Tài liệu ôn tập Sinh học Lớp 12 - Năm học 2010-2011

% = % kiểu hình lặn . 
Tài liệu ôn tập SINH HỌC 12 
Năm học 2010 – 2011 44 
-Nếu % UabU Đây là giao tử hoán vị . 
 +Tần số hoán vị gen : f % = 2 . % Uab 
 +Kiểu gen : Ab/aB X Ab/aB . 
 -Nếu % UabU > 25 % == > Đây là giao tử liên kết . 
 +Tần số hoán vị gen : f % = 100 % - 2 . % Uab 
 +Kiểu gen : AB/ab X AB/ab . 
Uc)Hoán vị gen xảy ra 2 bên : 
-Nếu % UabU Đây là giao tử hoán vị . 
 +Tần số hoán vị gen : f % = 2 . % Uab 
 +Kiểu gen : Ab/aB X Ab/aB . 
-Nếu % UabU > 25 % == > Đây là giao tử liên kết . 
 +Tần số hoán vị gen : f % =100% - 2 . % Uab 
 +Kiểu gen : AB/ab X AB/ab . 
Ud)Hoán vị gen xảy ra 2 bên nhưng đề bài chỉ cho 1 kiểu hình (1 trội , 1 lặn ) : 
Gọi x là % của giao tử UAbU == > %UAbU = %UaBU = x% . 
 %UAB U= %UabU = 50% - x% . 
Ta có x2 - 2x(50% - x%) = kiểu hình (1 trội , 1 lặn ). 
-Nếu x %UAbU = %UaB (UĐây là giao tử hoán vị) 
 +Tần số hoán vị gen : f % = 2 . % Uab 
 +Kiểu gen : AB/ab X AB/ab . 
-Nếu x > 25% == > %UAbU = %UaB U(Đây là giao tử liên kết ) 
 +Tần số hoán vị gen : f % = 100 % - 2 . % Uab 
 +Kiểu gen : Ab/aB X Ab/aB . 
- UBước 5U : Viết sơ đồ lai . 
UV-Di truyền liên kết với giới tính : 
U1.Cách nhận dạng : 
-Có sự phân biệt giới tính lên tục qua các thế hệ . 
-Sự phân tính khác nhau ở 2 giới . 
Ua)Gen trên NST X : 
-Có hiện tượng di truyền chéo . 
-Không có alen tương ứng trên NST Y . 
-Kết quả của phép lai thuận và nghịch khác nhau . 
-Tính trạng lặn thường biểu hiện ở cá thể XY . 
Ub)Gen trên NST Y : 
-Có hiện tượng di truyền thẳng . 
-Không có alen tương ứng trên NST X . 
-Tính trạng chỉ biểu hiện ở cá thể XY . 
U2.Cách giải : 
-UBước 1U :Qui ước gen . 
-UBước 2U : Xét từng cặp tính trạng . 
 3/1 == > Kiểu gen : XA Xa X XAY . 
 1/1 == > Kiểu gen : XA Xa X Xa Y ( tính trạng lặn xuất hiện ở 2 giới ) 
 Xa Xa X XA Y (tính trạng lặn xuất hiện ở cá thể XY ). 
-UBước 3U : Xét cả 2 cặp tính trạng ở đời sau xuất hiện tỉ lệ khác thường . 
-UBước 4U : Xác định kiểu gen của P hoặc F1 và tính tần số hoán vị gen . 
 - Xác định kiểu gen của ♀(P) dựa vào ♂ (F1) . 
 - Xác định kiểu gen của ♂(P) dựa vào ♀ (F1) . 
 -Tần số hoán vị gen bằng tổng % của các cá thể chiếm tỉ lệ thấp . 
-UBước 5U : Viết sơ đồ lai . 
UD-PHẦN VU : ĐỘT BIẾN : 
UI-Đột biến genU : 
U1.Các dạng đột biến genU : Mất , thêm , thay thế . 
U2.Đột biến liên quan đến liên kết hiđrôU : 
Ua)Liên kết hiđrô không thay đổiU : 
-Thay cặp nucleotit cùng loại . 
-Thay 3 (A- T) bằng 2 (G – X) 
(% ab)2 = % kiểu hình lặn 
Tài liệu ôn tập SINH HỌC 12 
Năm học 2010 – 2011 45 
Ub)Liên kết hiđrô thay đổiU : 
-Mất : 
 + Mất 1 ( A – T ) : Số liên kết hiđrô giảm 2 . 
 + Mất 1 ( G – X ) : Số liên kết hiđrô giảm 3 . 
-Thêm : 
 + Thêm 1 ( A – T ) : Số liên kết hiđrô tăng2 . 
 +Thêm1 ( G – X ) : Số liên kết hiđrô tăng 3 . 
-Thay : 
 + Thay 1 ( A – T ) bằng 1 (G – X) : Số liên kết hiđrô tăng 1 . 
 + Thay 1 ( G – X ) bằng 1 (A – T) : Số liên kết hiđrô giảm1 . 
U3. Đột biến liên quan đến chiều dài : 
Ua) Chiều dài không thay đổiU :Thay số cặp nucleotit bằng nhau . 
Ub) Chiều dài thay đổiU : 
-Mất : Gen đột biến ngắn hơn gen ban đầu . 
-Thêm : Gen đột biến dài hơn gen ban đầu 
-Thay cặp nucleotit không bằng nhau. 
U4. Đột biến liên quan đến phân tử proteinU : 
Ua)Mất hoặc thêmU : Phân tử protein sẽ bị thay đổi từ axitamin có nucleotit bị mất hoặc thêm . 
Ub)Thay thếU : 
-Nếu bộ ba đột biến và bộ ba ban đầu cùng mã hóa 1 axitamin thì phân tử protein sẽ không thay đổi . 
- Nếu bộ ba đột biến và bộ ba ban đầu mã hóa axitamin khác nhau thì phân tử protein có 1 axitamin thay đổi . 
UII-Đột biến số lượng NSTU : 
U1.Thể lệch bộiU : 
Ua)Khái niệmU :Là sự thay đổi số lượng NST xảy ra ở 1 hoặc 1 số cặp NST . 
Ub)Các dạngU : 
-Thể khuyết nhiễm (không nhiễm) : 2n – 2 ; Thể khuyết nhiễm kép : 2n – 2 - 2 . 
-Thể 1 nhiễm: 2n – 1 ; Thể 1 nhiễm kép : 2n – 1 – 1 . 
-Thể 3 nhiễm: 2n + 1 ; Thể 3 nhiễm kép : 2n + 1+ 1 . 
-Thể 4 nhiễm: 2n + 2 ; Thể 4 nhiễm kép : 2n + 2 + 2 . 
c)Số loại thể lệch bội khác nhau được hình thành là : n (n: Số cặp NST) . 
U2.Thể đa bộiU : 
Ua)Khái niệmU : Là sự thay đổi số lượng NST xảy ra ở tất cả các cặp NST . 
Ub)Các dạngU : 
-Đa bội chẵn : Tứ bội (4n) ,Lục bội (6n) , Bát bội (8n) ... 
-Đa bội lẻ : Tam bội (3n) , Ngũ bội (5n) , Thất bội (7n) ... 
Uc)Cách viết giao tửU : 
U* Tứ bội (4nU) : 
AAAA → 100% AA 
AAAa → 1/2AA : 1/2Aa 
AAaa → 1/6AA :1/6Aa : 1/6aa 
Aaaa → 1/2Aa : ½ aa 
aaaa → 100 % aa 
U*Tam bội (3nU) : 
AAA → ½ AA :1/2 A 
AAa → 1/6AA: 2/6 A : 2/6 Aa : 1/6ª 
Aaa → 1/6A: 2/6 Aa : 2/6 a : 1/6aa 
aaa → ½ aa : ½ a 
UIII-Đột biến cấu trúc NSTU : Có 4 dạng 
U1.Mất đoạnU : A B C D E ● F G H Đột biến A D E ● F G H 
U2.Lặp đoạnU : A B C D E ● F G H Đột biến A B C B C D E ● F G H 
U3.Đảo đoạnU : A B C D E ● F G H Đột biến A D C B E ● F G H 
U4.Chuyển đoạnU : 
Ua)Chuyển đoạn trong cùng 1 NSTU : 
A B C D E ● F G H Đột biến A B E ● F C D G H 
Ub)Chuyển đoạn giữa 2 NST khác nhauU : 
Tài liệu ôn tập SINH HỌC 12 
Năm học 2010 – 2011 46 
 -Chuyển đoạn tương hổ : 
A B C D E ● F G H M N O C D E ● F G H 
 Đột biến 
M N O P Q ● R A B P Q ● R 
 -Chuyển đoạn không tương hổ : 
A B C D E ● F G H C D E ● F G H 
 Đột biến 
M N O P Q ● R A B M N O P Q ● R : 
Tài liệu ôn tập SINH HỌC 12 
Năm học 2010 – 2011 47 
CÂU HỎI LÝ THUYẾT 
A. Di truyÒn häc 
Ch­¬ng I. C¬ chÕ di truyÒn vµ biÕn dÞ 
C©u 1. Gen lµ g×? Cho vÝ dô minh ho¹. 
- Gen lµ mét ®o¹n ADN mang th«ng tin m· ho¸ cho mét chuçi p«lipeptit hay mét ph©n tö ARN. 
- VÝ dô: Gen Hbα lµ gen m· ho¸ chuçi p«lipeptit α, gen tARN m· ho¸ cho ph©n tö tARN 
- Gen cÊu tróc ë sinh vËt nh©n s¬ cã vïng m· ho¸ liªn tôc (kh«ng ph©n m¶nh), cßn ë sinh vËt nh©n thùc lµ gen ph©n 
m¶nh (bªn c¹nh c¸c ®o¹n exon m· ho¸ axit amin cßn ®­îc xen kÏ c¸c ®o¹n intron kh«ng m· ho¸ axit amin). 
C©u 2. Tr×nh bµy cÊu tróc chung cña c¸c gen m· ho¸ pr«tªin. 
Mçi gen m· ho¸ pr«tªin gåm 3 vïng tr×nh tù nuclª«tit (h×nh 1.1 – trang 6): 
- Vïng ®iÒu hoµ: n»m ë ®Çu 3’ cña m¹ch m· gèc cña gen, cã tr×nh tù c¸c nuclª«tit ®Æc biÖt gióp ARN p«limeraza cã thÓ 
nhËn biÕt vµ liªn kÕt ®Ó khëi ®éng qu¸ tr×nh phiªn m·, ®ång thêi còng chøa tr×nh tù nuclª«tit ®iÒu hoµ qu¸ tr×nh phiªn 
m·. 
- Vïng m· ho¸: mang th«ng tin m· ho¸ c¸c axit amin. C¸c gen ë sinh vËt nh©n s¬ cã vïng m· ho¸ liªn tôc (gen kh«ng 
ph©n m¶nh). PhÇn lín c¸c gen cña sinh vËt nh©n thùc cã vïng m· ho¸ kh«ng liªn tôc, xen kÏ c¸c ®o¹n m· ho¸ axit amin 
(exon) lµ c¸c ®o¹n kh«ng m· ho¸ axit amin (itron). V× vËy, c¸c gen nµy gäi lµ gen ph©n m¶nh. 
- Vïng kÕt thóc: n»m ë ®Çu 5’ cña m¹ch m· gèc cña gen, mang tÝn hiÖu kÕt thóc phiªn m·. 
C©u 3. M· di truyÒn cã c¸c ®Æc ®iÓm g×? 
- M· di truyÒn lµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nuclª«tit trong gen (m¹ch khu«n) quy ®Þnh tr×nh tù s¾p xÕp c¸c axit amin trong 
pr«tªin. 
- M· di truyÒn cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: 
+ M· di truyÒn ®­îc ®äc tõ mét ®iÓm x¸c ®Þnh theo tõng bé ba nuclª«tit mµ kh«ng gèi lªn nhau. 
+ M· di truyÒn cã tÝnh phæ biÕn. 
+ M· di truyÒn cã tÝnh ®Æc hiÖu 
+ M· di truyÒn cã tÝnh tho¸i ho¸. 
C©u 4. H·y gi¶i thÝch v× sao trªn mçi ch¹c t¸i b¶n chØ cã mét m¹ch cña ph©n tö ADN ®­îc tæng hîp liªn tôc, 
m¹ch cßn l¹i ®­îc tæng hîp mét c¸ch gi¸n ®o¹n? 
Do cÊu tróc ph©n tö ADN cã 2 m¹ch p«linuclª«tit ®èi son g son g (3’ 5 ’ vµ 5’ ---> 3’), mµ enzim 
p«limeraza chØ tæng hîp m¹ch míi theo chiÒu 5’ ---> 3’ nªn sù tæng hîp liªn tôc cña c¶ 2 m¹ch lµ kh«ng thÓ ®­îc, ®èi 
víi m¹ch khu«n 3’ --> 5’ nã tæng hîp liªn tôc, cßn m¹ch khu«n 5’ --> 3’ tæng hîp ng¾t qu·ng víi c¸c ®o¹n ng¾n theo 
chiÒu 5’ --> 3’ ng­îc víi chiÒu ph¸t triÓn cña ch¹c t¸i b¶n, råi nèi l¹i nhê enzim ADN ligaza. 
C©u 5. H·y tr×nh bµy diÔn biÕn vµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh phiªn m·. 
- DiÔn biÕn cña qu¸ tr×nh phiªn m·: nh­ môc I.2 – trang 11 SGK. 
- KÕt qu¶: t¹o nªn ph©n tö mARN mang th«ng tin di truyÒn tõ gen tíi rib«x«m ®Ó lµm khu«n trong tæng hîp pr«tªin. 
ph©n tö pr«tªin, nhiÒu rib«x«m tæng hîp ®­îc nhiÒu ph©n tö pr«tªin gièng nhau. 
C©u 6. 
a. H·y x¸c ®Þnh tr×nh tù c¸c aa trong chuçi p«lipeptit ®­îc tæng hîp tõ ®o¹n gen trªn. 
 5’ GXT XTT AAA GXT 3’ 
 3’ XGA GAA TTT XGA 5’ ( m¹ch m· gèc) 
 5’ GXU XUU AAA GXU 3’ (mARN) 
 Ala - Leu - Lys - Ala ( chuçi polipeptit) 
b. Leu - Ala - Val - Lys (tr×nh tù aa) 
 5’ UUA GXU GUU AAA ( mARN) 
 3’ AAT XGA XAA TTT 5’ 
 5’ TTA GXT GTT AAA3’ 
ADN 
Tài liệu ôn tập SINH HỌC 12 
Năm học 2010 – 2011 48 
C©u 7. ThÕ nµo lµ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña gen? 
 §iÒu hoµ ho¹t ®éng cña gen lµ ®iÒu hoµ l­îng s¶n phÈm cña gen ®­îc t¹o ra gióp tÕ bµo tæng hîp lo¹i pr«tªin 
cÇn thiÕt vµo lóc cÇn thiÕt trong ®êi sèng. 
C©u 8. Opªron lµ g×? Tr×nh bµy cÊu tróc cña opªron Lac ë E.coli. 
- Opªron lµ hÖ gen chung ®iÒu khiÓn gen cÊu tróc (c¸c gen cÊu tróc liªn quan vÒ chøc n¨ng) cïng n»m trªn mét ®o¹n 
NST. Mét Opªron gåm 1 gen cÊu tróc kÌm theo mét vïng khëi ®éng vµ vïng vËn hµnh. 
- CÊu tróc cña opªron Lac ë E.coli: Trang 17 - SGK. 
C©u 9. Gi¶i thÝch c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña opªron Lac: 
Ho¹t ®éng cña «pªron Lac: 
- Khi m«i tr­êng kh«ng cã lact«z¬: gen ®iÒu hoµ tæng hîp pr«tªin øc chÕ. Pr«tªin øc chÕ g¾n vµo gen chØ huy → c¸c 
gen cÊu tróc kh«ng biÓu hiÖn (kh«ng ho¹t ®éng) 
- Khi m«i tr­êng cã lact«z¬: Gen ®iÒu hoµ tæng hîp pr«tªin øc chÕ. Lact«z¬ víi t­ c¸ch lµ chÊt c¶m øng g¾n víi 
pr«tªin øc chÕ → pr«tªin øc chÕ bÞ biÕn ®æi cÊu h×nh nªn kh«ng g¾n ®­îc vµo vïng vËn hµnh → vËn hµnh ho¹t 
®éng cña c¸c gen cÊu tróc gióp chóng ®­îc biÓu hiÖn. 
.C©u 10. §ét biÕn gen lµ g×? Nªu c¸c d¹ng ®ét biÕn ®iÓm th­êng gÆp vµ hËu qu¶ cña nã. 
- §ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn ®æi nhá trong cÊu tróc cña gen. Nh÷ng biÕn ®æi nµy th­êng liªn quan ®Õn mét cÆp 
nuclª«tit (®­îc gäi chung lµ ®ét biÕn ®iÓm) hay mét sè cÆp nuclª«tit. 
- C¸c d¹ng ®ét biÕn ®iÓm: 
+ §ét biÕn thay thÕ mét cÆp nuclª«tit 
+ §ét biÕn thªm hay mÊt mét cÆp nuclª«tit. 
- HËu qu¶: cã lîi, cã h¹i, trung tÝnh 
C©u 11. §ét biÕn cÊu tróc NST lµ g×? Cã nh÷ng d¹ng nµo? Nªu ý nghÜa. 
- §ét biÕn cÊu tróc NST lµ nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc NST.