Bài giảng Tiết 65 - Bài 40: Nhận biết một số ion trong dung dịch

Ch­¬ng 8:
TiÕt 65. Bµi 40
nhËn biÕt mét sè ion trong dung dÞch
Ngµy so¹n: ...... / ...... / 20 ......
Gi¶ng ë c¸c líp:
Líp
Ngµy d¹y
Häc sinh v¾ng mÆt
Ghi chó
12A
12C2
I. Môc tiªu bµi häc:
1. KiÕn thøc:
Biết được : 
- Các phản ứng đặc trưng được dùng để phân biệt một số cation và anion trong dung dịch.
- Cách tiến hành nhận biết các ion riêng biệt trong dung dịch.
2. Kü n¨ng:
Giải lí thuyết một số bài tập thực nghiệm phân biệt một số ion cho trước trong một số lọ không dẫn nhãn 
 → Trọng tâm 
- Các phản ứng đặc trưng được dùng để phân biệt một số cation và anion trong dung dịch.
3. T­ t­ëng: Caån thaän vaø nghieâm tuùc.
II. Ph­¬ng ph¸p:
§µm tho¹i kÕt hîp khÐo lÐo víi thuyÕt tr×nh.
III. §å dïng d¹y häc:
- OÁng nghieäm, caëp oáng nghieäm, giaù ñeå oáng nghieäm, ñeøn coàn.
- Caùc dung dòch: NaCl, BaCl2, AlCl3, NH4Cl, FeCl3, NaNO3, Na2SO4, Na2CO3, CuCl2, NH3, HCl, H2SO4. Caùc kim loaïi: Fe, Cu.
IV. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
1. æn ®Þnh tæ chøc líp: (1')
2. KiÓm tra bµi cò: Trong giê häc.
3. Gi¶ng bµi míi:
Thêi gian
Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn
Ho¹t ®éng cña Häc sinh
Néi dung
5'
* Hoaït ñoäng 1
v GV ?: Baèng maét thöôøng, döïa vaøo ñaâu ta coù theå nhaän bieát saûn phaåm cuûa moät phaûn öùng hoaù hoïc ?
v HS: Töï neâu ra ñöôïc nguyeân taéc chung ñeå nhaän bieát moät ion trong dung dòch.
I – NGUYEÂN TAÉC NHAÄN BIEÁT MOÄT ION TRONG DUNG DÒCH 
Theâm vaøo dung dòch moät thuoác thöû taïo vôùi ion ñoù moät saûn phaåm ñaëc tröng nhö moät keát tuûa, moät hôïp chaát coù maøu hoaëc moät chaát khí khoù tan suûi boït hoaëc moät khí bay ra khoûi dung dòch.
15'
* Hoaït ñoäng 2
v GV bieåu dieãn thí nghieäm nhaän bieát cation Na+ baèng caùch thöû maøu ngoïn löûa.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
v HS neâu hieän töôïng quan saùt ñöôïc.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dung dòch NaOH vaøo oáng nghieäm ñöïng khoaûng 2 ml dung dòch NH4Cl roài ñun noùng oáng nghieäm. Dung giaáy quyø tím aåm ñeå nhaän bieát khí NH3 hoaëc nhaän bieát baèng muøi khai.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dd H2SO4 loaõng vaøo oáng nghieäm ñöïng khoaûng 1 ml dung dòch BaCl2. Nhoû theâm dd H2SO4 l, laéc oáng nghieäm ñeå thaáy keát tuûa khoâng tan trong H2SO4 dö.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû daàn töøng gioït dd NaOH vaøo oáng nghieäm ñöïng khoaûng 1ml dd AlCl3 ñeå thu ñöôïc keát tuûa traéng döôùi daïng keo. Nhoû theâm dd NaOH, laéc oáng nghieäm ñeå thaáy keát tuûa tan trong dd NaOH dö.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dd NaOH vaøo oáâng nghieäm chöùa khoaûng 2ml dd FeCl2 ñeå thu ñöôïc keát tuûa maøu traéng xanh Fe(OH)2. Ñun noùng oáng nghieäm ñeå thaáy keát tuûa traéng xanh chuyeån daàn sang maøu vaøng roài cuoái cuøng thaønh maøu naâu ñoû.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dd NaOH vaøo oáng nghieäm ñöïng khoaûng 2ml dd FeCl3 ñeå thu ñöôïc keát tuûa naâu ñoû Fe(OH)3.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dung dòch NH3 vaøo oáng nghieäm chöùa khoaûng 1 ml dd CuSO4 ñeå thu ñöôïc keát tuûa maøu xanh Cu(OH)2. Nhoû theâm dd NH3 ñeán dö, laéc oáng nghieäm ñeå thaáy keát tuûa laïi tan ñi do taïo thaønh ion phöùc [Cu(NH3)4]2+ coù maøu xanh lam ñaäm
II – NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ CATION TRONG DUNG DÒCH 
1. Nhaän bieát cation Na+: Thöû maøu ngoïn löûa.
2. Nhaän bieát cation 
v Thuoác thöû: dung dòch kieàm NaOH (hoaëc KOH).
v Hieän töôïng: Coù khí muøi khai thoaùt ra, khí naøy laøm xanh giaáy quyø tím aåm).
3. Nhaän bieát cation Ba2+
v Thuoác thöû: dung dòch H2SO4 loaõng.
v Hieän töôïng: Coù keát tuûa traéng taïo thaønh.
Ba2+ + → BaSO4¯
4. Nhaän bieát cation Al3+
v Thuoác thöû: dung dòch kieàm dö.
v Hieän töôïng: Ban ñaàu coù keát tuûa keo traéng, sau ñoù keát tuûa bò hoaø tan trôû laïi.
Al3+ + 3OH+ Al(OH)3
Al(OH)3 + OH- + 2H2O
5. Nhaän bieát caùc cation Fe2+ vaø Fe3+
a) Nhaän bieát cation Fe2+
v Thuoác thöû: dung dòch kieàm (OH‒) hoaëc dung dòch NH3.
v Hieän töôïng: Ban ñaàu coù keát tuûa maøu traéng hôi xanh, sau ñoù chuyeån thaønh keát tuûa maøu vaøng roài cuoái cuøng chuyeån thaønh maøu naâu ñoû.
Fe2+ + 2OH- Fe(OH)2¯
4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O 4Fe(OH)3¯
b) Nhaän bieát cation Fe3+
v Thuoác thöû: dung dòch kieàm (OH‒) hoaëc dung dòch NH3.
v Hieän töôïng: Taïo thaønh keát tuûa maøu naâu ñoû.
Fe3+ + 3OH- Fe(OH)3¯
c) Nhaän bieát cation Cu2+
v Thuoác thöû: dung dòch NH3.
v Hieän töôïng: Ban ñaàu taïo thaønh keát tuûa maøu xanh, sau ñoù keát tuûa bò hoaø tan trong dung dòch NH3dö taïo thaønh dung dòch coù maøu xanh lam ñaäm.
Cu2+ + 2OH- Cu(OH)2¯
Cu(OH)2 + 4NH3 [Cu(NH3)4]2+ + 2OH-
20'
* Hoaït ñoäng 3
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
- Gîi ý cho HS lµm thÝ nghiÖm.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 2 ml dung dòch NaNO3, theâm tieáp vaøi gioït dung dòch H2SO4 vaø vaøi laù Cu moûng. Ñun noùng oáng nghieäm chöùa hoãn hôïp caùc chaát phaûn öùng.
Quan saùt hieän töôïng xaûy ra. Vieát PTHH daïng phaân töû vaø ion thu goïn cuûa phaûn öùng.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Nhoû dung dòch BaCl2 vaøo oáng nghieäm chöùa 2 ml dd Na2SO4 ¯ traéng BaSO4. Nhoû theâm vaøo oáng nghieäm vaøi gioït dd HCl hoaëc H2SO4 loaõng, laéc oáng nghieäm ñeå thaáy keát tuûa khoâng tan trong axit HCl hoaëc H2SO4 loaõng.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Roùt vaøo oáng nghieäm 2 ml dung dòch NaCl vaø theâm vaøi gioït dd HNO3 laøm moâi tröôøng. Nhoû vaøo oáng nghieäm treân vaøi gòt dung dòch AgNO3 ñeå thu ñöôïc keát tuûa AgCl maøu traéng.
v Nhoùm HS laøm thí nghieäm: Roùt vaøo oáng nghieäm khoaûng 2 ml dung dòch Na2CO3. Nhoû tieáp vaøo oáng nghieäm ñoù vaøi gioït dd HCl haëc H2SO4 loaõng. Quan saùt hieän töôïng xaûy ra. Vieát PTHH daïng phaân töû vaø ion ruùt goïn cuûa phaûn öùng.
III – NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ ANION TRONG DUNG DÒCH 
1. Nhaän bieát anion 
v Thuoác thöû: Kim loaïi Cu + dd H2SO4 loaõng.
v Hieän töôïng: Kim loaïi Cu bòhoaø tan taïo dung dòch maøu xanh lam ñoàng thôøi coù khí maøu naâu ñoû thoaùt ra.
3Cu + 2 + 8H+ 3Cu2+ + 2NO­ + 4H2O
2NO + O2 2NO2­ (naâu ñoû
2. Nhaän bieát anion 
v Thuoác thöû: dung dòch BaCl2/moâi tröôøng axit loaõng dö (HCl hoaëc HNO3 loaõng)
v Hieän töôïng: Coù keát tuûa traéng taïo thaønh.
Ba2+ + BaSO4¯
3. Nhaän bieát anion Cl- 
v Thuoác thöû: dung dòch AgNO3
v Hieän töôïng: Coù keát tuûa traéng taïo thaønh.
Ag+ + Cl- AgCl¯
4. Nhaän bieát anion 
v Thuoác thöû: dung dòch H+ vaø dung dòch Ca(OH)2.
v Hieän töôïng: Coù khí khoâng maøu bay ra, khí naøy laøm dung dòch nöôùc voâi trong bò vaãn ñuïc.
 + 2H+ CO2¯ + H2O
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3¯ + H2O
4. Cñng cè bµi gi¶ng: (3')
Bµi 1/174.
5. H­íng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi tËp vÒ nhµ: (1')
Bµi 2 ®Òn Bµi 6/174.
V. Tù rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng:
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
chuyªn m«n duyÖt
Ngµy ...... / ...... / 20 ......