồng hồ đếm 
giờ cho mỗi câu là 10 giây, Học sinh chuẩn bị bảng con
 * Tổ chức chơi: Thời gian từ 4- 5 phút. Chơi cả lớp
 Luật chơi: Khi người điều khiển nêu xong câu hỏi, đồng hồ bắt đầu đếm giờ 
thì mỗi học sinh ghi đáp vào bảng con. Hết thời gian giơ đáp án, nếu thực hiện 
đúng là thắng cuộc được thưởng tràng vỗ tay.
 7. Trò chơi: Kết bạn
 Ví dụ: Bài 1a- Luyện tập chung trang 102.
 * Mục đích: HS biết viêt một số thập phân dưới dạng tỉ số phần trăm.
 * Chuẩn bị: GV chuẩn bị các thẻ số như tỏng bài tập
 * Tổ chức chơi: Thời gian từ 3- 5 phút.
Luật chơi: 6 bạn sẽ đeo thẻ viết số thập phân :1,05; 2,13; 0,09; 1,5; 0,13; 0,009, 
6 bạn đeo thẻ ghi : 150%; 9%; 13%; 213%; 0,9%; 105% xếp thành vòng tròn. 
Vừa nhảy lò cò vừa hát: “ Một nụ cười làm quen, hai tay đều giơ bắt, ba nụ cười 
làm quen, chúng ta kết thân đi nào”. Khi có hiệu lệnh: “Kết bạn! Kết bạn!” các 
em nhanh chóng tìm và chạy về với bạn đeo thẻ có kết quả tương ứng với mình. 
Những bạn tìm đúng thì thắng cuộc.
 8. Trò chơi: Đấu trường 25.( Tên trò chơi tùy thuộc vào sĩ số HS trong 
lớp.)
 Ví dụ: bài Làm tròn số thập phân. Bài tập 1; 2 và 3 trang 50.
 - Mục đích: HS luyện tập làm tròn số đến hàng đơn vị, hàng phần mười, hàng 
phần trăm.
 - Chuẩn bị: HS chuẩn bị bảng con.
 - Luật chơi: Gv ra một bài toán , bạn nào làm nhanh đúng được mời lên làm 
người chơi chính. Nếu lớp học có 26 HS thì tên trò chơi là Đấu trường 25. 
Người chơi chính đọc đề cho cả lớp và mình cùng làm vào bảng con. Nếu người 
chơi chính làm sai thì sẽ bị loại về chỗ và một bạn làm nhanh nhất dưới lớp lên làm thay. Trò chơi tiếp tục khi nào hết các bài tập. Người chiến thắng là người 
làm đúng tất cả các bài.
 IV.KẾTLUẬN
 Có rất nhiều trò chơi có thể vận dụng vào dạy học môn Toán lớp 5. Ngoài 
những trò chơi trên còn có các trò chơi cũng thường được sử dụng như: Trạm 
xe buýt, Ai là nhà toán học nhí; vòng quay may mắn, ..... Trò chơi có thể tổ chức 
ở HĐ KĐ, khám phá,luyện tập hay vận dụng là tùy vào nội dung từng bài học. 
Trong giảng dạy nói chung, dạy môn Toán lớp 5 nói riêng và các lớp khác nói 
chung, việc sử dụng trò chơi học tập rất cần thiết trong mỗi tiết dạy. Do đó giáo 
viên cần có sự cố gắng không ngại khó, ngại khổ, phải có lòng yêu trẻ, say mê 
nghề nghiệp, có thời gian nghiên cứu, rèn luyện, tìm tòi và tích lũy thêm kiến 
thức về môn học để việc giảng dạy môn Toán đạt kết quả cao hơn.