Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tuần 16 - Năm học 2009-2010

c tư vấn và nội dung của lĩnh vực khoa học này 
- Giải thích được cơ sở di truyền học của việc cấm nam giới lấy nhiều vợ hoặc nữ giới lấy nhiều chống , cấm những người có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời không được kết hôn với nhau 
- Hiểu được tại sao phụ nữ không nên sinh con ở ngoài tuổi 35 và tác hại của ô nhiễm môi trường đối với cơ sở vật chất của tính di tryuền của con người 
b) Kĩ năng : Rèn tư duy phân tích tổng hợp 
II. Chuẩn bị : Hai bảng số liệu : sự thay đổi tỉ lệ nam / nữ theo độ tuổi và sự gia tăng trẻ sơ sinh mắc bệnh Đao theo độ tuổi của các bà mẹ ( bảng 30.1 và 30.2 SGK ) 
III. Tiến trình : 
Ổn định : 
Kiểm tra : ( 8 phút ) - Trình bày đặc điểm các bệnh và tật di truyền của người ? 
 - Nguyên nhân nào phát sinh các bệnh và tật di truyền ở người ? Nêu các biện pháp hạn chế các bệnh và tật này ? 
Bài dạy : 
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
* HOẠT ĐỘNG I ; Tìm hiểu khái niệm di truyền học tư vấn ; ( 7 phút ) 
- Yêu cầu HS làm BT mục tr. 86 
- Hoàn chỉnh đáp án 
+ Di truyền y học tư vấn là gì ? Gồm những nội dung nào ? 
- Hoàn thiện kiến thức 
* HOẠT ĐỘNG II : Tìm hiểu vai trò của di truyền học với hôn nhân và KHHGĐ : ( 10 phút )
- Yêu cầu đọc thông tin SGK , thảo luận : 
+ Tại sao kết hôn gần làm suy thoái nòi giống ? 
+ Tại sao những người cùng quan hệ huyết thống từ đời thứ 5 trở đi được phép kết hôn ? 
- Chốt đáp án đúng 
- Yêu cầu HS phân tích bảng 30.1 : 
+ Giải thích qui định : “ Hôn nhân 1 vợ , 1 chồng “ bằng cơ sở sinh học ? 
+ Vì sao nên cấm chẩn đoán giới tính thai nhi ? 
- Hướng dẫn nghiên cứu bảng 30.2 : 
+ Vì sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35? 
+ Phụ nữ nên sinh con ở lứa tuổi nào để học tập và công tác tốt ? 
* HOẠT ĐỘNG III : Tìm hiểu hậu quả di truyền do ô nhiễm môi trường : ( 10 phút )
- Yêu cầu nghiên cứu thông tin SGK và mục “ Em có biết “ tr. 85 
+ Nêu tác hại của ô nhiễm môi trường đối với cơ sở vật chất di truyền ? Cho ví dụ ? 
+ Để chống ô nhiễm môi trường , bảo vệ con người cần có những biện pháp nào ? 
- Tổng kết kiến thức 
- Nghiên cứu VD , thảo luận nhóm , thống nhất : 
+ Đây là bệnh di truyền 
+ Bệnh do gen lặn qui định vì có người trong gia đình đã mắc bệnh 
+ Không nên sinh con vì ở họ có gen gây bệnh 
- Đại diện nhóm phát biểu , các nhóm khác bổ sung 
- Các nhóm phân tích thông tin , nêu được : 
+ Kết hôn gần làm đột biến lặn , có hại biểu hiện à dị tật bẩm sinh tăng 
+ Từ đời thứ 5 à có sự sai khác về mặt di truyền 
- Đại diện nhóm phát biểu ,các nhóm khác bổ sung 
- Phân tích số liệu về sự thay đổi tỉ lệ nam / nữ theo độ tuổi , lưu ý tỉ lệ nam / nữ theo độ tuổi từ 18 à 35 
+ Không chẩn đoán giới tính thai nhi sớm à hạn chế việc mất cân đối tỉ lệ nam / nữ 
- Tự phân tích số liệu trong bảng , trả lời 
+ Phụ nữ sinh con sau tuổi 35 à con dễ mắc bệnh Đao 
+ Sinh con ở tuổi từ 25 à 34 là hợp lí 
- Tự thu nhận và xử lí thông tin 
- Vài HS phát biểu , lớp bổ sung 
I. Di truyền học tư vấn : 
- DTH tư vấn là ngành học được hình thành trên cơ sở phối hợp các phương pháp xét nghiệm , chẩn đoán hiện đại về mặt di truyền cùng với nghiên cứu phả hệ  
- Chức năng : chẩn đoán , cung cấp thông tin và cho lời khuyên trong việc kết hôn hoặc sinh con
II. Di truyền học với hôn nhân và KHHGĐ : 
 1/ Di truyền học với hôn nhân : 
Dựa vào cơ sở DTH , luật hôn nhân gia đình qui định : 
- Nam chỉ lấy một vợ , nữ chỉ lấy một chồng , vì cấu trúc dân số , tỉ lệ nam / nũ bằng nhau . Nếu nam lấy nhiều nữ hoặc ngược lại dẫn đến mất cân bằng trong xã hội 
- Những người có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời không được kết hôn với nhau vì những người cùng huyết thống thường có cặp gen gây bệnh ở trạng thái dị hợp . Nếu lấy nhau , các gen lặn có thể gặp nhau ( đồng hợp ) , biểu hiện ra đời con những dị tật bẩm sinh làm suy thoái nòi giống 
 2/ DTH và KHHGĐ : 
Dựa vào DTH , KHHGĐ qui định : 
- Mỗi cặp vợ chồng chỉ có từ 1 à 2 con cách nhau 5 năm 
- Phụ nữ chỉ nên sinh con ở độ tuổi từ 24 à 35 . Vì sinh con sau 35 tuổi , con sinh ra dễ bị tật , bệnh DT , nhất là bệnh Đao 
III. Hậu quả di truyền do ô nhiễm môi trường : 
 Hầu hết các chất thải độc có trong lòng đất hoặc các vật dụng quanh ta thường xuyên phân rã xâm nhập vào động , thực vật rồi vào người ( người sử dụng chúng làm thức ăn ) . Chúng tích lũy trong mô xương , mô máu , tuyến sinh dục gây ung thư máu , các khối u , đột biến  
à Cần phải đấu tranh chống vũ khí hạt nhân và vũ khí hóa học , chống ô nhiễm môi trường để bảo vệ con người trong hiện tại và tương lai 
4) Củng cố : ( 7 phút ) - Di truyền y học tư vấn có chức năng gì ? 
 - Một cặp vợ chồng bình thường , sinh con đầu lòng bị câm điếc bẩm sinh . Em hãy đưa ra lời khuyên ( tư vấn di truyền ) cho cặp vợ chồng này ? 
 - Tại sao cần phải đấu tranh chống ô nhiễm môi trường ? 
5) Hướng dẫn học ở nhà : - Học bài , trả lời câu hỏi SGK 
 ( 3 phút ) - Tìm hiểu các thông tin về công nghệ tế bào 
 Ngày soạn: 05 tháng 12 năm 2009 
 Tuần 16 – Tiết 32 
CHƯƠNG VI : 	 ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC 
 CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I. Mục tiêu :
a) Kiến thức : - Hiểu được khái niệm công nghệ tế bào . Trình bày được các công đoạn chủ yếu của công nghệ tế bào và hiểu được tại sao cần thực hiện các công đoạn đó 
- Trình bày được các ưu điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phương hướng ứng dụng phương pháp nuôi cấy mô và tế bào trong chọn giống
b) Kĩ năng : - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm 
 - Kĩ năng khái quát hóa , vân dụng thực tế 
c) Thái độ : - Giáo dục lòng yêu thích bộ môn 
 	 - Nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên , trân trọng thành tựu khoa học đặc biệt của VN
II. Chuẩn bị : Tranh phóng to về sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô ( hình 31 SGK ) 
III. Tiến trình : 
Ổn định : 
Kiểm tra : - Di truyền y học tư vấn là gì ? Có chức năng gì ? 
( 8 phút ) - Nêu vai trò của di truyền học với hôn nhân và kế hoạch hóa gia đình ? 
 - Ô nhiễm môi trường đã gây nên những hậu quả gì về mặt di truyền ? Nhiệm vụ của chúng ta cần làm gì để chống ô nhiễm môi trường ? 
Bài dạy : 
* Mở bài : ( 3 phút ) Người nông dân để giống khoai tây từ vụ này sang vụ khác bằng cách chọn những củ tốt giữ lại , sau đó mỗi củ sẽ tạo được 1 cây mới và phải giữ lại rất nhiều củ khoai tây . Nhưng với việc nhân bản vô tính thì chỉ từ 1 củ khoai tây có thể thu được 2000 triệu mầm giống đủ để trồng cho 40 ha . Đó là thành tựu vô cùng quan trọng của di truyền học 
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG BÀI DẠY
* HOẠT ĐỘNG I : Tìm hiểu khái niệm công nghệ tế bào
 ( 10 phút ) 
+ Công nghệ tế bào là gì ? 
