Giáo án Sinh học Lớp 7 - Tiết 34: Đa dạng và đặc điểm chung của lớp cá - Năm học 2006-2007

Tuần 17
Tiết 34
 Ngày soạn: 26/12/06
 Ngày dạy: 8/1/07
 ĐA DẠNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA LỚP CÁ
I/Mục tiêu: Sau bài này,HS phải: 
 1. Kiến thức - Nắm được sự đa dạng của cá về số loài, lối sống môi trường sống.
 - Trình bày được đặc điểm cơ bản phân biệt lớp cá sụn và lớp cá xương.
 - Nêu được vai trò của cá trong đời sống con người.
 - Trình bày được đặc điểm chung của cá.
2. Kĩ năng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, so sánh để rút ra kết luận. Kĩ năng làm việc theo nhóm.
II. Đồ dùng dạy-học:
* GV: - Tranh ảnh 1 số loài cá sống trong các điều kiện sống khác nhau.
 - Bảng phụ ghi nội dung bảng (SGK tr 111).
* HS: Đọc trước bài học, chuẩn bị các bài tập.
III/Tiến trình dạy học:
-Kiểm tra bài cũ: Nêu các cơ quan bên trong của cá thể hiện sự thích nghi với đời sống và hoạt động trong môi trường nước.
*Hoạt động 1 :SỰ ĐA DẠNG VỀ THÀNH PHẦN LOÀI VÀ MÔI TRƯỜNG SỐNG.
* Mục tiêu: - Thấy được sự đa dạng của cá về số loài và môi trường sống ; do thích nghi với những điều kiện khác nhau nên cá có cấu tạo và hoạt động sống khác nhau.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
a. Đa dạng về thành phần loài
- GV yêu cầu HS đọc thông tin hoàn thành thông tin trong phiếu học tập. Thấy được do thích nghi với những điều kiện sống khác nhau nên cá có cấu tạo và hoạt động sống khác nhau.
- GV chốt lại đáp án đúng.
- GV tiếp tục cho thảo luận:
+ Đặc điểm cơ bản nhất để phân biệt lớp cá sụn và lớp cá xương?
b. Đa dạng về môi trường sống
- GV yêu cầu HS quan sát hình 34 (1-7) hoàn thành bảng trong SGK (tr 111).
- GV treo bảng phụ. Gọi HS lên chữa bài.
- GV chốt lại bằng bảng chuẩn.
- GV cho HS thảo luận:
+ Điều kiện sống ảnh hưởng đến cấu tạo ngoài của cá như thế nào?
- HS tự thu thập thông tin, hoàn thành bài tập. 
- Thảo luận nhóm, thống nhất đáp án.
- Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung.
- Số lượng loài: Lớn
- Cá gồm:
+ Lớp cá sụn: Bộ xương bằng chất sụn.
+ Lớp cá xương: Bộ xương bằng chất xương.
- HS quan sát hình, đọc kĩ chú thích, hoàn thành bảng.
- HS điền bảng, lớp nhận xét, bổ sung.
 + Điều kiện sống khác nhau đã ảnh hưởng đến cấu tạo và tập tính của cá.
*Tiểu kết: Bảng. Ảnh hưởng của điều kiện sống tới cấu tạo ngoài của cá
TT
Đặc điểm môi trường
Đại diện
Hình dạng thân
Đặc điểm khúc đuôi
Đặc điểm vây chẵn
Khả năng di chuyển.
1
Tầng mặt thường thiếu nơi ẩn náu
Cá nhám
Thon dài
Khoẻ
Bình thường
Nhanh
2
Tầng giữa và đáy
Cá vền, cá chép
T/đối ngắn
Yếu
Bình thường
Bơi chậm
3
Trong hang hốc
Lươn
Rất dài 
Rất yếu
Không có
Rất chậm
4
Trên mặt đáy biển
Cá bơn, cá đuối
Dẹt, mỏng
Rất yếu
To hoặc nhỏ
Kém
 +Hoạt động 2: Tìm hiểu ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁ
* Mục tiêu : Trình bày được đặc điểm chung của cá.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
- Cho HS thảo luận đặc điểm của cá về:
+ Môi trường sống.
+ Cơ quan di chuyển.
+ Hệ hô hấp.
+ Hệ tuần hoàn.
+ Đặc điểm sinh sản.
+ Nhiệt độ sinh sản.
+ Nhiệt độ cơ thể.
- GV gọi 1-2 HS nhắc lại đặc điểm chung của cá.
 - HS thảo luận.
*Tiểu kết: Cá là động vật có xương sống thích nghi đời sống hoàn toàn ở nước:
- Bơi bằng vây, hô hấp bằng mang
- Tim 2 ngăn, 1 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tươi.
- Thụ tinh ngoài.
- Là động vật biến nhiệt. 
 +Hoạt động 3 : Tìm hiểu VAI TRÒ CỦA CÁ
* Mục Tiêu: Trình bày được vai trò của cá trong tự nhiên và đời sống.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
- GV cho HS thảo luận:
+ Cá có vai trò gì trong tự nhiên và đời sống con người?
+ Mỗi vai trò hãy lấy ví dụ để minh hoạ.
- GV lưu ý HS 1 số loài cá có thể gây ngộ độc cho người như: cá nóc, mật cá trắm...
+ Để bảo vệ và phát triển nguồn lợi cá ta cần phải làm?
- Cá nhân tự nghiên cứu thông tin , trao đổi nhóm, trả lời câu hỏi.
*Tiểu kết: - Cung cấp thực phẩm.
- Nguyên liệu chế thuốc chữa bệnh.
- Cung cấp các nguyên liệu cho các ngành công nghiệp.
- Diệt bọ gậy, sâu bọ hại lúa. 
IV/Kiểm tra, đánh giá :
 *Vài HS đọc phần kết luận ở SGK
- Đánh dấu (x) vào câu trả lời em cho là đúng.
1. Lớp cá đa dạng vì:
a. Có số lượng loài nhiều.
b. Cấu tạo cơ thể thích nghi với các điều kiện khác nhau.
c. Cả a và b.
2. Dâú hiệu cơ bản để phân biệt cá sụn và cá xương:
a. Căn cứ vào đặc điểm bộ xương.
b. Căn cứ vào môi trường sống
c. Cả a và b.
Đáp án: 1c, 2a.	 
V/Dặn dò: Trả lời các câu hỏi và làm bài tập 1, 2, 3, tr. ở SGK.
Đọc mục :Em có biết?
 Chuẩn bị trước bài - Tìm hiểu bài mới: + Ếch đồng và Kẻ bảng SGK tr. 114.
VI/Rút kinh nghiệm sau khi dạy: