Bài giảng Bài 13: Nước Mĩ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 - 1939)

Ngày soạn: 22/11/2014
Bài 13
NƯỚC MĨ GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI
(1918 - 1939)
I. Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức
Giúp học sinh nắm được một cách hệ thống những nội dung sau đây:
- Sự vươn lên mạnh mẽ của nước Mĩ sau chiến tranh thế giới thứ nhất đặc biệt là thời kỳ bùng phát của kinh tế Mĩ trong thập niên 20 của thế kỷ XX.
- Tài động của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 -1933 đối với nước Mĩ và chính sách mới của tổng thống Rudơven trong việc đưa nước Mĩ thoát khỏi khủng hoảng, bước vào một thời kỳ phát triển mới.
2. Về tư tưởng
- Giúp học sinh nhận thức rõ bản chất của chủ nghĩa tư bản Mĩ, mặt trái của xã hội tư bản và những mâu thuẫn, nan giải trong lòng nước Mĩ.
- Hiểu rõ quy luật đấu tranh giai cấp đấu tranh chống áp bức
3. Về kỹ năng
- Rèn kỹ năng phân tích tư liệu lịch sử để hiểu bản chất của sự kiện lịch sử.
- Kỹ năng xử lý số liệu trong các biểu bảng thống kê để giải thích những vấn đề lịch sử.
II. Thiệt bị tài liệu dạy - học
- Bản đồ nước Mĩ hoặc lược đồ thế giới sau chiến tranh thế giới thứ nhất
- Một số tranh ảnh, tư liệu về nước Mĩ
- Bảng, biểu đồ về tình hình kinh tế xã hội Mĩ (trong SGK).
III. Tiến trình tổ chức dạy - học
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Nếu ngắn gọn các giai đoạn phát triển của nước Đức giữa hai cuộc chiến tranh thế giới
Câu 2: Chính phủ Hítle đã Thực hiện chính sách kinh tế, chính trị nào và đối ngoại như thế nào trong những năm 1933 - 1939?
2. Dẫn dắt vào bài mới
Trong những năm 1918 - 1939, nước Mĩ đã trải qua những bước thăng trầm đầy kích tính: Từ sự phồn vinh của nền kinh tế trong thập niên 20 (ngay sau chiến tranh) đến khủng hoảng và suy thoái nặng nề chưa từng có trong lịch sử nước Mĩ trong những năm 1929 - 1933. Chính sách mới của tổng thống Rudơren đã đưa nước Mĩ thoát ra khỏi khủng hoảng và duy trì được sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, để biểu đồ được những bước thăng trầm của lịch sử nước Mĩ 1918 - 1939. Chúng ta cùng học bài 13.
3. Tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Kiến thức cần đạt
* Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân:
- Giáo viên giới thiệu về Ru dơ ven: Ông là người đại diện cho Đảng Dân chủ, tổng thống Hoa Kỳ thứ 32, liền trong 4 nhiệm kỳ (1933 - 1945), là người rất sôi nổi, hấp dẫn và có sức thuyết phục dân chúng. Ông sinh năm 1882 trong một gia đình điền chủ, Ru dơ ven trở thành luật sư, nghị sỹ thượng nghị viện (1910 - 1912). Từ đó 1913 - 1920 là thứ trưởng bộ Hàng Hải. Từ 1928 - 1933 là Thống đốc bang Niu Oóc. Năm 1932 được bầu làm tổng thống.
 Ru dơ ven là nhà chính trị tư sản khôn khéo, tài năng. Ông bị liệt chân nhưng đều cố gắng rất nhiều trong làm việc, nêu tấm gương cần cù, nghị lực rất lớn. Ông là một nhân vật cấp tiến trong chính quyền Mĩ góp phần làm cho chính phủ Mĩ Thực hiện một số chính sách có lợi cho người lao động. Chinh sách ngọai giao của ông khôn khéo, mềm dẻo, của chủ trương đạt quan hệ ngoại giao với Liên Xô và Thực hiện chính sách láng giềng thân thiện, với các nước châu Mĩ. Cuối năm 1944 nhân dân Mĩ đã ủng hộ Ru-dơ-ven lên làm tổng thống nhiệm kỳ thứ 4. Sau khi tham dự hội nghị tam cường Ianta. Ông đã qua đời ngày 12-4-1945 vì bệnh huyết áp cao và xơ cứng động mạch. Nói chung Ru dơ ven là một tổng thống có uy tín không nhỏ trong nhân dân lao động Mĩ.
Rudơven đã hiểu rõ căn nguyên của tình trạng “bệnh tật” của nền kinh tế Mĩ trong cơn khủng hoảng là chủ nghĩa tự do thái quá trong sản xuất và tình trạng “cung” vượt quá xa “cầu” của nền kinh tế, chính vì thế mà từ cuối 1932 sau khi đắc cử tổng thống Ru dơ ven đã thực hiện chính sách mới
“Chính sách mới của Ru dơ ven bao gồm một hệ thống các biện pháp, chính sách của nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế, tài chính, chính trị - xã hội. Trong đó sử dụng sức mạnh và biện pháp của nhà nước tư sản để điều tiết toàn bộ các khâu trong thể chế kinh tế, hạn chế bớt những hiệu ưúng phụ trong sản xuất và phân phối, đồng thời chủ trương kích cầu để tăng sức mua cho người dân. Cụ thể những chính sách biện pháp như thế nào? Nội dung?
* Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân:
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa nội dung chính sách mới của Ru dơ ven.
- Học sinh theo dõi SGK tóm tắt nội dung chính sách mới
- Giáo viên nhận xét, bổ sung:
+ Nhà nước can thiệp tích cực đời sống kinh tế
+ Chính phủ Ru dơ ven đã Thực hiện các biện pháp giải quyết nạn thất nghiệp.
+ Thông qua các đạo luật: Ngân hàng, phục hương công nghiệp điều chỉnh nông nghiệp, trong các đạo luật đó - Đạo luật phục hưng công nghiệp là quan trọng nhất. Đạo luật này quy định việc tổ chức lại sản xuất công nghiệp theo những hợp đồng chặt chẽ về sản phẩm và thị trường tiêu thụ, quy định việc công nhân có quyền thương lượng với chủ về mức lương và chế độ làm việc.
Giáo viên mở rộng: Đạo luật Ngân hàng nhằm đóng cửa tất cả các Ngân hàng sau đó mở lại một số ngân hàng có khả năng phục hồi với sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ và thiết lập chế độ bảo đảm tốt đối với tiền gửi của khách hàng việc mua bán chứng khoán được đặt dưới sự giám sát của nhà nước. Đạo luật quy định những nguyên tắc thương mại công bằng, để chấm dứt cạnh tranh gian lận....
Đạo luật điều chỉnh nông nghiệp nhằm cải thiện tình hình nông nghiệp bằng cách: nâng cao giá nông sản, giảm bớt nông phẩm thừa, cho vay dài hạn đối với dân trại....
- Giáo viên nêu câu hỏi: Qua nội dung của chính sách mới em hãy cho biết thực chất của chính sách mới?
Gợi ý: Em nghĩ gì về vai trò của nhà nước với nền kinh tế Mĩ?
Giáo viên dùng bức tranh đương thời Mĩ tả chính sách mới: bức tranh “Người khổng lồ” để giúp học sinh khai thác kiến thức: nhìn vào bức tranh, chúng ta nhận thấy hình ảnh người khổng lồ tượng trưng cho nhà nước hai tay nắm tất cả các ngành, các đầu mối, mạch máu kinh tế kéo lên, nhằm khôi phục và phát triển kinh tế, ổn định chính trị xã hội.
- Học sinh dựa vào kiến thức vừa học, suy nghĩ trả lời.
- Giáo viên nhận xét, kết luận: nhà nước có vai trò can thiệp tích cực vào nền kinh tế, vai trò của nhà nước với nền kinh tế được tăng cường. Nhà nước dùng sức mạnh, biện pháp để điều tiết kinh tế, giải quyết các vấn đề kinh tế chính trị xã hội.
* Hoạt động 3: Cả lớp:
- Giáo viên yêu cầu học sinh theo dõi sách giáo khoa theo dõi biểu đồ thu nhập quốc dân của Mĩ 1929 - 1941 để thấy được.
Kết quả của chính sách mới:
- Học sinh theo dõi sách giáo khoa theo yêu cầu của giáo viên và phát biểu.
- Giáo viên bổ sung, kết luận:
+ Cứu trợ người thất nghiệp tạo nhiều việc làm mới, trong thời Ru dơ ven làm tổng thống đã cho 16 tỷ đô la cứu trợ người thất nghiệp, lập ra nhiều quỹ liên bang giúp đỡ các doanh nghiệp, lập ra nhiều quỹ liên bang, giúp đỡ các doanh nghiệp sáp phá sản:
+ Khôi phục được sản xuất 
+ Thu nhập quốc dân tăng liên tục từ sau 1933.
* Hoạt động 4: Cá nhân
- Giáo viên yêu cầu học sinh theo dõi sách giáo khoa để thấy được chính phủ Ru dơ ven có thái độ như thế nào đối với: 
+ Liên Xô
+ Với Mĩ Latinh
+ Với những xung đột quân sự ngoài nước Mĩ.
- Học sinh theo dõi sách giáo khoa yêu cầu giáo viên ® phát biểu.
+ Chính phủ Ru dơ ven đã thực hiện chính sách láng giềng thân thiện với Mĩ la tinh từ 1934 chấm dứt các xung đột vũ trang tiến hành thương lượng, hứa trao trả độc lập... cũng cố vị trí của Mĩ ở Mĩ La Tinh.
+ Tháng 11-1933 chính thức công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Liên Xô (sau 16 năm theo đuổi lập trường chống Liên Xô).
+ Đối với những xung đột ngoài Châu Mĩ chủ trương không can thiệp giữ vai trò trung lập, trong khi chủ nghĩa phát xít đang ra đời và hoạt động ráo riết thì thái độc này góp phần khuyến khích của chủ nghĩa phát xít tự do hành động gây chiến tranh thế giới thứ hai.
I. Nước Mĩ trong những năm 1918 - 1929
(đọc thêm)
II. Nước Mĩ trong những năm (1929 - 1939)
1. Cuộc khủng hoảng kinh tế (1929 - 1939) ở Mĩ.
- Nguyên nhân khủng hoảng: do sản xuất ồ ạt, chạy theo lợi nhuận ® cung vượt quá xa cầu ® khủng hoảng kinh tế thừa.
- Khủng hoảng diễn ra từ cuối T10 - 1929 bắt đầu từ lĩnh vực tài chính ngân hàng sau đó nhanh chóng lan ra các nghành công nghiệp, nông nghiệp và thương nghiệp, đến 1932 khủng hoảng đạt đến đỉnh cao nhất.
- Hậu quả: cuộc khủng hoảng đã chấm dứt thời kì hoàng kim và tàn phá nghiêm trọng nền kinh tế Mĩ
+ 1932 sản xuất công nghiệp chỉ còn 53% (so với 1929).
+ 11,5 vạn công ty, 10 vạn ngân hàng, 75% dân trại bị phá sản, hàng chục triệu người thất nghiệp.
+ Các mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt, phong trào đấu tranh của các tầng lớp nhân dân lan rộng khắp cả nước.
* Chính sách mới của tổng thống Ru-dơ-ven
- Cuối 1932 Ru dơ ven đã thực hiện một hệ thống các chính sách biện pháp của nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế - tài chính và chính trị - xã hội, được gọi chung là chính sách mới.
- Nội dung:
+ Nhà nước can thiệp tích cực vào đời sống kinh tế 
+ Giải quyết nạn thất nghiệp thông qua các đạo luật: Ngân hàng, phục hưng công nghiệp, điều chỉnh công nghiệp.
Þ Nhà nước dùng sức mạnh và biện pháp để điều tiết kinh tế, giải quyết các vấn đề chính trị xã hội, vai trò của nhà nước được tăng cường.
- Kết quả:
+ Khôi phục được sản xuất 
+ Thu nhập quốc dân tăng lên
+ Giải quyết việc nạn thất nghiệp, xoa dịu mâu thuẫn xã hội.
- Chính sách ngoại giao:
+ Thực hiện chính sách “láng giềng thân thiện” nhằm cải thiện quan hệ với các nước Mĩ La Tinh
+ Tháng 11 - 1933 công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Liên Xô.
+ Trung lập với các xung đột quân sự ngoài châu Mĩ.
4. Sơ kết bài học
-Cũng cố: 
GV nêu câu hỏi kiểm tra HS để củng cố bài học:
+Tình hình nước Mĩ Nước Mĩ trong những năm 1918 – 1929 như thế nào?
+Chính sách mới của tổng thống Rudơren đã đưa nước Mĩ thoát ra khỏi khủng hoảng như thế nào? 
- Dặn dò: Học sinh học bài cũ - đọc trước bài mới