Giáo án Sinh học Lớp 8 - Học kỳ II - Năm học 2009-2010

 xét, bổ sung.
1: Não
2: Tuỷ
3 + 4: bó sợi cảm giác và bó vận động.
+ Do sợi trục của nơron tạo thành.
+ Có 3 loại dây thần kinh: dây hướng tâm, dây li tâm, dây pha.
- HS dựa vào SGK để trả lời.
Tiểu kết: 
a. Dựa vào cấu tạo hệ thần kinh gồm: 
	+ Bộ phận trung ương gồm bộ não tương ứng.
	+ Bộ phận ngoại biên gồm dây thần kinh và các hạch thần kinh.
	+ Dây thần kinh: dây hướng tâm, li tâm, dây pha.
b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh được chia thành:
	+ Hệ thần kinh vận động (cơ xương) điều khiển sự hoạt động của cơ vân 9là hoạt động có ý thức).
	+ Hệ thần kinh sinh dưỡng: điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức).
* Kết luận: HS đọc kết luận SGK.
IV. Củng cố, đánh giá
	- GV treo tranh câm cấu tạo nơron, yêu cầu HS trình bày cấu tạo và chức năng của nơron.
	- Hoàn thành sơ đồ sau:
 ..............	
 .............
	Hệ thần kinh Tuỷ sống
 ..................
 Bộ phận ngoại biên 
 Hạch thần kinh
Gợi ý:
 Não
 Bộ phận trung ương
	Hệ thần kinh Tuỷ sống
 Dây thần kinh
 Bộ phận ngoại biên 
 Hạch thần kinh
V.các hoạt động về nhà.
	- Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK.
	- Đọc mục “Em có biết”.
	- Chuẩn bị thực hành theo nhóm: ếch, bông, khăn lau.
Ngày soạn: 1/2/2010 
Ngày giảng: 3/2/2010 Tuần : 24
Tiết 46
Bài 44: Thực hành
Tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo) 
của tuỷ sống
I. mục tiêu.
1. Kiến thức:
	Khi học xong bài này, HS:
	- Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định.
	- Từ thí nghiệm và kết quả quan sát:
	+ Nêu được chức năng của tuỷ sống, dự đoán được thành phần cấu tạo 	của tuỷ sống.
	+ Đối chiếu với cấu tạo của tuỷ sống để khẳng định mối quan hệ giữa cấu 	tạo và chức năng.
2. Kĩ năng
	- Có kĩ năng thực hành.
3. Thái độ:
	- Có ý thức kỉ luật, ý thức vệ sinh.
II. Phương tiện dạy - học
1) Chuẩn bị của GV: 
	+ ếch 1 con, 1 đoạn tuỷ sống lợn tươi.
	+ Bộ đồ mổ: đủ cho các nhóm.
	+ Dung dịch HCl 0,3%; 1%; 3%, cốc đựng nước lã, bông thấm nước.
2) Chuẩn bị của HS (mỗi nhóm):
	+ ếch 1 con.
	+ Khăn lau, bông.
	+ Kẻ sẵn bangr 44 vào vở.
III. hoạt động dạy - học.
1. ổn định tổ chức:
	Kiểm tra sĩ số:...............................................
2. Kiểm tra bài cũ
	- Kiểm tra câu 1SGK –Tr 138.
Gợi ý câu trả lời:
	Câu 1:
a. Cấu tạo của nơron gồm:
	+ Thân: chứa nhân.
	+ Các sợi nhánh: ở quanh thân.
	+ 1 sợi trục: dài, thường có bao miêlin (các bao miêlin thường được ngăn cách bằng eo Răngvêo tận cùng có cúc xinap – là nơi tiếp xúc giữa các nơron.
b. Chức năng của nơron:
	+ Cảm ứng(hưng phấn)
	+ Dẫn truyền xung thần kinh theo một chiều (từ sợi nhánh tới thân, từ thân tới sợi trục).
3. Bài mới:
a) Mở bài:
	 Trong bài trước các em đã nắm được các bộ phận của hệ thần kinh. Các em 	biết rằng trung ương thần kinh gồm não và tuỷ sống. Tuỷ sống nằm ở đâu? Nó 	có cấu tạo và chức năng như thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu bài thực hành 	hôm nay để trả lời câu hỏi đó.
b) Nội dung:
Hoạt động 1: 
Tìm hiểu chức năng của tuỷ sống
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Yêu cầu HS huỷ não ếch, để nguyên tuỷ.
- Yêu cầu HS tiến hành:
+ Bước 1: HS tiến hành thí nghiệm 1, 2, 3 theo giới thiệu ở bảng 44.
- GV lưu ý: sau mỗi lần kích thích bằng axit phải rửa thật sạch chỗ có axit, lau khô để khoảng 3 – 5 phút mới kích thích lại.
- Từ kết quả thí nghiệm và hiểu biết về phản xạ, GV yêu cầu HS:
- Dự đoán về chức năng của tuỷ sống?
- GV ghi nhanh dự đoán của HS ra góc bảng.
+ Bước 2: GV biểu diễn thí nghiệm 4,5.
- Cắt ngang tuỷ ở đôi dây thần kinh thứ 1 và thứ 2 (ở lưng)
- Lưu ý: nếu vết cắt nông có thể chỉ cắt đường lên (trong chất trắng ở mặt sau tuỷ sống) do đó nếu kích thích chi trước thì 2 chi sau cũng co (đường xuống trong chất trắng còn).
- Em hãy cho biết thí nghiệm này nhằm mục đích gì?
+ Bước 3: GV biểu diễn thí nghiệm 6 và 7 (huỷ tuỷ ở trên vết cắt ngang rồi tiến hành như SGK)
- Qua thí nghiệm 6, 7 có thể khẳng định điều gì?
- GV cho HS đối chiếi với dự đoán ban đầu, sửa câu sai.
- Yêu cầu HS nêu chức năng của tuỷ sống.
- Từng nhóm HS tiến hành:
+ Cắt đầu ếch hoặc phá não.
+ Trteo lên giá 3 -5 phút cho ếch hết choáng.
- Từng nhóm đọc kĩ 3 thí nghiệm phải làm, lần lượt làm thí nghiệm 1, 2, 3. Ghi kết quả quan sát được vào bảng 44 (đã kẻ sẵn ở vở).
- Các nhóm dự đoán ra giấy nháp.
- 1 số nhóm đọc kết quả dự đoán.
+ Trong tuỷ sống chắc chắn phải có nhiều căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi.
+ Các căn cứ đó phải có sự liên hệ với nhau theo các đường liên hệ dọc (vì khi kích thích chi dưới không chỉ chi dưới co mà 2 chi trên cũng co).
- HS quan sát thí nghiệm, ghi kết quả thí nghiệm 4, 5 vào bảng 44 trong vở.
- HS thảo luận nhóm và nêu được:
- Thí nghiệm này chứng tỏ só sự liên hệ giữa các căn cứ thần kinh ở các phần khác nhau của tuỷ sống (giữa căn cứ điều khiển chi trước và chi sau).
- HS quan sát phản ứng của ếch, ghi kết quả thí nghiệm 6, 7 vào bảng 44.
- HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận.
+ Tuỷ sống có nhiều căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi.
- HS nêu.
Tiểu kết: 
Tiến hành thành công thí nghiệm sẽ có kết quả:
	+ Thí nghiệm 1: Chi sau bên phải co.
	+ Thí nghiệm 2: Co cả 2 chi sau.
	+ Thí nghiệm 3: Cả 4 chi đều co.
	+ Thí nghiệm 4: Cả 2 chi sau co.
	+ Thí nghiệm 5: Chỉ 2 chi trước co.
	+ Thí nghiệm 6: 2 chi trước không co.
	+ Thí nghiệm 7: 2 chi sau co.
Kết luận: Tuỷ sống có các căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi (PXKĐK). Giữa các căn cứ thần kinh có sự liên hệ với nhau.
Hoạt động 2:
 Nghiên cứu cấu tạo của tuỷ sống
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- GV cho HS quan sát lần lượt H 44.1; 44.2; mô hình tuỷ sống lợn và 1 đoạn tuỷ sống lợn.
- Nhận xét về hình dạng, kích thước, mầu sắc, vị trí của tuỷ sống?
- GV chốt lại kiến thức.
-Yêu cầu HS nhận xét màng tuỷ.
- GV cho HS quan sát kĩ mô hình và mẫu tuỷ lợn.
- Nhận xét cấu tạo trong của tuỷ sống?
- Từ kết quả thí nghiệm nêu rõ vai trò của chất xám, chất trắng.
- Cho HS giải thích thí nghiệm 1 trên sơ đồ cung phản xạ.
- Giải thích thí nghiệm 2 bằng nơron liên lạc bắt chéo.
- Giải thích thí nghiệm 3 bằng đường lên, đường xuống (chất trắng).
- HS quan sát kĩ hình vé, đọc chú thích, quan sát mô hình, mẫu vật để nhận biết màu sắc của tuỷ sống lợn, trả lời câu hỏi:
- 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung và rút ra kết luận.
- HS trả lời, nhận xét, rút ra kết luận.
- Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
Tiểu kết: 
a. Cấu tạo ngoài: 
	- Tuỷ sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thức I đến thắt lưng II, dài 50 cm, hình trụ, có 2 phàn phình (cổ và thắt lưng), màu trắng, mềm.
