Giáo án Sinh học 9

i ®é:
- Yªu thÝch häc tËp bé m«n.
2. ChuÈn bÞ:
* Gi¸o viªn:
- B¶ng phô tõ b¶ng 40.1 tíi 40.5 SGK.
- Bót d¹.
3. Ph­¬ng ph¸p:
- Trùc quan: quan s¸t tranh.
- Ho¹t ®éng nhãm.
- Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng:
a. æn ®Þnh líp:(1ph)
b. KiÓm tra bµi cò:
c. Bµi míi:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS
Thêi gian
Néi dung
Ho¹t ®éng 1: HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.
17 ph
1. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.
GV: chia líp thµnh 10 nhãm nhá vµ yªu cÇu:
+ 2 nhãm cïng nghiªn cøu 1 néi dung.
+ Hoµn thµnh b¶ng kiÕn thøc tõ 40.1 ®Õn 40.5
HS: c¸c nhãm kÎ s½n b¶ng theo mÉu SGK.
- Trao ®æi nhãm thèng nhÊt ý kiÕn, hoµn thµnh néi dung c¸c b¶ng.
GV: quan s¸t, h­íng dÉn c¸c nhãm ghi kiÕn thøc c¬ b¶n.
HS: tù söa ch÷a vµ ghi vµo vë bµi tËp.
GV: nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.
B¶ng 40.1 – Tãm t¾t c¸c quy luËt di truyÒn
Tªn quy luËt
Néi dung
Gi¶i thÝch
ý nghÜa
Ph©n li
Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh giao tö chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp.
C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau.
- Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t­¬ng øng.
- X¸c ®Þnh tÝnh tréi (th­êng lµ tÝnh tr¹ng tèt).
Ph©n li ®éc lËp
Ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö.
F2 cã tØ lÖ mçi kiÓu h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.
T¹o biÕn dÞ tæ hîp.
Di truyÒn liªn kÕt
C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm nhãm gen liªn kÕt quy ®Þnh ®­îc di truyÒn cïng nhau.
C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo.
T¹o sù di truyÒn æn ®Þnh cña c¶ nhãm tÝnh tr¹ng cã lîi.
Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh
ë c¸c loµi giao phèi tØ lÖ ®ùc; c¸i xÊp xØ 1:1
Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp NST giíi tÝnh.
§iÒu khiÓn tØ lÖ ®ùc: c¸i.
B¶ng 40.2 – Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST
 qua c¸c k× trong nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n
C¸c k×
Nguyªn ph©n
Gi¶m ph©n I
Gi¶m ph©n II
K× ®Çu
NST kÐp co ng¾n, ®ãng xo¾n vµ ®Ýnh vµo sîi thoi ph©n bµo ë t©m ®éng.
NST kÐp co ng¾n, ®ãng xo¾n. CÆp NST kÐp t­¬ng ®ång tiÕp hîp theo chiÒu däc vµ b¾t chÐo.
NST kÐp co ng¾n l¹i thÊy râ sè l­îng NST kÐp (®¬n béi).
K× gi÷a
C¸c NST kÐp co ng¾n cùc ®¹i vµ xÕp thµnh 1 hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo.
Tõng cÆp NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo. 
C¸c NST kÐp xÕp thµnh 1 hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo.
K× sau
Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n ph©n li vÒ 2 cùc tÕ bµo.
C¸c NST kÐp t­¬ng ®ång ph©n li ®éc lËp vÒ 2 cùc tÕ bµo.
Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n ph©n li vÒ 2 cùc tÕ bµo.
K× cuèi
C¸c NST ®¬n n»m gän trong nh©n víi sè l­îng b»ng 2n nh­ ë tÕ bµo mÑ.
C¸c NST kÐp n»m gän trong nh©n víi sè l­îng n (kÐp) b»ng 1 nöa ë tÕ bµo mÑ.
C¸c NST ®¬n n»m gän trong nh©n víi sè l­îng b»ng n (NST ®¬n).
B¶ng 40.3 – B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña c¸c qu¸ tr×nh
 nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh.
C¸c qu¸ tr×nh
B¶n chÊt
ý nghÜa
Nguyªn ph©n
Gi÷ nguyªn bé NST, nghÜa lµ 2 tÕ bµo con ®­îc t¹o ra cã 2n NST gièng nh­ mÑ.
Duy tr× æn ®Þnh bé NST trong sù lín lªn cña c¬ thÓ vµ ë loµi sinh sn¶ v« tÝnh.
Gi¶m ph©n
Lµm gi¶m sè l­îng NST ®i 1 nöa, nghÜa lµ c¸c tÕ bµo con ®­îc t¹o ra cã sè l­îng NST (n) b»ng 1/2 cña tÕ bµo mÑ.
Gãp phÇn duy tr× æn ®Þnh bé NST qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp.
Thô tinh
KÕt hîp 2 bé nh©n ®¬n béi (n) thµnh bé nh©n l­ìng béi (2n).
Gãp phÇn duy tr× æn ®Þnh bé NST qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp.
B¶ng 40.4 – CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ADN, ARN vµ pr«tªin.
§¹i ph©n tö
CÊu tróc
Chøc n¨ng
ADN
- Chuçi xo¾n kÐp
- 4 lo¹i nuclª«tit: A, T, G, X
- L­u gi÷ th«ng tin di truyÒn
- TruyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn.
ARN
- Chuçi xo¾n ®¬n
- 4 lo¹i nuclª«tit: A, U, G, X
- TruyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn
- VËn chuyÓn axit amin
- Tham gia cÊu tróc rib«x«m.
Pr«tªin
- Mét hay nhiÒu chuçi ®¬n
- 20 lo¹i aa.
- CÊu tróc c¸c bé phËn tÕ bµo, enzim xóc t¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt, hoocmon ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c tuyÕn, vËn chuyÓn, cung cÊp n¨ng l­îng.
B¶ng 40.5 – C¸c d¹ng ®ét biÕn
C¸c lo¹i ®ét biÕn
Kh¸i niÖm
C¸c d¹ng ®ét biÕn
§ét biÕn gen
Nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc cÊu ADN th­êng t¹i 1 ®iÓm nµo ®ã
MÊt, thªm, thay thÐ, ®¶o vÞ trÝ 1 cÆp nuclª«tit.
§ét biÕn cÊu tróc NST
Nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc NST.
MÊt, lÆp, ®¶o ®o¹n.
§ét biÕn sè l­îng NST
Nh÷ng biÕn ®æi vÒ sè l­îng NST.
DÞ béi thÓ vµ ®a béi thÓ.
Ho¹t ®éng 2: C©u hái «n tËp.
 6 ph
II. C©u hái «n tËp.
GV : yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái sè 1, 2, 3, 4,5 SGK trang 117.
GV: cho HS th¶o luËn toµn líp.
HS vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµ tr¶ lêi c©u hái.
GV : gäi HS nhËn xÐt.
HS : nhËn xÐt.
* KiÓm tra 15 phót
* Môc tiªu:
- HS cñng cè, kh¾c s©u c¸c kiÕn thøc vÒ di truyÒn vµ biÕn dÞ.
- VËn dông c¸c quy luËt di truyÒn vµo gi¶i c¸c bµi tËp di truyÒn, biÕn dÞ.
- RÌn kÜ n¨ng gi¶i c¸c bµi tËp sinh häc.
* §Ò bµi:
ë ng­êi tÝnh tr¹ng tÇm vãc thÊp tréi hoµn toµn so víi tÇm vãc cao. Gen quy ®Þnh tÝnh tr¹ng n»m trªn NST th­êng. Trong mét gia ®×nh, mÑ cã tÇm vãc thÊp, sinh ®­îc ®øa con trai cã tÇm vãc cao. H·y gi¶i thÝch vµ lËp s¬ ®å lai.
* §¸p ¸n – BiÓu ®iÓm
C©u
§¸p ¸n
§iÓm
1
Quy ­íc: Gen A: tÇm vãc thÊp, gen a: tÇm vãc cao.
0,75 ®iÓm
- Con trai cã tÇm vãc cao, KG: aabè vµ mÑ ®Òu t¹o ®­îc lo¹i giao tö a.
0,75 ®iÓm
- MÑ cã tÇm vãc thÊp t¹o ®­îc giao tö a nªn cã KG: Aa.
0,75 ®iÓm
- Bè t¹o ®­îc giao tö a, KG: Aa (tÇm vãc thÊp) hoÆc KG: aa (tÇm vãc cao).
0,75 ®iÓm
- NÕu bè mang KG Aa:
0,5 ®iÓm
S¬ ®å lai:
P : bè Aa (thÊp) x mÑ Aa (thÊp)
0,75 ®iÓm
GP : A, a A, a
0,75 ®iÓm
F1 : KG: 1AA : 2Aa : 1aa
0,75 ®iÓm
 KH: 3 tÇm vãc thÊp : 1 tÇm vãc cao
 (con trai cã tÇm vãc cao aa)
0,75 ®iÓm
- NÕu bè mang KG: aa
0,5 ®iÓm
S¬ ®å lai:
P : Bè aa (cao) x mÑ Aa(thÊp)
0,75 ®iÓm
GP: a A, a
0,75 ®iÓm
F1: KG: 1 Aa : 1 aa
0,75 ®iÓm
 KH: 1 tÇm vãc thÊp : 1 tÇm vãc cao
 (con trai cã tÇm vãc cao aa)
0,75 ®iÓm
4.4. Cñng cè : 5ph
? V× sao nãi kÜ thuËt gen cã vai trß quan träng trong Sinh häc hiÖn ®¹i.
? V× sao g©y ®ét biÕn nh©n t¹o th­êng lµ kh©u ®Çu tiªn cña chän gièng.
? V× sao tù thô phÊn vµ giao phèi gÇn dÉn ®Õn tho¸i hãa gièng nh­ng chóng vÉn dïng trong chän gièng.
4.5. H­íng dÉn HS häc ë nhµ :1ph
- Hoµn thµnh c¸c c©u hái trang 117.
- ¤n l¹i phÇn biÕn dÞ vµ di truyÒn.
- Giê sau kiÓm tra häc k×.
5. Rót kinh nghiÖm:
TiÕt 36: Bµi 33: G©y ®ét biÕn nh©n t¹o trong chän gièng
Ngày soạn: / / 201
Ngày dạy: / / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng...... 
Ngày dạy: / / 201 tại lớp.......sĩ số học sinh........vắng...... 
1.Môc tiªu :
a. KiÕn thøc :
- Häc sinh n¾m ®­îc sù cÇn thiÕt ph¶i chän t¸c nh©n cô thÓ khi g©y ®ét biÕn.
- Ph­¬ng ph¸p sö dông t¸c nh©n vËt lÝ vµ t¸c nh©n ho¸ häc ®Ó g©y ®ét biÕn.
- Gi¶i thÝch ®­îc sù gièng vµ kh¸c nhau trong viÖc sö dông c¸c thÓ ®ét biÕn trong chän gièng VSV vµ thùc vËt.
b. KÜ n¨ng :
- RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp kiÕn thøc.
- Liªn hÖ kiÕn thøc gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng trong thùc tÕ.
c. Th¸i ®é :
- Yªu thÝch häc tËp bé m«n.
2. ChuÈn bÞ :
* Gi¸o viªn :
- Th«ng tin vÒ c¸c t¸c nh©n g©y ®ét biÕn nh©n t¹o.
* Häc sinh :
- §äc tr­íc bµi 33.
3. Ph­¬ng ph¸p :
- Ho¹t ®éng nhãm.
- Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
4. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng :
a. æn ®Þnh líp : (1ph)
b. KiÓm tra bµi cò :
c. Bµi míi :
GV ®Æt c©u hái: ThÕ nµo lµ ®ét biÕn? §ét biÕn cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo trong thùc tiÔn?
HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS
Thêi gian
Néi dung
Ho¹t ®éng 1: G©y ®ét biÕn nh©n t¹o b»ng t¸c nh©n vËt lÝ.
14ph
I . G©y ®ét biÕn nh©n t¹o b»ng t¸c nh©n vËt lÝ.
GV : giíi thiÖu s¬ l­îc 3 lo¹i t¸c nh©n vËt lÝ chÝnh: tia phãng x¹, tia tö ngo¹i, sèc nhiÖt.
HS: l¾ng nghe GV giíi thiÖu.
GV : yªu cÇu HS ®äc th«ng tin môc I.1 vµ th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái:
- T¹i sao c¸c tia phãng x¹ cã kh¶ n¨ng g©y ®ét biÕn?
- Ng­êi ta sö dông tia phãng x¹ ®Ó g©y ®ét biÕn ë thùc vËt theo nh÷ng c¸ch nµo?
- T¹i sao tia tö ngo¹i th­êng ®­îc dïng ®Ó xö lÝ c¸c ®èi t­îng cã kÝch th­íc bÐ?
- Sèc nhiÖt lµ g×? t¹i sao sèc nhiÖt còng cã kh¶ n¨ng g©y ®ét biÕn? Sèc nhiÖt chñ yÕu g©y ra lo¹i ®ét biÕn nµo?
HS: nghiªn cøu th«ng tin SGK, trao ®æi nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái.
GV: gäi HS nhËn xÐt.
HS: nhËn xÐt.
1. C¸c tia phãng x¹:
- C¸c tia phãng x¹ (...) xuyªn qua m«, t¸c ®éng lªn ADN g©y ®ét biÕn gen, chÊn th­¬ng NST g©y ®ét biÕn NST.
- Trong chän gièng thùc vËt, chiÕu x¹ vµo h¹t n¶y mÇm, ®Ønh sinh tr­ëng, chiÕu x¹ vµo m« thùc vËt nu«i cÊy.
2. Tia tö ngo¹i: 
- Tia tö ngo¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng xuyªn s©u.
- dïng xö lÝ VSV, bµo tö, h¹t phÊn g©y ®ét biÕn gen.
3. Sèc nhiÖt:
- Sèc nhiÖt lµ sù t¨ng hoÆc gi¶m nhiÖt ®é m«i tr­êng 1 c¸ch ®ét ngét lµm cho c¬ chÕ b¶o vÖ c©n b»ng c¬ thÓ kh«ng kÞp ®iÒu chØnh " tæn th­¬ng thoi ph©n bµo " rèi lo¹n " ®ét biÕn sè l­îng NST " chÊn th­¬ng.
- Dïng g©y ®a béi thÓ ë thùc vËt. (®Æc biÖt c©y hä cµ).
Ho¹t ®éng 2: G©y ®ét biÕn nh©n t¹o b»ng t¸c nh©n ho¸ häc.
10ph
II. G©y ®ét biÕn nh©n t¹o b»ng t¸c nh©n ho¸ häc.
GV : yªu cÇu HS ®äc th«ng tin SGK môc II th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái:
- T¹i sao khi thÊm vµo tÕ bµo, mét sè ho¸ chÊt l¹i g©y ®ét biÕn gen? Trªn c¬ së nµo mµ ng­êi ta hi väng cã thÓ g©y ra nh÷ng ®ét biÕn theo ý muèn?
- T¹i sao dïng c«nxixin cã thÓ g©y ra c¸c thÓ ®a béi?
- Ng­êi ta dïng t¸c nh©n ho¸ häc ®Ó t¹o ra c¸c ®ét biÕn b»ng nh÷ng ph­¬ng ph¸p nµo?
HS: nghiªn cøu th«ng tin SGK, trao ®æi nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái.
GV: gäi HS nhËn xÐt.
HS: nhËn xÐt.
- Dïng ho¸ chÊt (EMS. NMU, NEU...) g©y ®ét biÕn gen: chóng ngÊm vµo tÕ bµo "t¸c ®éng vµo tÕ bµo " t¸c ®éng lªn ph©n tö ADN lµm mÊt thay thÕ hoÆc thªm mét cÆp nuclª«tit. Cã lo¹i ho¸ chÊt chØ t¸c ®éng 1 lo¹i nuclª«tit nhÊt ®Þnh " cã kh¶ n¨ng chñ ®éng g©y dét biÕn theo ý muèn.
- Dïng conxixin t¹o thÓ ®a béi. C«nxixin thÊm vµo m« ®ang ph©n bµo, c«nxixin c¶n trë sù h×nh thµnh thoi ph©n bµo lµm NST kh«ng ph©n li.
- Ph­¬ng ph¸p: ng©m h¹t kh« hay h¹t ®ang n¶y mÇm ë thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh vµo dung dÞch ho¸ chÊt cã nång ®é thÝch hîp.
+ Tiªm dung dÞch vµo bÇu nhuþ.
+ QuÊn b«ng tÈm ho¸ chÊt vµo ®Ønh sinh tr­ëng.
+ Cho ho¸ chÊt t¸c ®éng lªn tinh hoµn hoÆc buång trøng.
Ho¹t ®éng 3: Sö dông ®ét biÕn nh©n t¹o trong c