Sáng kiến kinh nghiệm Một số hình thức rèn luyện nề nếp, thói quen ban đầu cho trẻ 18-24 tháng

nói riêng đặc biệt là trẻ 18 - 24 tháng tuổi. Nếu cô tạo điều kiện cho trẻ được hoạt động dưới nhiều hình thức, thông qua mọi hoạt động hàng ngày ở mọi lúc, mọi nơi... thì việc rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ sẽ được thuần thục hơn, kết quả sẽ đạt cao hơn.
2. Cơ sở thực tiễn:
* Đặc điểm tình hình của lớp.
 - Tổng số trẻ 8: Trong đó: 5 trẻ nam, 3 trẻ nữ.
 - Dân tộc: Kinh 3, tày 4, dao 1
 Để biết được nề nếp, thói quen ban đầu của trẻ,vào đầu năm học tôi đã tiến hành khoả sát kết quả cụ thể cụ thể như sau
Bảng khảo sát đầu năm về nề nếp, thói quen ban đầu cho trẻ
Tổng số trẻ
Thói
quen nề nếp đi học đều
Thói
quen nề nếp chào hỏi
Thói
quen cất đồ dùng đồ chơi
Thói
quen nề nếp - giờ ăn
Thói quen nề nếp - giờ ngủ
Thói
quen nề nếp - giờ vui chơi
Thói
quen nề nếp học
tập
Thói quen nề nếp vệ sinh
8
4/8
3/8
1/8
2/8
1/8
2/8
1/8
1/8
 Với kết quả như trên tôi đã mạnh dạn đi sâu vào tìm hiểu và thực hiện một số hình thức rèn luyện nề nếp thói quen ban đầu cho trẻ 18-24 tháng.Trong quá trình thực hiện tôi nhận thấy những thuận lợi và khó khăn như sau
1- Thuận lợi:
 - Bản thân tôi luôn được sự quan tâm của cán bộ Chuyên môn phòng giáo dục và Ban giám hiệu nhà trường, sự lãnh đạo của địa phương và bạn bè đồng nghiệp
 - Do trường ở trung tâm nên việc cập nhật thông tin nhanh, với những thông tin đổi mới qua các lớp tập huấn các chuyên đề trong năm học
 - Đa số phụ huynh nhiệt tình với lớp, quan tâm đến trẻ, đưa đón trẻ đúng giờ, đóng góp các khoản đúng quy định.
 - Bản thân tham gia đầy đủ các chuyên đề về đổi mới của ngành học mầm non, trong đó có chuyên đề lễ giáo, chuyên đề vệ sinh dinh dưỡng...
2- Khó khăn:
 Ngoài những thuận lợi tôi đã nêu trên trong quá trình thực hiện, bản thân tôi gặp không ít khó khăn nhất định.
 - Với đặc điểm sinh lý của lứa tuổi ở giai đoạn phát triển lời nói đang phát triển do đó khả năng giao tiếp về ngôn ngữ của trẻ gặp rất nhiều khó khăn. Trẻ đang sống trong môi trường gia đình, được ông bà, bố mẹ yêu thương chăm sóc. Khi đến trường là nơi hoàn toàn mới mẻ xa lạ với trẻ, do đó trẻ chưa quen với nề nếp, thói quen của lớp, tính dụt dè, nhút nhát, cá tính... còn nhiều ở trẻ.
 - Phòng học nhỏ hẹp khó khăn cho việc hoạt động
 - Một số phụ huynh nhận thức chưa đồng đều cho là lứa tuổi bé việc rèn nề nếp cho trẻ chưa quan trọng.
 Để đi vào thực hiện việc rèn luyện thói quen nề nếp cho trẻ từ những thuận lợi và khó khăn đã nêu, dựa trên cơ sở thực tế bản thân tôi đã đề ra một số biện pháp:
3.Một số biện pháp thực hiện
a. Nghiên cứu tham khảo, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và khả năng nắm bắt về việc rèn luyện nề nếp thói quen ban đầu cho trẻ 
18 - 24 tháng tuổi
Muốn đưa chất lượng về việc rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ đạt hiệu quả cao. Xuất phát từ tình hình thực tế, dựa vào đặc điểm sinh lý của trẻ tôi đã đi sâu nghiên cứu, tìm tòi, tham khảo... những tài liệu có nội dung về đề tài, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp, của bản thân, nhận thức đúng đắn, hiểu được tầm quan trọng của vấn đề, nắm vững tình hình cụ thể của lớp. Xác định rõ những khó khăn và điều kiện thuận lợi của nhà trường, của lớp, của bản thân. Từ đó tìm ra biện pháp thực hiện hữu hiệu nhất.
b. Phân nhóm đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để có biện pháp thích hợp
Bên cạnh việc thực hiện chương trình chăm sóc - giáo dục trẻ là vấn đề trọng tâm. Ngoài ra việc tiến hành tổ chức để đưa các cháu đi vào nề nếp thói quen ở mọi lúc, mọi nơi. Vì thế mọi hoạt động trong ngày của trẻ tôi đều phải nghiên cứu, lập ra chương trình kế hoạch bồi dưỡng đối tượng theo sự phân nhóm và sắp xếp chỗ ngồi cho từng cháu một cách hợp lý:
+ Trẻ nhút nhát ngồi cạnh trẻ nhanh nhẹn, mạnh dạn.
+ Trẻ khá ngồi cạnh trẻ trung bình.
+ Trẻ hiếu động, cá biệt hay nói chuyện ngồi cạnh trẻ ngoan, ngồi cạnh cô giáo, để dễ quan sát và tiện cho việc điều hành trẻ tốt hơn.
Cô động viên khích lệ sự tiến bộ đối với những trẻ hiếu động, cá biệt khi thấy trẻ ngoan hơn. Đặc biệt tôi thường xuyên uốn nắn và tập cho trẻ cách đi, đứng, xưng hô, cách trả lời cô khi cần thiết... bằng những hình thức trên tôi đã dần ổn định đưa trẻ vào nề nếp thói quen trong mọi hoạt động, ở mọi lúc mọi nơi
c. Tăng cường làm và sưu tầm nhiều đồ chơi đẹp và sáng tạo trẻ mầm non nói chung và trẻ 18 - 24 tháng tuổi nói riêng, ở độ tuổi này trẻ được hoạt động dưới nhiều hình thức “Học mà chơi, chơi mà học”, học ở mọi lúc mọi nơi
Vì vậy muốn đưa chất lượng của việc rèn luyện nề nếp thói quen cho trẻ tốt hơn. Bản thân tôi đã không ngừng cho việc sưu tầm những nguyên vật liệu sẵn có để làm đồ dùng đồ chơi sao cho đẹp, sáng tạo, hấp dẫn, nhưng phải đảm bảo an toàn, sử dụng hợp lý và phù hợp với nội dung với độ tuổi. Đồ dùng đồ chơi sắp xếp gọn gàng vừa tầm với trẻ để thu hút trẻ vào mọi hoạt động một cách thoải mái và tự tin hơn.
Ví dụ: Cháu mới nhập lớp đang còn khóc vì nhớ bố mẹ, ông bà... tôi có thể bế cháu lại các góc chơi xem bức tranh ảnh, xem đồ chơi : Búp bê, những đồ dùng nấu ăn. Để trẻ tập trung vào các đồ chơi mà quên đi nỗi nhớ nhà bằng cách tôi có thể đàm thoại với trẻ, chỉ vào hình ảnh và hỏi: Tranh vẽ ai đây? còn ai đây nữa? cô giáo và các bạn đang làm gì?...Nào cô cháu mình cùng nấu bột cho em búp bê ăn
Từ việc chú trọng đến đồ dùng, đồ chơi trang bị cho trẻ hoạt động trong ngày giúp trẻ hứng thú hơn, tăng phần tích cực, tạo cho trẻ có giờ hoạt động tự tin và sinh động hơn, đó là yếu tố góp phần quyết định chất lượng và khả năng hoạt động của trẻ đạt kết quả cao hơn.
d. Nêu gương tốt thông qua các hoạt động trong ngày
Trẻ 18 - 24 tháng tuổi với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ phát triển mạnh, trẻ còn bé hay tò mò thích bắt chước, tôi luôn tôn trọng trẻ và hết sức công bằng, sử dụng khen, chê đúng mực. Khen và chê có tác dụng mạnh đến hành vi vâng lời của trẻ, nhưng không nên khen quá đáng mà chê trách chung chung, nên tôi thường khen những gương tốt để trẻ bắt chước.
Ví dụ: Cô khen những trẻ đi học ngoan, đúng giờ, mặc quần áo, đầu tóc gọn gàng, sạch đẹp. Biết chào cô khi đến lớp, không khóc nhè thông qua các bài hát, bài thơ, câu chuyện và mọi lúc mọi nơi, cũng có thể giúp trẻ có thói quen nề nếp tốt hơn hoặc cô không nên chê trẻ trước tập thể lớp mà nên gần gũi để góp ý nhỏ với trẻ về một số nề nếp chưa tốt hay trong lớp còn một vài cháu hay nhõng nhẽo không nghe lời cô do sự nuông chiều của ông bà, bố mẹ... tôi dựa vào lúc có điều kiện, trong giờ hoạt động nào đó mà trẻ có thể học tập, bắt chước. Tôi đã tranh thủ cơ hội đó để thay đổi trẻ bằng mọi hình thức. Từ sự giúp đỡ của cô giáo mà tính nhõng nhẽo của trẻ mất dần. Được cô tạo điều kiện giúp đơ, do được rèn luyện mà trẻ đã thực sự hoà nhập vào nề nếp, khuôn khổ của tập thể lớp một cách thoải mái, dễ dàng và tự tin.
 e. Rèn luyện nề nếp thói quen thường xuyên trong mọi hoạt động, mọi lúc mọi nơi
Hàng ngày các cháu đến lớp với các nội dung hoạt động: giờ ăn, giờ ngủ, vệ sinh, học tập, vui chơi, giờ đón, giờ trả... mọi sinh hoạt đều là những hình thức để trẻ được rèn luyện. Đối với độ tuổi này để đưa các cháu vào nề nếp thói quen đâu phải là chuyện dễ và đơn giản. Thực tế các cháu còn rất bé, chưa có ý thức được như các anh chị lớn, điều này cũng là một thử thách cho cô giáo. Muốn tạo cho trẻ có được thói quen thường xuyên phải luôn nhẹ nhàng gần gũi và tình cảm với trẻ để uốn nắn trẻ hoặc thông qua bài hát, bài thơ, câu chuyện... trò chơi có nội dung nói về nề nếp thói quen. tôi cũng có thể sử dụng để trẻ phần nào liên hệ tới bản thân mà ngoan hơn và biết vâng lời cô giáo. Nhờ sự tạo điều kiện giúp đỡ của cô, trẻ được uốn nắn kịp thời thường xuyên, liên tục do đó việc rèn luyện nề nếp thói quen của trẻ trong mọi hoạt động mọi lúc, mọi nơi mang lại hiệu quả cao hơn, các cháu ngoan và nề nếp hơn. Ví dụ: Rèn luyện cho trẻ thói quen biết chào hỏi thông qua các bài hát như: Bé ngoan, Lời chào buổi sáng, Mẹ yêu không nàoCác bài thơ: Chào, Miệng xinh, Cháu chào ông ạ 
- Qua bài thơ, bài hát rèn cho trẻ thói quen khi chơi xong biết cất dọn đồ chơi như: 
 Bạn ơi hết giờ rồi
 Nhanh tay cất đồ chơi
 Nhẹ tay thôi bạn nhé
 Cất dồ chơi đi nào”
Hay
 Giờ chơi hết rồi
 Nào các bạn ơi
 Ta cùng cất dọn
 Đồ dùng đồ chơi
 Vào nơi quy định
- Qua bài thơ, bài hát, câu chuyện rèn cho trẻ thói quen khi ăn, khi ngủ như: Bài hát: Giờ đi ngủ
 Bài thơ: “ Giờ ăn”
 Đến giờ ăn cơm
 Vào bàn bạn nhé
 Nào thìa, bát, đĩa
 Xúc cho gọn gàng
 Chớ có vội vàng
 Cơm rơi, cơn vãi
Bài thơ : “ Giờ ngủ”
 Vào giường đi ngủ
 Không nghịch đồ chơi
 Không gọi bạn ơi
 Không cười khúc khích
 Không ai tinh nghịch
 Giơ chân, giơ tay
 Phải nằm cho ngay
Mắt thì nhắm lại
- Rèn thói quen vệ sinh cho trẻ qua các bài 
Bài thơ: “Chùi mũi”
 Mỗi khi có mũi
 Bé nhớ chùi ngay
 Chớ có dùng tay
 Quyệt ngay lên má
 Trông thật xấu quá
 Cô chẳng yêu đâu
Bài thơ: “Rửa tay sạch”
 Cô dặn bé
 Trước giờ ăn
 Khi tay bẩn
 Phải sửa ngay
 Với xà phòng
 Bé ghi lòng 
 Lời cô dăn
f. Tăng cường làm tốt công tác tuyên truyền vận động, phối kết hợp với gia đình 
Để thực hiện tốt việc rèn luyện nề nếp, thói quen ban đầu cho trẻ thì các bậc phụ huynh giữ một vai trò quan trọng. Do vậy tôi đã tuyên truyền với các bậc phụ huynh về sự cần thiết của việc rèn luyện cho trẻ ở lứa tuổi này. Từ đó phụ huynh cùng phối hợp với giáo viên để nắm bắt đặc điểm tình hình của trẻ, tìm nguyên nhân để có biện pháp thích hợp kịp thời uốn nắn trẻ. Đồng thời trao đổi với cha mẹ trẻ để rèn luyện thêm cho trẻ khi ở gia đình. Giúp việc rèn luyện thói quen nề nếp của trẻ theo khoa học và đi đến thống nhất trong việc chăm sóc - giáo dục trẻ
- Vận động phụ huynh cùng sưu tầm tranh ảnh, nhữnh bài thơ, câu chuyện có nội dung phù hợp. đóng góp nguyên vật liệu và cùng làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc chăm sóc giáo dục trẻ đạt kết quả tốt
Tôi trao đổi với phụ huynh thông qua các hình thức
+ Qua giờ đón trả trẻ.
+ Trong các hội nghị cha mẹ học sinh.
+ Các thông tin trên bảng tuyên truyền 
g. Rèn luyện bằng tình cảm của cô đối với trẻ
Trẻ ở độ tuổi 18 - 24 tháng chưa rời khỏi bàn tay ấp ủ yêu thương của người mẹ... vì thế các cháu