	- Tuỷ sống bọc trong 3 lớp màng: màng cứng, màng nhện, màng nuôi. Các màng này có tác dụng bảo vệ, nuôi dưỡng tuỷ sống.
b. Cấu tạo trong:
	- Chất xám nằm trong, hình chữ H (do thân, sợi nhánh nơron tạo nên) là căn cứ (trung khu) của các PXKĐK.
	- Chất trắng ở ngoài (gồm các sợi trục có miêlin) là các đường dẫn truyền nối các căn cứ trong tuỷ sống với nhau và với não bộ.
* Kết luận: HS đọc kết luận SGK.
IV. Thu hoạch
	- HS hoàn thành bảng 44 vào vở bài tập.
	- Ghi lại kết quả thực hiện các lệnh trong các bước thí nghiệm.
V.các hoạt động về nhà.
	- Học cấu tạo, chức năng của tuỷ sống.
	- Hoàn thành báo cáo thực hành để nộp vào giờ sau.
Ngày soạn: 21/2/2010
Ngày giảng: 23/2/2010 Tuần: 25
Tiết 47
Bài 45: Dây thần kinh tuỷ
I. mục tiêu.
1. Kiến thức:
	Khi học xong bài này, HS:
	- Nắm được cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ.
	- Giải thích được vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha.
2. Kĩ năng:
	- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình.
3. Thái độ:
	- Bồi dưỡng thái độ yêu thích môn học.
II. Phương tiện dạy - học
1.GV chuẩn bị
	- Tranh phóng to H 44.2; 45.1; 45.2.
	- Mô hình 1 đoạn tuỷ sống.
2. HS chuẩn bị
	- Bảng 45 kẻ sẵn.
III. hoạt động dạy - học.
1. ổn định tổ chức
	Kiểm tra sĩ số:.....................................
2. Kiểm tra bài cũ
	- Trình bày cấu tạo và chức năng của tuỷ sống?
	- Giải thích phản xạ: kích thích vào da chân ếch, chân ếch co lại?
Gợi ý trả lời
- Chức năng của tuỷ sống:
Tuỷ sống có các căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi (PXKĐK). Giữa các căn cứ thần kinh có sự liên hệ với nhau.
- Tiến hành thành công thí nghiệm sẽ có kết quả:
	+ Thí nghiệm 1: Chi sau bên phải co.
	+ Thí nghiệm 2: Co cả 2 chi sau.
	+ Thí nghiệm 3: Cả 4 chi đều co.
	+ Thí nghiệm 4: Cả 2 chi sau co.
	+ Thí nghiệm 5: Chỉ 2 chi trước co.
	+ Thí nghiệm 6: 2 chi trước không co.
	+ Thí nghiệm 7: 2 chi sau co.
3. Bài mới
a) Mở bài:
 	Từ câu 2 GV nêu: Các kích thích dưới dạng xung thần kinh được truyền từ ngoài vào tuỷ sống ra ngoài phải qua dây thần kinh tuỷ. Vậy dây thần kinh tuỷ có cấu tạo như thế nào? là loại dây thần kinh nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài hôm nay.
b) Nội dung:
Hoạt động 1:
 Cấu tạo của dây thần kinh tuỷ
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
- Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục I, quan sát H 43.2; 45.1 và trả lời câu hỏi:
- Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tuỷ?
- Tiếp tục đọc thông tin, quan sát kĩ H 45.1 để dán chú thích vào tranh câm H 45.1 trên bảng và trình bày cấu tạo dây thần kinh tuỷ.
- GV hoàn thiện kiến thức trên mô hình đốt tuỷ sống, rút ra kết luận.
- Lưu ý HS: 
+ Phân biệt rõ mặt trước và mặt sau tuỷ sống, rễ trước và rễ sau.
+ Sử dụng H 45.2 để chỉ chi HS thấy từ đốt thắt lưng I các bó rễ tuỷ của đoạn cùng, cụt tập hợp thành “tùng đuôi ngựa”.
- HS nghiên cứu thông tin mục I, quan sát H 43.2; 45.1 và trả lời câu hỏi:
- 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung.
- 1 HS lên bảng dán chú thích, trình bày cấu tạo dây thần kinh tuỷ.
Các HS khác quan sát, nhận xét, bổ sung hoàn thiện kiến thức.
HS lắng nghe và ghi nhớ.
Tiểu kết: 
- Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ.
- Mỗi dây thần kinh tuỷ được nối với tuỷ sống gồm 2 rễ:
+ Rễ trước (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm.
+ Rễ sau (rễ cảm giác) gồm các bó sợi hướng tâm.
- Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống nhập lại thành dây thần kinh tuỷ.
Hoạt động 2:
 Chức năng của dây thần kinh tuỷ
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS