Tiểu luận Dùng cặp phạm trù bản chất - Hiện tượng phân tích lối sống của SVVN hiện nay

ng là biểu hiện của bản chất, hoặc biểu hiện một mặt nào đó của bản chất. Bản chất như thế nào thì hiện tượng cũng như thế ấy. Khi bản chất bị tiêu diệt thì sớm hay muộn hiện tượng do nó sinh ra cũng biến mất theo. Bản chất mới ra đời thì các hiện tượng mới phù hợp với nó cũng dần xuất hiện.
Chính vì có sự thống nhất giữa bản chất và hiện tượng mà con người mới có thể thông qua những hiện tượng để nhận thức bản chất, phát hiện ra những quy luật phát triển của sự vật.
* Bản chất và hiện tượng là quan hệ có tính mâu thuẫn:
- Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng là mâu thuẫn giữa cái bên trong và cái bên ngoài.
Bản chất phản ánh cái chung sâu xa, cái bên trong của sự vật. Hiện tưọng phản ánh cái riêng, cái biểu hiện ra bên ngoài của bản chất. Tất cả các hiện tượng biểu hiện bản chất theo nhiều cách khác nhau: có hiện tượng biểu hiện một phần bản chất, có hiện tượng biểu hiện bản chất tương đối đầy đủ, đúng đắn, nhưng đôi khi hiện tượng biểu hiện bản chất không hoàn toàn đúng đắn, thậm chí còn sai lệch bản chất bởi vì nếu hiện tượng nào cũng bộc lộ ngay tức khắc và hoàn toàn đầy đủ bản chất thì con người chỉ cần dùng giác quan mà nhận thức sự vật, chứ không cần dùng đến các ngành khoa học, kỹ thuật hiện đại.
- Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng còn biểu hiện là mâu thuẫn giữa cái tương đối ổn định và cái thường xuyên biến đổi.
Bản chất của sự vật tồn tại trong suốt quá trình phát triển của nó, chỉ khi nào sự vật mất đi thì bản chất của nó mới thay đổi hẳn. Chính vì thế bản chất có tính tương đối ổn định. Nhưng trong quá trình phát triển của sự vật thì bản chất của nó được biểu hiện bằng những hiện tượng khác nhau và luôn thay đổi tuỳ vào những điều kiện khách quan bên ngoài. Điều đó chứng tỏ hiện tượng thường xuyên biến đổi.
- Hiện tượng phong phú hơn bản chất còn bản chất thì sâu sắc hơn hiện tượng.
Hiện tượng phong phú hơn bản chất vì ngoài bản chất chung mà các hiện tượng đều có ra nó còn chứa đựng những nhân tố cá biệt mà chỉ riêng nó có vì trong hiện tượng có sự thống nhất giữa cái bản chất và những cái không bản chất vì bản chất là cái tương đối ổn định ở trong còn hiện tượng là cái biểu hiện ra bên ngoài. Ngược lại, bản chất sâu sắc hơn hiện tượng vì nó là những mối liên hệ tất nhiên bên trong, là những quy luật quyết định sự tồn tại và phát triển của sự vật, nó được lặp đi lặp lại trong những hiện tượng khác nhau, biểu hiện quy luật phát triển chung của hiện tượng đó.
c.ý nghĩa phương pháp luận:
- Con đường nhận thức sự vật là đi từ hiện tượng đến bản chất, từ bản chất cấp 1 đến bản chất cấp 2 để nhận thức ngày càng sâu hơn, chính xác hơn.
- Con người muốn làm chủ được sự vật phải nắm được bản chất của nó nhưng không thể nắm bản chất trực tiếp đựơc mà phải thông qua hiện tượng. Nhưng trong hiện tượng có những loại khác nhau, vì thế phải biết thu thập phân tích nhiều hiện tượng để rút ra bản chất, và từ bản chất soi sáng, kiểm tra lại hiện tượng và tiếp tục nắm sâu hơn bản chất.
2. Vận dụng cặp phạm trù bản chất - hiện tượng để phân tích lối sống của SVVN hiện nay.
Trước hết, chúng ta có thể khẳng định một điều rằng SV hiện nay rất năng động, sáng tạo và nhạy bén với cuộc sống. Nếu như trước đây, khi cuộc sống đang còn khó khăn, chúng ta chỉ thấy một lớp SV học hành chăm chỉ cốt sao cho sau này ra trường sẽ xin được một công việc vào biên chế trong Nhà nước, từ đó cuộc sống cứ thế tiếp diễn. Nhưng ngày nay cơ chế thị trường mở của, SV đã có điều kiện để phát triển khả năng sáng tạo do có đầy đủ thông tin, một cuộc sống chất lượng tốt hơn và chủ động hơn trong việc lựa chọn nghề nghiệp. Tất cả những yếu tố đó làm cho SV năng động hơn, ngày càng chiếm lĩnh những lĩnh vực mới lạ. Vì thế mà bốn bạn trẻ: Trịnh Xuân Hảo, Phạm Thị Hoàng lam, Trịnh Minh Khôi và Lê Nguyễn Vũ Bình ( SV ĐH GTVTTPHCM) đã có sự khởi đầu khá ngoạn mục: Khi đang là SV năm thứ 3, họ đã hoàn thành công trình nghiên cứu "thiết kế bảng đèn thông tin điện tử" - đã đoạt giải nhất SV nghiên cứu khoa học cấp trường và đoạt giải ba Eureka 2002 do Sở Khoa học Công nghệ và Môi trường cùngTtrung tâm Khoa học Công nghệ trẻ Thành đoàn TPHCM tổ chức.
Hẳn nhiên, chúng ta chẳng thể nào quên được một chương trình "Người đương thời" trên sóng VTV3 khi có sự xuất hiện của Bạch Đình Vinh (SV ĐH Bách Khoa HN) trên chiếc xe lăn điện tử giữa cả gia đình anh - người đã bị một tai nạn bất ngờ ập đến làm cho anh bị liệt toàn thân, không cử động và cũng không nói được nhưng bằng chính nghị lực vượt khó phi thường của mình anh đã tập bập bẹ nói, đọc lại sách vở, thể dục trí óc để phục hồi dần sự làm việc của não bộ và đã đi học trở lại cùng lớp đàn em, để rồi ngày vui thực sự đã đến với anh khi với điểm số 9,5 xác nhận anh đã bảo vệ thành công luận văn tốt nghiệp. Khi nói về ước mơ của bản thân mình, mọi người trong trường quay đều lặng đi xúc động khi nghe anh nói "có nơi làm việc ổn định, chữa bệnh để cải thiện sức khoẻ tốt hơn khi bố mẹ tuổi già sức yếu, và có một gia đình riêng nho nhỏ" - một điều tưởng chừng như đơn giản, hiển nhiên đối với tất cả chúng ta nhưng nó lại là "ước mơ" của Vinh
Cuộc sống không phải lúc nào cũng suôn sẻ với tất cả mọi người nên trong cả nước hiện nay lực lượng SV chiếm đa số và để theo học được một trường ĐH, CĐ, THCN thì vấn đề đầu tiên mà người học cần phải có là tiền. Đây quả thật không phải là điều dễ chịu đối với những SV xuất thân từ những gia đình khó khăn. Chính vì thế mà ngoài việc tìm thêm nguồn vốn từ việc làm thêm, SV đã biết tìm tòi ra những nguồn hỗ trợ tài chính của ngân hàng Nhà nước, tổ chức kinh tế Xã hội. Không những thế, những SV có học lực khá rất dễ dàng trở thành ứng cử viên của các chương trình học bổng hỗ trợ SV nghèo vượt khó, học giỏi mà Vũ Ngọc Vinh - đội trưởng đội Telematic vô địch cuộc thi sáng tạo ro bot Robocon 2002 tại Nhật - đã nhận học bổng du học theo chương trình "300 tiến sĩ" của UBND TPHCM.
Thêm vào đó, hiện nay cứ mỗi dịp hè đến, phong trào "SV tình nguyện" lại thêm sôi động trên các hè phố khi ngày thi ĐH mới bắt đầu hay việc những SV tràn đến các vùng nông thôn xa xôi, hẻo lánh, đem đén ánh sáng văn minh cho những đứa trẻ nghèo đói và giúp đỡ bà con trong những công việc tưởng chừng như giản dị nhưng lại có những ý nghĩa lớn lao về mặt tinh thần.
Hiện tượng bao hàm bản chất, hiện tượng không thoát ly khỏi bản chất và do đó tất cả những hiện tượng trên đã phản ánh bản chất tốt đẹp của SV hiện nay là sự kết hợp giữa những phẩm chất truyền thống và những đức tính hiện đại.
Tuy nhiên cùng với sự xuất hiện của cơ chế thi trường và sự xâm nhập của lối sống phương Tây, bên cạnh sự tiếp nhận những đức tính hiện đại tốt đẹp, cần thiết đó thì không ít SV hiện nay cũng tiếp thu luôn cả những thói hư tật xấu trong cơ chế mở cửa này.
Có thể kể ra nạn tiêu cực hiện nay đang nổi cộm trong giới SV đó là cờ bạc, ma tuý.Cờ bạc đã là một tệ nạn lâu đời và SV hiện nay vẫn có một số lượng không nhỏ tham gia nhất là những SV từ nông thôn ra thành phố trọ học mà không có sự bảo ban của gia đình và do sự rủ rê, cám dỗ của người khác đã dại dột sa lầy vào con đường này.Có những SV do mải mê cờ bạc nên sinh ra học hành chểnh mảng và hậu quả là đã bị đuổi học trong khi đó bố mẹ ở quê lại cứ nghĩ rằng giờ này ở thành phố con mình đang học hành chăm chỉ. Nghiêm trọng hơn, trong những năm gần đây, tệ nạn hút ma tuý trong trường học đã trở nên thịnh hành và để lại những hậu quả đau xót: tiền mất, tật mang, học hành giở dangMột nguyên nhân của tệ nạn này là: nhiều SV không có đủ tiền ăn học, không tìm được việc làm, hay những SV trong các gia đình khá giả do không được quan tâm đầy đủ, mải chơi dẫn đến học hành sa sút, những SV bất mãn Xã hội, tất cả đều tìm đến ma tuý để "quên sự đời". Thậm chí, nhiều SV có bản chất rất hiền lành, từ trước tới giờ chỉ biết có việc học nhưng chỉ do trí tò mò thúc đẩy và thêm vài lời rủ rê của bạn bè mà cũng muốn thử xem thế nào và hậu quả là không thể dứt ra được. Những quan niệm bồng bột, khờ dại ấy đã dẫn đến những kết quả không cách nào cứu vãn nổi. Đó cũng là cách hiểu sai lệch về bản chất người lớn, cho rằng hiện tượng và bản chất là một. Còn dư luận Xã hội thì luôn lên án những con người như thế nhưng thực tế họ đã không hiểu rằng đó không hẳn là bản chất của tất cả những SV đó mà đấy chẳng qua chỉ là một hiện tượng nhỏ nhoi trong vô vàn hiện tượng có thể lý giải bản chất con người, từ đó xa lánh không có sự giúp đỡ kịp thời cứu vớt họ. Như vậy và với tình trạng như thế sẽ có hàng nghìn hàng vạn người mắc phải vòng nghiệt ngã của ma tuý và cờ bạc mà không thoát ra được.
Trong những tệ nạn của giới SV thì không thể không kể đến vấn nạn nữa là nạn đua xe máy. Nhiều SV cho rằng đua xe mới tỏ rõ bản chất anh hùng của mình nhưng họ lại không nhận ra rằng hiện tượng mặc dù thống nhất với bản chất, không tách rời bản chất và bản chất được biểu hiện thông qua hiện tượng nhưng bản chất sâu sắc hơn, vững chắc hơn nhiều còn hiện tượng vô cùng đa dạng và thường xuyên biến đổi, do vậy bản chất "người lớn" chẳng những không được biểu hiện qua hành động đua xe mà những hành động ngông cuồng này còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội. Rất nhiều người vô tội trở thành nạn nhân của những hành động này, phải mang thương tật suốt đời, thậm chí mất đi cả thứ quý giá nhất của con người: tính mạng. Một điều cần bàn là hiện nay chúng ta suy nghĩ gì về những SV này - liệu chúng ta có nên cho rằng đó là những kẻ ngông cuồng, bất mãn Xã hội như bề ngoài đó không? ở đây lật lại phạm trù bản chất hiện tượng, ta thấy mặc dù có một số SV tham gia đua xe nhưng không phải tất cả đều làm vậy và do đó hiện tượng này không phản ánh đúng đắn bản chất của mọi SV, có chăng chỉ phản ánh bản chất của một số cá nhân mà thôi. Đúng như chúng ta đã biết nhiều hiện tượng biểu hiện phiến diện, không phù hợp mà có khi còn xuyên tạc bản chất nữa. Nhưng nếu để hiện tượng này phổ biến, lan tràn tất yếu sẽ bộc lộ bản chất một cách đúng đắn, rõ nét. Chúng ta cần phân biệt rõ ràng hiện tượng bản chất để tránh nhìn nhận sai lầm về SV, đồng thời các công tác giáo dục SV sống theo lối sống giản dị mà lành