Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 59

Ngµy so¹n: 
Ngµy gi¶ng: 
Bµi 12
TiÕt 59, v¨n b¶n: ¸nh tr¨ng
 ( NguyÔn Duy)
	I.Môc tiªu cÇn ®¹t
	1. Môc tiªu chung
	- HiÓu, c¶m nhËn ®­îc gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy.
	- BiÕt ®­îc ®Æc ®iÓm vµ nh÷ng ®ãng gãp cña th¬ ViÖt Nam vµo nÒn v¨n häc d©n téc.
	- Cã ý thøc tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ gÇn giò trong qu¸ khø.
 - BiÕt sèng thñy chung, t×nh nghÜa víi qu¸ khø, hîp ®¹o lÝ “uèng n­íc nhí nguån”
 - TÝch hîp m«i tr­êng thiªn nhiªn víi con ng­êi.
	2. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng
	a. KiÕn thøc
 - KØ niÖm mét thêi gian lao nh­ng nÆng nghÜa t×nh cña ng­êi lÝnh.
 - Sù kÕt hîp c¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶, nghÞ luËn trong mét t¸c phÈm th¬ ViÖt Nam hiÖn ®¹i.
 - Ng«n ng÷, h×nh ¶nh giµu suy nghÜ, mang ý nghÜa biÓu t­îng.
	b. KÜ n¨ng
 - §äc - hiÓu mét v¨n b¶n th¬ ®­îc s¸ng t¸c sau n¨m 1975.
 - VËn dông kiÕn thøc vÒ thÓ lo¹i vµ sù kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong t¸c phÈm th¬ ®Ó biết và c¶m nhËn mét v¨n b¶n tr÷ t×nh hiÖn ®¹i
	II. ChuÈn bÞ
	1. Gi¸o viªn: tranh minh häa trong sgk
 	2. Häc sinh: Tr¶ lêi c¸c c©u hái sgk
	Iii. Ph­¬ng ph¸p/ kÜ thuËt d¹y häc
 	§äc s¸ng t¹o( giao nhiÖm vô); Ph©n tÝch vµ b×nh gi¶ng, nªu vÊn ®Ò, th¶o luËn nhãm ( ®Æt c©u hái, ®éng n·o, chia nhãm)
	IV. C¸c b­íc lªn líp
	1.Tæ chøc: ( 1’) líp 9a:…/ 33 ; líp 9b:.../ 32
	2.KiÓm tra:(Kh«ng kiÓm tra ®Çu giê) 
	3.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng 
 H§1. Khëi ®éng ( 2’)
 H. Em h·y kÓ tªn nh÷ng bµi th¬ bµi v¨n viÕt vÒ ng­êi chiÕn sÜ trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn cña d©n téc vµ em hiÓu g× vÒ hä?
 HS tr¶ lêi:
 - §ång chÝ, TiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, Nh÷ng ng«i sao xa x«i...
 - T×nh c¶m ®ång chÝ ®ång ®éi g¾n bã vµ yªu th­¬ng...
GV vµo bµi:
 NguyÔn Duy thuéc líp nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong cuéc k/c chèng MÜ nöa cuèi thÕ kØ 20.ThÕ hÖ nµy tõng tr¶i qua nh÷ng thö th¸ch, gian khæ, tõng chøng kiÕn bao hi sinh lín lao cña nh©n d©n, ®ång ®éi trong chiÕn tranh, tõng sèng g¾n bã víi thiªn nhiªn nói rõng t×nh nghÜa. Nh­ng khi ra khái thêi bom ®¹n, sèng trong hoµ b×nh, víi nh÷ng tiÖn nghi sang träng kh«ng ph¶i ai còng nhí tíi nh÷ng ngµy gian khæ, nh÷ng kØ niÖm nghÜa t×nh cña thêi ®· qua. Bµi th¬ ¸nh tr¨ng ghi l¹i mét tho¸ng, mét lÇn giËt m×nh tr­íc c¸i ®iÒu v« t×nh dÔ gÆp Êy .
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
T/g
Néi dung
H§2. §äc vµ t×m hiÓu v¨n b¶n
* Môc tiªu
* C¸ch tiÕn hµnh 
- GV h­íng dÉn HS ®äc:3 khæ ®Çu ®äc ®Òu ®Òu tù nhiªn nh­ kÓ chuyÖn, khæ 4 giäng ng¹c nhiªn, s÷ng l¹i, nhÊn m¹nh, khæ 5,6 ®äc chËm l¹i giäng suy t­, c¶m ®éng, c©u cuèi cïng ®äc thËt chËm, nhá dÇn ë hai tiÕng giËt m×nh
- 1 HS ®äc- GV nhËn xÐt vµ cã thÓ ®äc l¹i
H. Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ ?
- NguyÔn Duy sinh n¨m 1948
- Lµ nhµ th¬ - chiÕn sÜ, tr­ëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ
H. Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo?
 Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c n¨m 1978
H. Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ th¬ nµo?
- ThÓ th¬
 5 ch÷
H. T×m bè côc bµi th¬? cho biÕt néi dung cña tõng phÇn? 
- Khæ 1,2: VÇng tr¨ng trong hoµi niÖm
- Khæ 3,4,5: VÇng tr¨ng trong hiÖn t¹i
- Khæ th¬ 6: VÇng tr¨ng trong suy t­ëng
H*. Em cã nhËn xÐt g× vÒ bè côc bµi th¬?
- Bµi th¬ mang d¸ng dÊp cña mét c©u chuyÖn nhá ®­îc kÓ theo tr×nh tù thêi gian. Dßng c¶m nghÜ tr÷ t×nh cña nhµ th¬ còng men theo dßng tù sù nµy mµ béc lé. ë qu·ng thêi gian qu¸ khø ®· cã sù biÕn ®æi
H. ¸nh tr¨ng lµ sù kÕt hîp gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh. Trong dßng diÔn biÕn cña thêi gian, sù viÖc, ®©u lµ b­íc ngoÆt ®Ó t/g béc lé c¶m xóc, thÓ hiÖn chñ ®Ò cña t¸c phÈm?
- Sù viÖc bÊt th­êng ë khæ thø 4 chÝnh lµ b­íc ngoÆt ®Ó t/g béc lé c¶m xóc, thÓ hiÖn chñ ®Ò cña t¸c phÈm.
H§3. HDHS t×m hiÓu v¨n b¶n
* Môc tiªu
 - KØ niÖm mét thêi gian lao nh­ng nÆng nghÜa t×nh cña ng­êi lÝnh.
 - Sù kÕt hîp c¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶, nghÞ luËn trong mét t¸c phÈm th¬ ViÖt Nam hiÖn ®¹i.
 - Ng«n ng÷, h×nh ¶nh giµu suy nghÜ, mang ý nghÜa biÓu t­îng.
* C¸ch tiÕn hµnh
H.Qu¸ khø tuæi th¬ cña t¸c gi¶ ®­îc g¾n bã víi h×nh nµo? em cã suy nghÜ g× vÒ tuæi th¬ cña t¸c gi¶
 - ®ång, s«ng, biÓn
=>Tuæi th¬ g¾n bã gÇn giò víi thiªn nhiªn.
H. H×nh ¶nh nµo g¾n bã víi t¸c gi¶ thêi chiÕn tranh?
- VÇng tr¨ng
H.VÎ ®Ñp cña tr¨ng trong qu¸ khø ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
- TrÇn trôi víi thiªn nhiªn 
- Hån nhiªn nh­ c©y cá
H. Em cã nhËn xÐt g× qua c¸c h/a trªn?
- Tr¨ng trong qu¸ khø thÓ hiÖn vÎ ®Ñp méc m¹c, hoang s¬
H*.T¹i sao t¸c gi¶ l¹i nãi “ c¸i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa”
- G¾n bã tõ nhá
- Håi chiÕn tranh g¾n bã víi vÇng tr¨ng, tr¨ng trë thµnh ng­êi b¹n tri kØ, t×nh nghÜa.
GV liªn hÖ vÇng tr¨ng trong bµi th¬ ®ång chÝ
H. Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ sö dông trong hai khæ thë ®Çu vµ t¸c dông?
 Tr¨ng vµ ng­êi lÝnh nh­ cã sù ®ång c¶m xÎ chia t×nh nghÜa bÒn chÆt m·i m·i
H. ë 3 khæ th¬ tiÕp t/g kh¾c ho¹ h×nh ¶nh vÇng tr¨ng vµo thêi ®iÓm nµo?
- Tõ håi vÒ thµnh phè
- Th×nh l×nh ®Ìn ®iÖn t¾t
H.VÇng tr¨ng hiÖn lªn nh­ thÕ nµo khi con ng­êi sèng ë thµnh phè
- Tr¨ng trë thµnh ng­êi d­ng
H.T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? nªu t¸c dông?
- T¸c gi¶ sö dông nghÖ thuËt so s¸nh lµm næi bËt mèi quan hÖ gi÷a ng­êi vµ tr¨ng.
- Cuéc sèng thµnh phè ®Çy ®ñ nghi, ng­êi lÝnh quen víi nh÷ng tiÖn nghi vËt chÊt cao sang, l·ng quªn tr¨ng, quªn ®i nh÷ng ngµy th¸ng gian khæ, quªn ®i nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh cao ®Ñp .
GV tÝch hîp: m«i tr­êng sèng thay ®æi...
H.bÊt chît con ng­êi gÆp l¹i h×nh ¶nh vÇng tr¨ng trong hoµn c¶nh nµo
- ®Ìn ®iÖn t¾t
H*. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch sö dông tõ ng÷ “ th×nh l×nh- véi- ®ét ngét”? 
- Sù viÖc ®Õn bÊt ngê, gîi sù khã chôi, khÈn tr­¬ng hèi h¶ ®Ó ®i t×m nguån s¸ng
H.vÇng tr¨ng ®ét ngét xuÊt hiÖn cã t¸c dông g×?
- Sù xuÊt hiÖn ®ét ngét cña vÇng tr¨ng trong bèi c¶nh ®Ìn ®iÖn t¾t. gîi l¹i bao nhiªu kØ niÖm nghÜa t×nh. Nh÷ng kØ niÖm qu¸ khø gÇn gòi th©n quen mµ s©u s¾c
H*.T¹i sao t¸c gi¶ l¹i viÕt “ ngöa mÆt lªn nh×n mÆt” vµ Nh÷ng h×nh ¶nh ®ång s«ng- bÓ - s«ng - rõng lÆp l¹i gîi t¶ ®iÒu g×?
- MÆt ®©y chÝnh lµ ng­êi b¹n tri kØ mét thêi.
- H×nh ¶nh vÇng tr¨ng thiªn nhiªn gäi nhí thiªn nhiªn: s«ng - bÓ - nói - rõng nh­ng n¬i anh ®· ®i qua, nh÷ng n¬i anh ®· sèng ®· g¾n bã, thËm chÝ ®· ®Ó l¹i mét phÇn m¸u thÞt, nh÷ng n¨m th¸ng cña cuéc ®êi vôt hiÖn, vôt giÔu qua håi t­ëng cña anh khi anh ngöa mÆt ng¾m nh×n tr¨ng…
H.T©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh lóc nµy nh­ thÕ nµo?
- Xóc ®éng xao xuyÕn
H.T¸c gi¶ ®· sö dông thñ ph¸p nghÖ thuËt nµo?
- so s¸nh liÖt kª, sö dông h×nh ¶nh mang nhiÒu tÇng ý nghÜa
H. Cuéc gÆp gì gi÷a ng­êi vµ tr¨ng ®äng l¹i ®iÒu g×
- Con ng­êi nhËn ra sù v« t×nh cña m×nh.
H. Qua t×m hiÓu ba khæ th¬ em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ sö dông vµ t¸c dông?
H. H×nh ¶nh vÇng tr¨ng cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? ph©n tÝch c¸i gËt m×nh cña nhµ th¬ khi nh×n tr¨ng?
- Hs th¶o luËn nhãm 8/ 3’
- c¸c nhãm b¸o c¸o, nhËn xÐt
- Gv chèt:
- H×nh ¶nh vÇng tr¨ng trßn cã ý nghÜa t­îng tr­ng cho vÎ ®Ñp qu¸ khø ®Çy ®Æn, thuû chung, nh©n hËu.
- Nh­ng tõ sù im lÆng, tr¨ng nh­ nh©n chøng nghÜa t×nh nghiªm kh¾c nh¾c nhë con ng­êi ph¶i day døt tr¨n trë víi chÝnh m×nh, t×m l¹i m×nh t×m l¹i nh÷ng g× ®· l·ng quªn trong qu¸ khø
- C¸i giËt m×nh lµ c¶m gi¸c ph¶n x¹ t©m lÝ cã thËt cña con ng­êi chît nhËn ra sù b¹c bÏo v« t×nh , sù n«ng næi trong c¸ch sèng cña m×nh, c¸i giËt m×nh lµ sù ¨n n¨n tù tr¸ch tù thÊy m×nh ph¶i thay ®æi c¸ch sèng
H§4. HDHS rut ra ghi nhí
* Môc tiªu
 Tr×nh bµy ®­îc gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung mµ v¨n b¶n thÓ hiÖn
 HiÓu ®­îc ý nghÜa cña v¨n b¶n
* C¸ch tiÕn hµnh
H. Qua t×m hiÓu toµn bé bµi th¬ em cã nhËn xÐt chung g× vÒ gi¸ trÞ nghÖ thuËt?
- KÕt hîp gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh, tù sù lµm cho tr÷ t×nh trë nªn tù nhiªn mµ s©u nÆng.
- S¸ng t¹o ra h×nh ¶nh th¬ nhiÒu tÇng ý nghÜa.
- Giäng ®iÖu t©m t×nh , nhÞp th¬ tr«i ch¶y tù nhiªn, khi th× ng©n nga tha thiÕt, khi th× lÆng lÏ suy t­
- 1hs ®äc ghi nhí
H. Bµi th¬ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo?
 ¸nh tr¨ng kh¾c häa mét khÝa c¹ch trong vÎ ®Ñp cña ng­êi lÝnh s©u nÆng nghÜa t×nh, thñy chung sau tr­íc
10’
26'
5’
I/ §äc vµ th¶o luËn chó thÝch
* T¸c gi¶ ( sgk)
* T¸c phÈm( sgk)
II/ T×m hiÓu bµi th¬
1/ VÇng tr¨ng trong hoµi niÖm
 KÕt hîp gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh , qu¸ khø ®­îc t¸i hiÖn víi nh÷ng kØ niÖm. NghÜa t×nh víi vÇng tr¨ng suèt thêi nhá cho ®Õn nh÷ng n¨m th¸ng trËn m¹c 
2/ VÇng tr¨ng ë hiÖn t¹i
 Víi sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh, s¸ng t¹o h×nh ¶nh th¬ mang nhiÒu tÇng ý nghÜa. T¸c gi¶ cho ta thÊy ®­îc cuéc sèng ë thµnh phè ®Çy ®ñ tiÖn nghi ®· lµm ng­êi ta quªn ®i nh÷ng ngµy th¸ng gian khæ. Cuéc gÆp gì bÊt ngê c¶m ®éng víi vÇng tr¨ng kØ niÖm con ng­êi nhËn ra sù v« t×nh cña m×nh. m×nh.
3. VÇng tr¨ng trong suy t­ëng
 H×nh ¶nh vÇng tr¨ng ë cuèi bµi th¬ cã ý nghÜa t­îng tr­ng nh¾c nhë con ng­êi th¸i ®é sèng “ uèng n­íc nhí nguån” , ©n nghÜa thñy chung cïng qu¸ khø.
IV. Ghi nhí ( sgk)
4. Cñng cè ( 2')
 GV hÖ thèng l¹i bµi
H. ChiÕn tranh ®· qua l©u nh­ng trong t×nh c¶m víi con ng­êi, thiªn nhiªn lu«n t×nh nghÜa thuû chung. VËy lµ thÕ hÖ sau sèng trong thêi b×nh em cã c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× vÒ thiªn nhiªn trong t×nh c¶m con ng­êi?
+ Thiªn nhiªn ®Êt n­íc b×nh dÞ mµ hiÒn hËu lu«n bao dung …
- HS tr¶ lêi- GV nhËn xÐt
5. H­íng dÉn häc tËp ( 1')
 - VÒ nhµ häc thuéc lßng bµi th¬, hiÓu ®­îc gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt ®· t×m hiÓu t¹i líp.
- ChuÈn bÞ bµi ë nhµ: Tæng kÕt tõ vùng víi c¸c néi dung:
+ NghÜa cña tõ, tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, tr­êng tõ vùng, tõ t­îng h×nh, tõ t­îng thanh, c¸c biÖn ph¸p tu tõ.
+ T¸c dông cña viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c v¨n b¶n nghÖ thuËt.