+ Để nhận được mô non cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh hoàn toàn giống với cơ thể gốc , người ta phải thực hiện những công việc gì?
+ Tại sao cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh lại có kiểu gen như dạng gốc ? 
* HOẠT ĐỘNG II : Tìm hiểu các ứng dụng của công nghệ tế bào ; ( 15 phút ) 
+ Hãy cho biết thành tựu công nghệ tế bào trong sản xuất ? 
+ Trình bày các công đoạn nhân giống vô tính trong ống nghiệm? 
+ Phương pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm có những ưu điểm và triển vọng gì ? Cho ví dụ minh họa ? 
- Nhận xét và bổ sung các kiến thức về nhân giống vô tính trong ống nghiệm 
+ Tại sao trong nhân giống vô tính ở Thực vât , người ta không tách tế bào già hay mô đã già ? 
- Các khâu chính trong tạo giống cây trồng : Tạo vật liệu mới để chọn lọc – Chọn lọc, đánh giá à tạo giống mới 
+ Người ta đã tiến hành nuôi cấy mô tạo vật liệu mới cho chọn giống cây trồng bằng cách nào? Cho ví dụ ? 
+ Nhân bản vô tính thành công ở động vật có ý nghĩa như thế nào ? 
+ Kể những thành tựu nhân bản ở Việt nam và thế giới ? 
- Thông báo thêm : Đại học Texas ở Mỹ nhân bản thành công hươu sao , lợn ; Italy nhân bản thành công ngựa ; Trung quốc tháng 8 năm 2001 dê nhân bản đã đẻ sinh đôi 
- Nghiên cứu thông tin SGK , trả lời 
+ 2 giai đoạn của công nghệ tế bào 
+ Cơ thể hoàn chỉnh có kiểu gen như dạng gốc vì ở cơ thể hoàn chỉnh được sinh ra từ 1 tế bào của dạng gốc có bộ gen nằm trong nhân tế bào và được sao chép 
- Nghiên cứu SGK , trả lời : 
+ Nhân giống vô tính ở cây trồng 
+ Nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng 
+ Nhân bản vô tính ở Động vật 
- Nghiên cứu thông tin tr.89 , quan sát hình 31 , thảo luận nhóm , cử đại diện trình bày 
- Ví dụ minh họa : Hoa phong lan hiện nay rất đẹp và giá thành rẻ 
- Nghiên cứu SGK tr. 90 , trả lời 
I. Khái niệm công nghệ tế bào : 
- Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về qui trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh 
- Công nghệ tế bào gồm hai công đoạn thiết yếu : 
 + Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy để tạo mô non ( mô sẹo ) 
 + Dùng hoocmôn sinh trưởng kích thích mô non để chúng phân hóa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh 
II. Ứng dụng công nghệ tế bào : 
 a) Nhân giống vô tính trong ống nghiệm ( vi nhân giống ) ở cây trồng 
- Các giai đoạn : 
 + Tách mô phân sinh từ đỉnh sinh trưởng hay từ tế bào lá rồi đưa vào nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng đặc biệt trong ống nghiệm để tạo ra các mô non ( mô sẹo ) 
 + Phân chia nhỏ mô non thành nhiều phần để tăng nhanh số lượng mô sẹo 
 + Các mô sẹo lại được chuyển sang nuôi cấy trong ống nghiệm để thành cây non 
 + Các cây non chuyển sang trồng trong bầu ở vườn ươm trước khi ra trồng ở đồng ruộng 
- Ưu điểm và triển vọng : 
+ Có hiệu quả , tăng nhanh số lượng cá thể đáp ứng yêu cầu của sản xuất 
+ Nhân nhanh nguồn gen quí hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng 
 b) Nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng : 
 Phương pháp này được áp dụng để phát hiện và chọn lọc dòng tế bào Xôma biến dị ( tế bào Xôma là tập hợp các tế bào được hình thành từ 1 tế bào Xôma ban đầu qua nhiều lần nguyên phân liên tiếp ) 
 VD : SGK 
 c) Nhân bản vô tính ở Động vật : Phương pháp này nhằm nhân nhanh nguồn gen Động vật quí hiếm có nguy cơ bị tuyệt diệt , hoặc tạo ra cơ quan nội tạng của ĐV từ các tế bào ĐV đã được chuyển gen người , để cung cấp các cơ quan thay thế cho các bệnh nhân bị hỏng các cơ quan tương ứng 
 VD : SGK 
4) Củng cố : ( 6 phút ) Công nghệ tế bào là gì ? Thành tựu c