Giáo án Sinh học Lớp 12 - Tiết 11: Liên kết gen và hoán vị gen - Năm học 2009-2010

Ngày soạn: 10/9/09 
Tiết 11. BÀI 11: LIÊN KẾT GEN VÀ HOÁN VỊ GEN
I. Mục tiêu :
- Nhận biết được hiện tượng liên kết gen
- Giải thích được cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen
- Nêu dược ý nghĩa của hiện tượng LKG và HVG
- Rèn luyện kỹ năng suy luận logic và khả năng vận kiến thức toán học trong việc giải quyết các vấn đề sinh học.
- Lí giải các hiện tượng sinh học
II. Phương pháp : Trực quan, vấn đáp, giảng giải
III. Đồ dùng dạy học: Tranh thí nghiệm của Moocgan và cơ sở tế bào học hoán vị gen.
IV. Tổ chức các hoạt động dạy và học
1. Ổn định lớp :
2. Kiểm tra bài cũ:
	Cho cây đậu hà lan hạt vàng, trơn dị hợp 2 cặp gen (AaBb) đem lai phân tích? Hãy cho biết tỉ lệ kiểu gen , kiểu hình ở Fa (F1) ?
 3. Bài mới :	Trọng tâm : cách phát hiện ra hiện tượng liên kết gen và hoán vị gen
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
- Đặt vấn đề: Vậy RG thân xám, cánh dài dị hợp 2 cặp gen đem lai phân tích , thì thu được kết quả như thế nào?¦ bài: Liên kết gen và hoán vị gen.
* Hoạt động1: Tìm hiểu hiện tượng DT LKG
 - GV: Gới thiệu Moocgan và lí giải vì sao ông chọn ruồi giấm làm đối tượng nghiên cứu.
 - HS quan sát tranh, kết hợp đọc SGK và trả lời các câu hỏi sau:
- Trình bày TN LKG của Moocgan?
- Theo em tính trạng nào là tính trạng trội? vì sao?
- Đây là phép lai mấy cặp tính trạng tương phản?F1 dị hợp mấy cặp gen?
- Ruồi cái thân đen, cánh cụt cho mấy loại giao tử ?
- Kết quả Fa thu được 2 kiểu hình với tỉ lệ 1 :1, vậy em có kết luận gì về phát sinh giao tử ở ruồi đực F1?
- Các gen qui định các tính trạng này có nằm trên các NST đồng dạng khác nhau không ? ( GV gợi ý cho hs)
- Hướng dẫn viết giao tử
- Yêu cầu HS viết SĐL
HS : Đọc SGK, suy luận và hoàn thành
* Hoạt động 2: Tìm hiểu hoán vt gen
- HS đọc SGK, quan sát tranh và trả lời các câu hỏi sau :
- Trình bày TN HVG của Moocgan ?
- Điểm khác của TN này so với TN tìm ra hiện tượng LKG là gì ?
- Giải thích kết quả ?
- HS quan sát tranh cơ sở TBH của HVG và nêu cơ sở TBH ¦ GV bổ sung.
- GV: hướng dẫn học sinh viết giao tử
- HS nghiên cứu SGK và nêu:
 + tần số HVG trong thí nghiệm?
 + Suy ra công thức tính tần số HVG trong phép lai phân tích.?
 + Viết sơ đồ lai: SGK?
* Hoạt động 3: Tìm hiểu ý nghĩa của LKG và HVG.
- HS nghiên cứu mục III
- GV: Đưa ra VD một kiểu DT LKG.
- DT LK có ý nghĩa gì đối SV và trong chọn giống?
- HVG có ý nghĩa gì?
- Bản đồ gen là gì? Đơn vị của bản đồ gen?
I. Liên kết gen
1. Thí nghiệm
2. Giải thích
- F1: 100% thân xám, cánh dái ->là tính trạng trội hoàn toàn so với thân đen cánh cụt.
-Qui ướca gen: B:thân xám V: cánh dài
 b: thân đen v: cánh cụt
- Đây là phép lai 2 căp tính trạng tương phản nên F1 dị hợp 2 cặp gen
- Cái lai phân tích thân đen, cánh cụt chỉ cho 1 loại GT . Mà Fa chỉ có 2 loại KH: 1 : 1.-> đực Thân xám, cánh dài cho 2 loại GT với tử lệ bằng nhau
-> Gen qui định màu sắc thân và dạng cánh di truyền cùng nhau(DT liên kết)
 * Sơ đồ lai
P T/C BV x bv 
 BV bv
F1: BV
 bv
0 F1 lai phân tích:
 BV x bv
 bv bv
 FB : 1 BV : 1 bv
 bv bv
 TLKH Fa: 1 TX, CD: 1 TĐ, CC
3. kết luận 
Các gen trên cùng một NST tạo thành nhóm gen liên kết và có xu hướng DT cùng nhau.
- Số lượng nhóm gen LK của 1 loài thường bằng số NST trong bộ NST đơn bội. 
II. Hoán vị gen
1. Thí nghiệm
2. Gải thích:
- Đây là phép lai phân tích 2 cặp gen dị hợp, nhưng Fa có 4 KH với tỉ lệ 1 : 1 :1 : 1. Chứng tỏ ruồi cái F1 xảy ra HVG
3. Cơ sở tế bào học: TĐC ở từng đoạn tương ứng giữa 2 NST kép tương đồng ở kì đầu 1à HVG, XH tổ hợp gen mới
- Tần số hoán vị gen(f)= Tổng số cá thể hoán vị x 100%
 Tổng số cá thể tạo ra
* SĐL: (SGK/48)
4. Kết luận:
 - Các gen càng nằm xa nhau dễ xảy ra HVG.
 - TS HVG thể hiện lực liên kết giữa các gen và khoảng cách các gen trên NST.
 - TS HVG dao động từ 0% - 50%
 - TS HVG được tính bằng tổng tỉ lệ các giao tử mang HVG.
III. Ý nghĩa
1. LKG.
- Các gen trên cùng NST luôn DT cùng nhau, nên giúp duy trì sự ổn định của loài.
- Trong chọn giống: Gây ĐB chuyển những gen có lợi vào cùng 1 NST nhằm tạo ra các giống có những đặc điểm mong muốn.
2. HVG.
- HVGà tạo các giao tử mang tổ hợp gen mớià BDTH.
- Lập bản đồ gen ¦rút ngắn thời gian chọn cặp giao phối và tạo giống
4. Củng cố: - GV sử dụng câu hỏi và bài tập SGK
5. Hướng dẫn về nhà: -Học bài và trả lời câu hỏi SGK.
	 - Chuẩn bị bài mới: Di truyền liên kết với gới tính và di truyền ngoài NST.
	 ? Dựa vào đâu người ta có thể phân biệt giới tính sớm ở gà?
	 ? Tại sao túm lông trên tai chỉ có ở người nam.